Gìn giữ và phát triển công viên cây xanh: Thiếu sự chủ động

Nhiều nhà khoa học và giới KTS cho rằng, TP Hà Nội không nên ngồi chờ nhà đầu tư mà phải chủ động hơn nữa trong việc phát triển diện tích công viên cây xanh, vườn hoa. Rất đáng buồn khi ở nhiều nước, công viên, vườn hoa dù to hay nhỏ cũng đẹp như tranh, còn ở quy hoạch dự tính Hà Nội phải đạt 7m2 cây xanh/người nhưng tới nay tỷ lệ này chỉ 0,9m2/người.

Thực thi quá khó

Bình luận về công tác phát triển, khai thác, sử dụng vườn hoa, công viên ở Hà Nội, GS.TSKH Nguyễn Thế Bá, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam nói thẳng: “Còn rất yếu kém! Không chỉ có chỉ tiêu cây xanh đô thị vào loại thấp nhất thế giới, công tác quản lý những diện tích ít ỏi đó cũng có vấn đề khi để xảy ra nhiều vụ xâm lấn đất công viên, gây bức xúc dư luận thời gian qua ở Công viên Tuổi trẻ Thủ đô, Công viên Thủ Lệ…”. Minh họa thêm về sự thiếu thốn vườn hoa, công viên, cây xanh ở Hà Nội, PGS.TS Huỳnh Đăng Hy, Tổng thư ký Hội QHPTĐT Việt Nam cung cấp số liệu, theo thống kê của JICA, hiện trạng đất công viên cây xanh tại 9 quận nội thành (trước khi Hà Nội mở rộng) chỉ đạt bình quân 0,9m2 đầu người. Riêng Q.Đống Đa và huyện Gia Lâm, chỉ có 0,05m2 đầu người.

Minh họa thêm về hiện trạng công viên vườn hoa tại Hà Nội, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở QH-KT Hà Nội cho biết, mục tiêu quy hoạch cây xanh đô thị Hà Nội được Thủ tướng phê duyệt năm 1998 là 7m2/đầu người nhưng những gì làm được tới nay còn quá ít. Ông Nghiêm dẫn chứng: Chúng ta tự nhận là TP xanh nhưng so với London (26,9m2/người) hay New York (29,3m2/người), Moscow (24m2/người)… thì tỷ lệ cây xanh ở Hà Nội còn quá thấp. Không những thiếu, công viên lại phân bố không đều và đặc biệt là chưa đáp ứng được yêu cầu sử dụng đa năng của cộng đồng. Cần suy nghĩ về chỉ tiêu cây xanh, không thể đồng nhất giữa khu vực nội thành và khu vực ngoại thành.

Mặc dù có quy hoạch công viên mới, nhưng hàng loạt như công viên Đống Đa (37ha), công viên Cự Khối (Long Biên), công viên Cửa ô Hà Nội… triển khai rất chậm. Một số dự án đã có định hướng như Công viên công nghệ sinh học (Từ Liêm) đã có định hướng song lại chưa được quy hoạch chi tiết. Các KTS đề nghị: TP và các quận, huyện cần xác định rõ chủ đầu tư quản lý, phát triển các công viên này cũng như tạo điều kiện cho họ hoạt động có hiệu quả nhất. Ông Đào Ngọc Nghiêm kêu gọi, TP cần thường xuyên thanh tra, xử lý vi phạm liên quan tới các dự án công viên vườn hoa cũng như xây dựng chương trình tổng thể để kêu gọi đầu tư.

Không thể chờ DN

Công viên đang bị nhiều lợi ích khác đè nén, cần có sự quan tâm hơn nữa đến lợi ích chung của cộng đồng. Không gian xanh, công viên là di sản vô giá để lại cho thế hệ mai sau. Để có được một hệ thống công viên, vườn hoa hợp lý nhất, nhiều ý kiến cho rằng, phải chờ tới cuối năm 2009, khi đồ án quy hoạch chung Hà Nội mở rộng được hoàn thành.

PGS.TS Huỳnh Đăng Hy dự báo, Hà Nội muốn đạt tỷ lệ cây xanh công cộng 16m2/người, tức khoảng 4.000ha vào năm 2020, thì mỗi năm UBND TP và các quận, huyện trực thuộc phải triển khai đầu tư xây dựng mới từ 200 – 250ha đất công viên vườn hoa. Ông Huỳnh Đăng Hy cho rằng, vì công viên không phải là công trình kinh doanh mà chủ yếu phục vụ nhu cầu nghỉ ngơi – sinh hoạt của người dân nên TP không thể chờ các nhà đầu tư nước ngoài hay trong nước đến để hợp tác cùng xây dựng. “TP phải có cơ chế, chính sách phù hợp để phát triển công viên, không thể ngồi chờ DN. Bởi nhà đầu tư sẽ chỉ chăm chăm xây dựng công trình dịch vụ trong công viên để kinh doanh. Như thế, sẽ làm méo mó hoạt động của công viên, biến công viên thành vườn, hồ thành ao cạnh công trình kinh doanh. Hiện trạng xây dựng công viên Nam Thành Công, Vườn Bách Thú, Công viên Tuổi trẻ Thủ đô… là những ví dụ xấu. Xu hướng này cần được ngăn chặn”, ông Hy cảnh báo.

Theo GS.TSKH Đặng Hùng Võ có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này song trách nhiệm trước hết thuộc về chính quyền cấp cơ sở. Ở nhiều khu vực do các ngành chức năng thiếu năng lực quản lý hoặc không làm đúng chức trách của mình mà công tác phát triển, khai thác, sử dụng vườn hoa, công viên thiếu hiệu quả.