Mẹ bảo căn nhà xây khi tôi được
hơn một tuổi, và tôi đã ở đó cho đến lúc lấy chồng. Cho đến năm tôi mười hai
tuổi, nó vẫn là căn nhà đẹp nhất vùng. trên diện tích một ngàn mét vuông, nó nằm
cân đối giữa vườn cây. Khách đến chơi, không ít người mơ ước, dòm ngó nó, thậm
chí bắt chước kiểu – nếu có tiền sẽ xây như thế…
Điều ấn tượng nữa là căn nhà có
nội thất toàn bằng gỗ quý. Từ cái tủ thờ giữa nhà đến mọi vật như giường, bàn,
ghế… khắp các phòng đều tinh xảo. Nền nhà lát gạch bông màu xanh ngọc đậm, gạch
thời đó tuy khổ nhỏ nhưng bóng đẹp vô cùng, càng lau càng bóng. Ngủ dậy mỗi sáng
sớm, tôi luôn thấy mình khỏe khoắn và vui tươi chạy thẳng ra vườn chơi với bầy
gà, hái vài quả mãng cầu hay lượm mấy quả mít chín cây…
Căn nhà được xây bằng một phần
công sức mẹ tôi làm cả mấy mẫu rẫy, phần lớn từ của cải do ông bà nội tôi cho
(khi còn sống, ông tôi là một nhà buôn mía đường và nông sản nổi tiếng khắp miền
đông Nam bộ trước giải phóng). Chỉ có điều, nhà xây được ba năm thì ba tôi không
ở nữa. Lúc bấy giờ mẹ vừa sanh đứa em tôi được mười tháng…
Những điều gì xảy ra hoặc xảy ra
như thế nào để ba mẹ tôi xa nhau, lúc ấy tôi không biết (nhưng sau này thì tôi
hiểu). Điều tôi nhớ là trong căn nhà ấy, hai lần tôi thấy mẹ khóc. Lần thứ hai
là lúc tôi vào đại học, còn lần đầu là lần mẹ xếp áo quần cho ba đi với người
khác. Mẹ để dành cho tôi một cái áo thun của ba để tôi đỡ nhớ, một bộ đồ cho mẹ
và một cái áo cho thằng em tôi đừng khóc nếu ba không về.
Tôi không muốn nhớ cái buổi chiều
ám ảnh đó, một buổi chiều cuối năm, hình như là hai mươi hai tết, mẹ tôi đưa ba
tôi ra cổng để đi đến với người đàn bà khác… Nhưng tôi không quên được, một
tay mẹ ẵm nách em tôi, một tay mẹ bụm miệng tôi đừng khóc, còn ánh mắt mẹ xa
xăm, đau xót nhìn theo bóng ba tôi xa dần về phía cuối đường trên chiếc xe Vespa
với cái giỏ đồ mẹ gói.
Căn nhà nổi tiếng đẹp và cổng kín
tường cao giờ như một cái chùa. Vì nằm ở đầu dốc, nó trở thành điểm dừng nghỉ
chân cho người đi chợ, thồ hàng, bán ve chai, hàng rong…, thậm chí có thể cho
người lỡ đường nghỉ qua đêm và cho cả diễn viên cải lương ở nhờ trong lúc đoàn
về diễn tại vùng này. Mẹ tôi mở cửa và mở cả lòng. Mẹ nuôi heo, trổ nhà ra xây
thêm mấy dãy chuồng heo phía sau. Mẹ bán những con hổ, con beo, đầu nai nhồi
lông thú cho lái. Mẹ buôn bắp, cho chứa hàng, mở quán bán bánh bèo, bánh xèo, mở
tiệm tạp hóa, rồi quán cà phê cóc… Những gì có thể làm để nuôi hai đứa con dại
và đem lại sinh khí cho ngôi nhà, mẹ đều làm. Mẹ cắt tóc ngắn, leo lên giếng sửa
máy bơm, leo lên nóc nhà lợp ngói hư hay là thậm chí sửa máng xối, bắt con mèo
đẻ trên la phông. Mẹ trở thành đàn ông trong căn nhà rộng không có người làm trụ
cột.
Tôi rồi cũng quen với “căn nhà cũ
kiểu mới”. Cái thói quen mà tôi nhớ mãi đã trở thành quy luật là cứ đúng sáu giờ
chiều, nhà tôi đóng chặt cửa. Mẹ cho chúng tôi ăn và tắm trong nhà bếp rồi lấy
tất cả thau chậu bằng kim loại treo lên mọi cái cửa sổ lớn và cửa ra vào. Mẹ bảo
treo thế để khi kẻ trộm nào cạy cửa thì đồ đạc sẽ rớt, mẹ sẽ nghe mà ra chống
trộm! Những ngày mưa, mẹ kiếm thau chạy hứng dột khắp nhà, tôi ngồi học bài mà
nghe lòng đau. Ba tôi không một lần về vì bận vun trồng hạnh phúc ở một ngôi nhà
khác.
Ba không về. Tôi và em trai lập
nghiệp ở thành phố. Cuối cùng mẹ treo bảng bán nhà. Mẹ nói mẹ đã khóc nhiều ngày
và đi đến quyết định đó. Mẹ bỏ lại ba mươi năm cùng nhiều thứ trong căn nhà của
mẹ để theo con xa quê, xa tất cả.
Bây giờ chúng tôi có một căn nhà
ống ở phố. Em tôi lớn, người đàn ông trụ cột đã có nhưng mẹ tôi cứ khóc khi nói
về căn nhà cũ. Mỗi lần mẹ về quê thì việc đầu tiên là xuống xe đi bộ từ đầu dốc
để có thể nhìn căn nhà từ xa mà không ai biết. Tôi thường bảo cố quên căn nhà cũ
đi mẹ, nhìn làm gì hả mẹ, nhưng mẹ luôn lắc đầu: “Đừng con!”.
Bài: Hồ phụng
(KTNĐ số
4-2008)