TP.HCM: Thách thức khi tiến ra biển

Đây là nội dung nhận được nhiều quan tâm của các đại biểu trong hội thảo có chủ đề “Tp.HCM phát triển ra biển và thích ứng với biến đổi khí hậu” vừa được tổ chức.

Cảng container thuộc KĐT Cát Lái, mô hình hướng ra biển thành công của Tp.HCM.

Tham gia hội thảo, ông Amoud Molenoar – Giám đốc phụ trách chương trình thích ứng với biến đối khí hậu của Tp Rotterdam (Hà Lan), đã chia sẻ rất cụ thể về những giải pháp sống chung với nước nếu quy hoạch đô thị được xây dựng tại các vùng trũng ven biển cạnh sông.

Dẫn chứng về quy hoạch xây dựng Tp Rotterdam có nhiều nét tương đồng với Tp.HCM hiện tại và tương lai như nằm ven biển với đa phần diện tích lớn thấp hơn mực nước biển. Cách đây nhiều năm, hệ thống cảng và hạ tầng đô thị của Rotterdam nằm sâu trong đất liền. Để đáp ứng nhu cầu phát triển, hệ thống này đã phải chuyển dần ra phía biển và phải ứng phó với hiện tượng ngập nước. Để giải quyết bài toán này, bước đi đầu tiên của các cơ quan chức năng Rotterdam là lập một quy hoạch bền vững trên cơ sở tích hợp tất cả các dữ liệu, các mục tiêu phát triển của các ngành liên quan. Sau đó, một hệ thống cống ngăn triều và đê thông minh đã được xây dựng hoàn chỉnh để điều hòa mực nước. Ngoài ra, nhiều khối công trình như nhà ở, công viên… cũng được xây dựng theo phương án sống chung với nước với mô hình ngôi nhà nổi trên nước với mái nhà có cây xanh bao phủ và các công viên nước cho cộng đồng vui chơi. Công thức chung cho chiến lược quy hoạch phát triển bền vững tại các vùng trũng ven biển, trong điều kiện phải ứng phó với biến đổi khí hậu, được chính quyền Rotterdam xác định là: Quản lý tài nguyên nước  + quy hoạch không gian hài hòa = cơ hội phát triển. Nguồn lực để thực thi sự phát triển này là sự hợp sức giữa Nhà nước và tư nhân với cách thức Nhà nước tạo cơ chế hấp dẫn cho khối tư nhân tham gia đầu tư.

Tuy nhiên, với những đặc trưng riêng về địa lý và khí hậu, khu vực Tp.HCM vẫn phải đối phó với những bất lợi lớn nếu tiến ra biển. Nhìn nhận về vấn đề này, ông Ngô Quang Mãnh – Giám đốc Khu đường sông cho rằng, Tp.HCM không chỉ bị ngập do nước biển dâng mà còn bị ảnh hưởng bởi lũ từ thượng nguồn xuống. Chế độ thủy triều cũng rất khác Rotterdam. Đây là chế độ bán nhật triều (thủy triều lên xuống 2 lần mỗi ngày). Nếu sử dụng hệ thống đê đóng, mở như Rotterdam hiện nay thì không phù hợp.

Nhiều đại biểu khác lại băn khoăn về chuyện trong quy hoạch chung xây dựng Tp.HCM, các vấn đề về phát triển bền vững như chống ngập nước, kẹt xe… đều đã được đề cập tới. Tuy nhiên, quy trình triển khai cụ thể các nội dung ấy như thế nào vẫn chưa được xác định rõ. Đến nay, các quy hoạch này về cơ bản vẫn là các quy hoạch chung, mang tính chất định hướng là chính chứ chưa được cụ thể hóa. trong khi đó thực tế phát triển buộc Tp.HCM phải tiến ra biển vì kinh tế biển có một vai trò rất lớn trong hoạt động kinh tế.

Giải thích rõ về những lo ngại rằng các khu đô thị cảng sẽ phải đối phó với nguy cơ ngập nước, ông Nguyễn trung Tín – phó chủ tịch UBND Tp.HCM chia sẻ rằng đồ án quy hoạch tổng hợp vùng Tp.HCM được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu năm 2010 có cốt xây dựng là 2,5m. Đây là cao độ an toàn cho việc xây dựng công trình tại khu vực phía nam Tp.

Điều này cũng được phân viện Quy hoạch Đô thị phía Nam khẳng định cao độ này đã được tính toán tới khả năng ứng phó với hiện tượng nước biển dâng do biến đổi khí hậu. Theo đó, giải pháp phù hợp là các KĐTM như KĐT cảng Hiệp phước, các dự án nhà ở khu vực Cần Giờ, Nhà Bè sẽ thực hiện cốt nền xây dựng phù hợp. Còn các khu vực khác như phú Mỹ Hưng, Khu Nam Long… được xây dựng trước khi có cốt nền chuẩn thì sẽ được khoanh vùng bảo vệ để chống ngập.

Đồng ý với phương án này, ông Đào Xuân Học – Thứ trưởng Bộ NN&pTNT cho biết, ngoài điều chỉnh lại cao độ xây dựng để chống ngập do triều và mưa, các cơ quan chuyên môn của bộ và UBND Tp.HCM đã có phương án điều hòa lũ trong điều kiện lũ tràn từ thượng nguồn về. Cụ thể, sẽ xây dựng đê nhân tạo để điều hòa lũ theo 2 hướng: ra sông Thị Vải và khu vực Nông trường Lê Minh Xuân, để bảo vệ an toàn các KĐT của Tp.

Đánh giá về những giải pháp cụ thể nhằm giải quyết tình trạng ngập khi Tp.HCM tiến ra biển, nhiều đại biểu đã đề nghị cần tổ chức thêm nhiều hội thảo nhằm đánh giá đúng vấn đề cốt nền chuẩn tại các vùng trũng. Vì thực tế, sau hàng chục năm phát triển về phía nam, nơi có địa hình thấp trũng, Tp.HCM đang phải đối mặt với nguy cơ 61% diện tích toàn Tp sẽ bị ngập nếu mực nước biển dâng cao 1m. Nếu có cốt nền chuẩn và khả thi thì sẽ giúp Tp tiến mạnh ra biển mà không phải lo ngại về tình trạng ngập úng.