Hồ Gươm trước nguy cơ thành ao làng

Các phương tiện truyền thông đưa tin: UBND Tp Hà Nội thoả thuận cho TCty Thiết bị điện Việt Nam được phép nghiên cứu lập và triển khai dự án xây dựng trung tâm thương mại, khách sạn, văn phòng cho thuê tại số 10 trần Nguyên Hãn và 27-29 Lý Thái Tổ, Q.Hoàn Kiếm, diện tích đất sử dụng khoảng 9.934m2 nằm ngay trên khu vực Hồ Gươm, cạnh trụ sở UBND Tp.

truyền hình giải thích thêm: Xây dựng nhà 8 tầng, cao 32m nghĩa là không phải “cao tầng” (phải 9 tầng trở lên mới là cao tầng).

EVN “lách khéo”. Đất EVN hiện nay giáp 3 mặt đường: Đinh Tiên Hoàng (trông thẳng ra mặt nước hồ), trần Nguyên Hãn (giáp UBND Tp) và Lý Thái Tổ. Vậy là rút kinh nghiệm lần thất bại năm 2008, “tránh trực tiếp” với đường Đinh Tiên Hoàng, yêu cầu đã khiêm tốn hơn.

Xin được trình bày đôi điều suy nghĩ:

1. Cuối năm 2008, Tp Hà Nội phát động cuộc thi “Tìm ý tưởng quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị Hồ Gươm và phụ cận” (64ha). Theo nhiệm vụ thiết kế (đầu bài cuộc thi) thì cả vùng đất này nằm trong phụ cận Hồ Gươm. Cần nói thêm “phụ cận hình khối” có thể còn nghiêm ngặt hơn và không hoàn toàn phụ thuộc địa giới. Nhất là với không gian Hồ Gươm không thể cứng nhắc, phải trên cơ sở thẩm mỹ từng vị trí với những yêu cầu nghiêm khắc.

Các phương án dự thi hầu như thống nhất không có chức năng trung tâm thương mại tại khu vực Hồ Gươm. Chỉ mang chức năng văn hoá, nghệ thuật, phục vụ các sinh hoạt lễ hội, giao tiếp du lịch, đặc biệt các sinh hoạt truyền thống. trong quy hoạch xây dựng đô thị quan trọng hàng đầu là chức năng sử dụng đất, xử lý không gian.

Tháng 1/2009, kết thúc cuộc thi, 7 tháng sau trao 2 giải Nhì, 1 giải Ba. Cuộc thi là “Tìm ý tưởng” phải thông qua thiết kế quy hoạch chi tiết và bản vẽ thi công, rồi thẩm định xét duyệt, thì mới có hiệu lực pháp lý.

Giai đoạn sau kế thừa giai đoạn trước, chuyển hoá ý tưởng thành bản vẽ thi công. Việc này chưa làm, nên ý tưởng chưa được đi vào đời sống – không có cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý để xây dựng công trình.

2. Không gian Hồ Gươm là đặc biệt quý giá, là trung tâm văn hiến. Cách đây 10 năm đã có quy hoạch chi tiết. Nay ở tầm nhìn lớn hơn (Thủ đô mới diện tích tới 3.334km2) nên phải làm lại và không thể chỉ quy hoạch chi tiết mà phải thực hiện thiết kế đô thị, mở rộng không gian để tương xứng với Thủ đô mới.

Vậy là chưa có thiết kế quy hoạch chi tiết chính thức, chưa có thiết kế đô thị được thẩm định và xét duyệt (theo quy định trung tâm Hồ Gươm do Bộ Xây dựng được Thủ tướng uỷ quyền xét duyệt).

Cơ quan quản lý chỉ dựa trên cơ sở yêu cầu của chủ đầu tư “nghiên cứu” để thoả thuận là kiểu làm chắp vá, tuỳ tiện, đã đến lúc phải chấm dứt. 

3. Tư vấn p.p.J (Liên danh tư vấn Mỹ – Hàn Quốc đang thiết kế quy hoạch xây dựng Thủ đô đến năm 2030 tầm nhìn 2050) đề nghị lõi đô thị Thủ đô chỉ xây 8 – 12 tầng, đã được Thủ tướng chỉ thị ngừng cao tầng. Đây là áp dụng chung cho toàn Tp trong quá trình nghiên cứu quy hoạch chung, còn phải triển khai chi tiết, cụ thể, không thể đưa vào đây để đòi hỏi chỗ nào cũng 8 – 12 tầng. Thử hỏi quanh Hồ Gươm, dù có khoảng lùi so với mép nước, mà cứ 8 tầng thì sẽ thành “trường thành” bao vây Hồ Gươm, biến hồ thành ao làng.

Thẩm mỹ đô thị, không gian Hồ Gươm yêu cầu chung là thấp tầng (2 – 3 tầng) lại phải có khoảng lùi không thể máy móc áp dụng 8 – 12 tầng. Tuỳ vị trí cụ thể có thể vận dụng nơi xây dựng công trình, nơi là khoảng cây xanh (tượng vua Lê) thì cấm hẳn xây dựng dù chỉ là 1 – 2 tầng. Rộng hơn, nghiên cứu “silue” (hình bóng thấp thoáng), có thể hạn chế chiều cao dù ở các vùng ra xa hẳn ngoại vi Hồ Gươm, tuỳ thuộc thiết kế đô thị.

4. Báo Xây dựng số ra ngày 4/3/2010, đưa tin: “Lại thêm trung tâm thương mại cạnh Hồ Gươm!… Chấp thuận này của UBND Tp sẽ dồn nén hạ tầng khu vực Hồ Gươm thêm quá tải”. Điều này hết sức trái ngược với nỗ lực giãn dân, giảm ô nhiễm, giảm ùn tắc giao thông… mà các nhà lãnh đạo thường tuyên bố. Nội dung thông tin có hàm ý phê phán!

Vì vậy, cần thực hiện ngay thiết kế đô thị Hồ Gươm và vùng phụ cận, có thể chưa thật hoàn chỉnh, thì cũng có định hướng bước đầu có tính pháp lý, tính khoa học và hoàn chỉnh dần. Hàng chục dự án đang “lăm le” chờ EVN đi lọt, họ sẽ liệu bề tính đường đi nước bước. Liệu lúc ấy Tp có giữ được văn hiến Hồ Gươm? Mâu thuẫn rất lớn với tiêu chí quy hoạch xây dựng chung là: Tp văn hiến. Không thoả thuận manh mún kiểu thế này, băm nát đô thị rất thô bạo. Tổ chức phản biện, giám định xã hội theo đúng quy trình, với sự tham gia của các đoàn thể, kiến trúc xây dựng, văn hoá và Mặt trận Tổ quốc…

Một lần nữa không gian Hồ Gươm lại bị đặt trước thách thức giữa văn hoá và kim tiền, giữa phúc lợi xã hội và lợi nhuận, giữa quyền lợi của công đồng và lợi ích một số người.