Giới thiệu mô hình nhà chống lũ
Nằm trong vùng “ổ bão” của khu vực Đông Nam Á, Việt Nam phải gánh chịu những thiên tai và điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Năm nào, chúng ta cũng chứng kiến sự tàn phá khốc liệt của bão lũ, và không thể không day dứt trước những thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Cảnh tượng người dân trắng tay, không biết làm gì để sinh sống, thường xuyên đặt ra câu hỏi: Bão lũ năm sau sẽ ra sao? Chúng ta cần làm gì để giúp đỡ họ? Dự án Nhà Chống Lũ ra đời với mục tiêu quan trọng: tạo ra những giải pháp thiết thực và bền vững để hỗ trợ người dân ở các khu vực chịu thiên tai.
Tầm nhìn và sứ mệnh
Tầm Nhìn của dự án là xây dựng các mô hình nhà an toàn và phát triển sinh kế bền vững cho tất cả các vùng chịu thiên tai trên toàn quốc. Đến năm 2020, mục tiêu của dự án là giúp các gia đình nghèo chủ động ứng phó với thiên tai và vươn lên từ những khó khăn.
Sứ Mệnh của dự án nhà chống lũ là hỗ trợ các gia đình nghèo tại những vùng chịu ảnh hưởng của thiên tai. Chúng tôi hướng đến việc phát triển các sinh kế bền vững, đảm bảo ba yếu tố cốt lõi:
- Có lợi nhuận (Profitability): Đảm bảo rằng các mô hình sinh kế không chỉ giúp người dân có cuộc sống ổn định mà còn mang lại lợi nhuận cho họ.
- Có thể nuôi trồng lâu dài (Sustainability): Các phương pháp được áp dụng phải có thể tồn tại lâu dài và không gây hại cho môi trường.
- Thân thiện với môi trường (Environment-friendly): Tất cả các hoạt động và sản phẩm đều phải tôn trọng và bảo vệ môi trường tự nhiên.
Giá trị cốt lõi
Dự án Nhà Chống Lũ dựa trên những giá trị cốt lõi sau:
- Cuộc sống an toàn: Mọi người dân đều có quyền sống trong một môi trường an toàn trước thiên tai.
- Sinh kế bền vững: Đảm bảo rằng người dân không chỉ tồn tại mà còn phát triển trong bối cảnh thiên tai.
- Vai trò chủ động của người dân: Khuyến khích người dân chủ động tham gia vào quá trình phát triển và xây dựng cuộc sống của chính mình.
- Sự chung tay của cộng đồng: Thúc đẩy tinh thần đoàn kết và hợp tác giữa các cá nhân, tổ chức trong việc xây dựng cộng đồng bền vững.
- Sản phẩm sáng tạo: Sử dụng những sản phẩm và kỹ thuật sáng tạo để nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tiêu chí lựa chọn người hưởng lợi nhà chống lũ
Để đảm bảo rằng sự hỗ trợ đến đúng người, chúng tôi áp dụng các tiêu chí lựa chọn người hưởng lợi nhà chống lũ như sau:
- Hộ nghèo hoặc cận nghèo: Những người phải chịu thiệt hại nặng nề sau thiên tai.
- Có từ ba nhân khẩu trở lên: Ưu tiên những hộ gia đình có nhiều trẻ em.
- Đóng góp vốn đối ứng: Mỗi hộ gia đình phải cam kết đóng góp ít nhất 50% chi phí xây dựng căn nhà.
- Đồng ý với mô hình và thiết kế nhà: Các hộ gia đình tham gia phải đồng thuận với thiết kế do dự án phát triển.
Phương pháp tiếp cận
Dự án Nhà Chống Lũ áp dụng một phương pháp tiếp cận toàn diện với sự tham gia của nhiều bên liên quan:
- Dự án hỗ trợ: Thiết kế, giám sát xây dựng và chi trả tối đa 50% chi phí xây nhà.
- Hộ gia đình hưởng lợi: Đóng góp tối thiểu 50% chi phí xây dựng, bao gồm nguyên vật liệu và công xây dựng.
- Chính quyền địa phương: Theo dõi và thúc đẩy tiến độ dự án, đồng thời động viên các hộ hưởng lợi.
- Giới chuyên môn và NPOs: Cung cấp tư vấn chuyên môn, chuyển giao công nghệ và đào tạo cho người dân.
- Doanh nghiệp tài trợ: Cung cấp vật liệu xây dựng với giá ưu đãi và hỗ trợ trang thiết bị cần thiết cho các hộ dân.
Hành trình chống lũ
Nhà chống lũ bắt đầu hành trình của mình từ Hà Tĩnh và thung lũng núi đá Tân Hoá, Quảng Bình. Nơi đây nổi tiếng với mức lũ “vượt quá trụ điện”, gọi là “Vịnh Hạ Long trên cạn”. Từ năm 2013 đến 2019, dự án đã xây dựng hơn 700 căn nhà an toàn, 124 bể chứa nước sạch, và 50 nhà vệ sinh mới tại 11 vùng dự án trên cả nước, giúp hơn 3.525 người dân sống an toàn sau thiên tai.
Mô hình nhà chống lũ
Mô hình nhà phao là một giải pháp ứng phó với thiên tai hiệu quả tại vùng lũ cao và ngập lâu. Được phát triển từ năm 2014, đến tháng 8 năm 2017, dự án đã hoàn thành 90 căn nhà chống lũ, giúp cộng đồng học tập và nhân rộng mô hình lên tới 400 căn.
Xã Tân Hoá, với địa hình trũng thấp, thường xuyên chịu ảnh hưởng của nước từ các khu vực xung quanh. Mỗi khi mưa lớn kéo dài, lũ nhanh chóng dâng cao và gây ra thiệt hại nặng nề. Dự án Nhà Chống Lũ đã tìm ra giải pháp ứng phó hiệu quả qua 3 lần cải tiến mô hình nhà phao, tạo ra những căn nhà có khả năng chịu đựng lũ cao.
Lịch sử phát triển nhà chống lũ
Nhà phao bắt đầu từ những căn nhà bè đơn giản. Vào năm 2014, khi khảo sát tại Tân Hoá, dự án nhận thấy rằng kinh nghiệm làm nhà sàn trước đó không thể áp dụng do mức lũ quá cao. Tuy nhiên, nhờ vào gia đình anh Lực, người sở hữu căn nhà phao đầu tiên, mô hình bắt đầu hình thành. Anh đã áp dụng ý tưởng từ những căn nhà bè nuôi cá mà anh thấy trong chuyến đi làm thuê ở miền Tây.
Từ đó, dự án quyết định chọn mô hình nhà phao là giải pháp chiến lược cho ứng phó lũ lụt tại Tân Hóa. Những tiêu chí an toàn đã được xác định rõ ràng, bao gồm khả năng chịu được lũ lên tới 15m và khả năng thích ứng với gió mạnh.
Cải tiến kỹ thuật
Thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở trọng tải của nhà, mà còn là việc neo đậu nhà sau khi lũ rút. Dự án đã đưa ra một sáng kiến hệ thống neo 5 điểm giúp nhà chống lũ có thể trượt lên xuống theo mực nước, đồng thời đảm bảo nhà trở về đúng vị trí cũ khi nước rút. Kỹ thuật chằng mái cũng được bổ sung nhằm ứng phó với gió mạnh, từ đó tăng khả năng nổi của nhà.
Vào năm 2015, dự án đã xây dựng thêm 42 căn nhà phao với các kỹ thuật cải tiến để ứng phó với sóng và gió mạnh. Vào năm 2017, với những cải tiến tiếp theo, nhà phao đã trở nên dễ lắp đặt hơn, tăng tính bền vững và an toàn cho người dân.
Thành công và bài học rút ra
Nhà Chống Lũ tin rằng sự chung tay là yếu tố quyết định cho thành công của dự án. Phương pháp chung tay này không chỉ giúp người dân chủ động trong việc cải thiện cuộc sống mà còn thúc đẩy sự tham gia tích cực của cộng đồng. Họp dân, khảo sát và lắng nghe ý kiến của người dân là những bước đầu tiên để xây dựng lòng tin và sự hợp tác.
Từ những nỗ lực không ngừng nghỉ, nhà chống lũ đã chứng minh được khả năng ứng phó với thiên tai, giúp cho 400 căn nhà phao nổi lên trong mùa lũ, đảm bảo an toàn cho người dân. Đây là một thành công ngọt ngào cho những nỗ lực cải tiến liên tục của dự án Nhà Chống Lũ.
Kết luận
Dự án Nhà Chống Lũ không chỉ đơn thuần là xây dựng nhà ở, mà còn là một hành trình bền bỉ trong việc giúp đỡ người dân vượt qua thử thách của thiên tai. Qua từng căn nhà, từng nụ cười và từng ánh mắt đầy hy vọng, chúng tôi tin rằng mỗi người dân sẽ có được một cuộc sống bền vững và an toàn hơn. Hãy chung tay góp sức để cùng nhau xây dựng tương lai tươi sáng cho Việt Nam trong việc ứng phó với thiên tai.
