Mặc dù đã có nỗ lực từ các ngành trong việc quản lý xây dựng, nhưng trong năm 2008, toàn TP vẫn xuất hiện 3.528/25.923 vụ vi phạm xây dựng sai phép. Làm sao để hạn chế tình trạng xây dựng sai phép? Nhiều người cho rằng trong đó có nguyên nhân từ sự “cứng nhắc” về quy định trong quá trình xây dựng.
Sai vì thiếu văn bản quy phạm
 |
Theo KTS Nguyễn Văn Tất, quản lý hợp lý là chỗ dựa cho sáng tạo, việc quy định cứng ngắc về độ cao chiều cao công trình hiện nay sẽ giết chết sáng tạo. Ảnh minh hoạ: L.H.T |
Luật quy định “buộc người vi phạm phải thực hiện đúng theo giấy phép xây dựng” đã làm nhiều cơ quan quản lý cho rằng cứ xây sai theo thiết kế được duyệt, từ chuyện xây dựng nhỏ hơn giấy phép, sai vị trí thông gió, sai vị trí lỗ thông tầng (nhưng vẫn đảm bảo mật độ), thay đổi kết cầu mái, thay đổi cách bố trí bên trong công trình… là phải phạt.
Tuy nhiên theo bà Hồ Thị Kim Loan, chánh thanh tra sở Xây dựng TP.HCM, đến thời điểm này chưa có văn bản nào của cơ quan có thẩm quyền quy định xử phạt thế nào mới gọi là sai so với giấy phép xây dựng được cấp. “Quan điểm của chúng tôi là khi xây dựng nếu có thay đổi kích thước phòng và bố trí nội thất bên trong công trình thì đó không gọi là xây dựng sai phép”, bà Loan phát biểu. Cũng theo bà Loan, tại nhiều địa phương, do trình độ cán bộ phụ trách đô thị còn hạn chế nên yêu cầu người bổ sung nhiều lần dẫn đến việc họ chấp nhận xây dựng sai phép. Năng lực thanh tra xây dựng tại các quận huyện không đồng đều, chưa đáp ứng kịp với yêu cầu phát triển của TP.
Đồng tình với quan điểm của bà Loan, T.S Võ Kim Cương cho rằng tình trạng xây dựng sai phép còn phổ biến có nguyên nhân sâu xa chính là hệ thống pháp luật về xây dựng và quản lý đô thị thiếu chặt chẽ, rõ ràng. “Hệ thống pháp luật không tạo điều kiện để người thực hiện chấp hành đúng quy định và người quản lý xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm”, ông Cương nhận xét. Sự thiếu chặt chẽ thể hiện qua sự chồng chéo giữa các văn bản, tình trạng “ôm” quá nhiều nội dung phải quản lý, nước đôi trong quy định, chưa kể đến sự lẫn lộn giữa quy phạm pháp luật (buộc phải chấp hành) và quy định hướng dẫn. Theo T.S Cương, bản vẽ kèm theo giấy phép xây dựng (GPXD) chỉ là minh họa những nội dung pháp lý trong xây dựng, GPXD phải là một văn bản trích luật về xây dựng cho công trình xin phép xây dựng. Hiện nay GPXD chưa làm được việc đó nên bản vẽ được xem như là pháp luật để xây dựng. “Việc xử lý những trường hợp xây sai phép (sai thiết kế) hiện nay là do cán bộ thừa hành quá máy móc, vô cảm, sợ trách nhiệm và hiểu chưa đúng nội dung quy định của pháp luật”, T.S Cương nói.
Làm sao để hạn chế xây dựng sai phép?
Theo bà Loan, để hạn chế tình trạng xây sai phép hiện nay, điều đầu tiên là phải xem xét lại một cách có hệ thống những quy định pháp luật, kết hợp với nghiên cứu về mặt xã hội với đối tượng cần phải chấp hành, cũng như cần có hướng dẫn cụ thể từ bộ Xây dựng. Trường hợp nào xây dựng sai phép, sai bản vẽ thiết kế phần nội thất bên trong phải để các cơ quan thẩm quyền xử lý.
Theo đại diện UBND Q.8, các quy định hiện nay “đánh đồng” sai phép và sai thiết kế, trường hợp nào cũng buộc phải tháo dỡ, điều này dẫn đến số lượng trường hợp vi phạm quá lớn, quyết định xử lý vi phạm không khả thi, tạo tâm lý xem thường từ người dân. Muốn hạn chế xây dựng sai phép, cần phải phân biệt rõ ràng cụ thể giữa các trường hợp sai phép, cái nào được tồn tại và cái nào cần phải tháo dỡ để giảm bớt áp lực số lượng vi phạm, và việc thi hành quyết định xử lý phát huy mạnh hơn. Bên cạnh đó, phân công trách nhiệm quản lý cũng phải rõ ràng đến từng cá nhân, tổ chức, huy động sức mạnh của quần chúng trong việc phát hiện xây dựng sai phép.
Dưới góc độ kiến trúc, KTS Nguyễn Văn Tất cho rằng quản lý hợp lý là chỗ dựa cho sáng tạo, việc quy định cứng ngắc về độ cao chiều cao công trình hiện nay sẽ giết chết sáng tạo. Về mỹ quan, có liên quan đến tầng cao công trình nên quy định đến độ cao hài hòa theo công thức, như thế có mặt tiền rộng sẽ không bị ràng buộc đôi khi vô lý của quy định số tầng cao tuyệt đối.
M.Tr