Ngành xây dựng đang đối mặt với hai áp lực đồng thời: phải hiện đại hóa để theo kịp tốc độ công nghệ, đồng thời phải xanh hóa để đáp ứng các yêu cầu khắt khe về môi trường và phát triển bền vững. “Công nghệ và xanh hóa” không còn là hai xu hướng tách biệt, mà đang hợp nhất thành một cuộc đua chiến lược định hình lại toàn bộ ngành công nghiệp xây dựng trong thế kỷ 21.
Chuyển đổi kép: Khi công nghệ và bền vững gặp nhau
Trước đây, nhiều doanh nghiệp xây dựng coi việc áp dụng công nghệ là câu chuyện của hiệu suất thi công, còn xanh hóa là một phần trách nhiệm xã hội. Ngày nay, hai yếu tố này đang trở thành điều kiện sống còn trong cạnh tranh. Việc tích hợp công nghệ số và giải pháp thân thiện môi trường không chỉ giúp tối ưu hóa vận hành mà còn là yếu tố then chốt để đạt được chứng nhận công trình xanh như LEED, LOTUS, EDGE – những tiêu chuẩn ngày càng phổ biến trong đấu thầu và đầu tư bất động sản hiện đại.
Công nghệ số hóa như BIM (Building Information Modeling), AI trong thiết kế kiến trúc, IoT trong giám sát thi công hay các nền tảng quản lý vòng đời công trình đang thay đổi cách mà các công ty thiết kế, xây dựng và vận hành dự án. Khi được kết hợp với mục tiêu giảm phát thải carbon, tiết kiệm năng lượng và sử dụng vật liệu tái tạo, ngành xây dựng có thể tạo ra một hệ sinh thái hoàn toàn mới: thông minh – xanh – hiệu quả.
Cuộc chạy đua trong bối cảnh đô thị hóa và khủng hoảng khí hậu
Theo Liên Hợp Quốc, các công trình xây dựng và vận hành hiện chiếm tới gần 40% lượng khí thải CO₂ toàn cầu. Với tốc độ đô thị hóa nhanh tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, áp lực chuyển đổi sang mô hình xây dựng carbon thấp là không thể trì hoãn.
Tại Việt Nam, các chính sách về phát triển công trình xanh đã bắt đầu được thúc đẩy mạnh mẽ hơn, thông qua chương trình thúc đẩy sử dụng vật liệu xây không nung, tiêu chuẩn thiết kế kiến trúc xanh, quy định tiết kiệm năng lượng trong công trình dân dụng. Đặc biệt, chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030 đặt ra yêu cầu rõ ràng về giảm phát thải trong ngành xây dựng và phát triển hạ tầng xanh.
Do đó, các doanh nghiệp trong ngành không chỉ phải chạy đua với công nghệ – họ còn phải chạy đua với thời gian để thích ứng với các yêu cầu về môi trường, đồng thời thuyết phục khách hàng, nhà đầu tư và chính quyền địa phương về giá trị lâu dài của các công trình xanh.
Từ xu hướng đến năng lực cốt lõi: Cách doanh nghiệp tiên phong tái định vị
Một số nhà phát triển bất động sản và tổng thầu xây dựng tại Việt Nam đã bắt đầu nhận ra “Công nghệ và xanh hóa” không đơn thuần là chi phí đầu tư thêm mà là lợi thế cạnh tranh dài hạn. Họ tích cực áp dụng mô hình thiết kế – thi công tích hợp (Integrated Design Process), đầu tư vào đào tạo nhân sự BIM, khai thác năng lượng tái tạo như điện mặt trời cho công trình và lựa chọn vật liệu bền vững ngay từ khâu thiết kế.
Bên cạnh việc thiết kiệm năng lượng, công trình xanh còn mang lại hiệu quả vận hành dài hạn, giảm chi phí bảo trì và nâng cao chất lượng sống cho người sử dụng. Đối với các đô thị lớn như Hà Nội, TP. HCM, Đà Nẵng, xu hướng công trình tích hợp công nghệ tiên tiến và tiêu chuẩn xanh sẽ ngày càng trở thành chuẩn mực thay vì ngoại lệ.
Tăng tốc nhờ công nghệ: BIM, AI, và quản lý vòng đời công trình
Một trong những công nghệ đang thay đổi toàn diện ngành xây dựng là BIM – mô hình thông tin công trình. BIM cho phép tất cả các bên liên quan (chủ đầu tư, thiết kế, kỹ thuật, vận hành) cùng làm việc trên một nền tảng số hóa thống nhất, từ đó giảm thiểu sai sót, tăng hiệu quả, và dễ dàng đánh giá tác động môi trường trong từng giai đoạn.
AI cũng đang được ứng dụng trong dự báo tiến độ, phân tích dữ liệu vận hành, thậm chí tối ưu hóa thiết kế kiến trúc theo tiêu chí tiết kiệm năng lượng. Cùng với đó, IoT và cảm biến thông minh giúp giám sát hiệu suất công trình theo thời gian thực – một bước tiến vượt bậc trong quản lý vòng đời công trình (Life Cycle Management).
Điều này mở ra tiềm năng kiểm soát toàn diện lượng phát thải, sử dụng tài nguyên, và chi phí vận hành – biến các tòa nhà thành “công trình biết nói”, góp phần vào hệ sinh thái đô thị thông minh.
Thách thức và nghịch lý: Đầu tư cao nhưng không thể không đầu tư
Dù tiềm năng lớn, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn e dè khi nhắc đến xanh hóa hay chuyển đổi số. Lý do thường đến từ chi phí đầu tư ban đầu cao, thiếu chuyên gia am hiểu công nghệ và chính sách ưu đãi chưa đủ mạnh. Tuy nhiên, khi nhìn ở tầm dài hạn, chi phí đầu tư này là “bắt buộc” nếu doanh nghiệp muốn tồn tại trong bối cảnh khách hàng, chính phủ và nhà đầu tư ngày càng quan tâm đến tiêu chí ESG (Environmental – Social – Governance).
Mặt khác, chi phí công nghệ và xanh hóa đang có xu hướng giảm dần nhờ vào quy mô ứng dụng lớn hơn và cạnh tranh trong chuỗi cung ứng. Việc sớm đầu tư vào nhân sự, nền tảng và tư duy chiến lược sẽ là lợi thế để doanh nghiệp đón đầu làn sóng chuyển đổi sắp tới.
