tto – nếu ai đã xem phim the last temptation of christ của đạo diễn tài ba martin scorseses hẳn sẽ thấy quen khi đến thăm thành cổ volubillis vì nhiều cảnh quay của phim này được dàn dựng chính tại đây.
đế chế la mã đã để lại hậu thế khá nhiều công trình kiến trúc hoành tráng, nhưng chúng phần lớn chỉ còn là phế tích hoặc cũng đã thay hình đổi dạng qua hàng nghìn năm lịch sử. nhưng hiếm có phế tích nào cho người tham quan thấy được toàn cảnh một thành phố cổ đại và với một chút tưởng tượng phong phú, bạn còn có thể hình dung về cuộc sống đời thường của người dân thời bấy giờ.
volubilis vẫn được coi là một thành phố la mã nhưng con người từ rất lâu đã di cư đến đây sống. người ta đã tìm thấy dấu tích của con người tại đây từ thời kỳ đồ đá.
chuyến đi morocco lần này của chúng tôi là dịp để đặt chân đến thành cổ la mã volubilis đã được unesco đưa vào danh sách di sản thế giới từ năm 1997.
 |
| thành phố la mã đổ nát nằm trên một quả đồi rộng lớn |
hiện tại người ta cũng chưa biết chính xác volubilis được thành lập khi nào, nhưng có lẽ dưới thời vua juba ii (năm 25 trước công nguyên đến năm 24 sau công nguyên) nơi đây đã trở thành một trong những thành phố quan trọng của quốc vương mauretania.
khi đế chế la mã mở rộng bờ cõi (40-45 sau công nguyên) thì volubilis đã trở thành nơi đóng quân và năm 42 sau công nguyên nó đã trở thành một thành phố la mã khá sầm uất với tất cả những công trình mà một thành phố la mã tiêu biểu phải có, ngoại trừ một đấu trường mà người ta chưa tìm thấy. thời kỳ hoàng kim của volubilis là từ năm 42 đến năm 282 sau công nguyên, khi nó là thủ phủ của vùng mauretania-tingitana.
 |
| những hàng cột tiêu biểu cho kiến trúc la mã |
nằm giữa vùng trồng ôliu rộng lớn, volubilis trở thành trung tâm xuất khẩu ôliu và các sản phẩm nông nghiệp và các loài động vật như voi, báo, hổ cần thiết cho các trò tiêu khiển của thủ đô roma.
tới cuối thế kỷ thứ 8, người berber (người bản địa sống ở bắc phi) vẫn còn sống trong nội thành của volubilis. sau khi thủ đô của morocco chuyển về fès dưới thời của vua mouley idriss thì volubilis cũng dần bị lãng quên và trở thành mỏ nguyên vật liệu để vua chúa của morocco (lúc này trở thành một nước hồi giáo) mang về xây dựng lâu đài cung điện của mình (đặc biệt là mouley ismail khi ông cho khai thác nguyên vật liệu ở volubilis về xây dựng lâu đài của ông ở meknes).
nhưng volubilis chỉ hoàn toàn bị phá hủy sau trận động đất năm 1755. mãi tới cuối thế kỷ thứ 19 người pháp mới phát hiện thành cổ này và đã cho khai quật, tu sửa lại một số công trình để ngày nay du khách có thể đến chiêm ngưỡng.
 |
| cùng bạn người gốc việt tham quan thành phố phế tích |
từ meknes, chúng tôi cùng một cô người úc gốc việt tên vân và bạn trai của cô bắt taxi đến đây. thật thú vị khi vượt hàng nghìn cây số để đến một đất nước xa xôi lại gặp những người cũng mang dòng máu việt. tuy chị ít nói tiếng việt (do sống ở nước ngoài từ nhỏ) nhưng có thêm bạn nên chuyến tham quan đã tăng thêm nhiều thú vị, nhất là khi mọi người lại có cùng chung sở thích yêu du lịch như chúng tôi.
và thế là chuyến tham quan volubilis bắt đầu thuận lợi và giá xe đi có đông người thật rẻ. trên chiếc taxi nhồi 6 khách và một lái xe, 4 chúng tôi ngồi hàng ghế sau vẫn xôn xao đủ mọi chuyện nhưng cũng không quên ngắm phong cảnh bên đường với những hàng olive màu xanh bạc đang đổ bóng dưới ánh nắng ban mai. chẳng mấy chốc cả nhóm đã đứng trước cửa ngõ thành phố phế tích.
volubilis có một địa thế khá hấp dẫn, nằm bên cạnh dãy núi zerhoun, xung quanh là những cánh đồng xanh mướt, tuy là mùa đông (cuối tháng 12) nhưng khi chúng tôi tới đây nắng vàng trải khắp nơi, cả thành phố phế tích như ngời lên dưới ánh nắng mặt trời.
qua quầy mua vé (giá chỉ 10 dh/người = 22.000 đồng) cả khu forum với những cột đá hoa cương cao vút và cổng vòm của basilica đã hiện ra trước mắt. đi vào cửa nam của thành phố, chúng tôi men theo con đường dẫn quay lại tận cực nam của nó chứ không tiến thẳng đến khu forum, quyết không để sót một phế tích nào.
 |
| con đường lát đá thuở xưa chứng kiến bao cuộc diễu hành huy hoàng |
 |
| nền cối xay ép dầu ôliu của một gia đình |
phía này là khu dân cư thuở ấy, nhà cửa bé nhỏ không có gì thật đặc sắc. điều thú vị đầu tiên là việc phát hiện chiếc cối xay ôliu khá lớn của một gia đình – cối xay hình tròn có ba rãnh để dầu chảy và có đường dẫn đến bể đựng dầu khá lớn.
volubilis là trung tâm trồng ôliu của morocco từ hàng nghìn năm nay, dưới đế chế la mã cổ đại volubilis là thủ phủ của vùng mauretania tingitana và là một trong những trung tâm cung cấp hàng nông sản lớn, nhất là mặt hàng dầu ôliu cũng như xuất khẩu hổ, báo và voi cho các trò tiêu khiển ở thủ đô roma.
 |
| cổng vào nhà orpheus |
tiếp tục lang thang qua các phế tích, chúng tôi tìm đến ngôi nhà orpheus, nằm cạnh ba cây thông cao vút. ngôi nhà khá lớn với nhiều phòng ốc và một phòng tắm lớn. ấn tượng nhất ở đây là các bức tranh mosaic dưới nền nhà, trong đó bức nổi tiếng nhất mô tả ca sĩ huyền thoại orpheus đang chơi đàn và hát hay đến mức tất cả các loài vật đều quy tụ về để thưởng thức.
qua cổng dẫn vào nhà orpheus cả nhóm tiếp tục công cuộc khám phá của mình để vào xem một máy ép dầu olive vẫn còn khá nguyên vẹn với máy ép và cối xay. ngay bên cạnh đó bạn còn có thể chiêm ngưỡng cửa hàng làm và bán bánh mì vẫn còn đủ lò và chum vại.
 |
| họa tiết trên nền nhà orpheus còn khá nguyên vẹn và rất sinh động |
cách đó không xa là khu trung tâm thành phố thuở ấy. forum khá rộng với basilica và 5 gian rộng rãi những cửa vòm. mọi người mải mê chụp ảnh nơi một thời là trung tâm nghị sự cũng như là tòa án của thành phố. bên cạnh đó, về phía đông nam là ngôi đền capitol thờ ba vị thần la mã là jupiter, juno và minerva, nay chỉ còn lại bậc tam cấp và vài chiếc cột marmor.
 |
| forum giờ đây là nơi trú ngụ của đàn cò |
 |
|
bậc tam cấp và cột đền capitol |
có lẽ công trình còn lại nguyên vẹn nhất là cổng khải hoàn được xây dựng vào năm 217 sau công nguyên để tưởng nhớ hoàng đế caracalla sau khi ông bị sát hại. qua cổng khải hoàn bạn có thể đi trên một trong hai đại lộ chính của thành phố (đại lộ decumanus maximus), nơi thuở xưa hai bên là các villa hoành tráng và có đường ống dẫn nước chính của thành phố.
 |
| hân hoan chụp ảnh lưu niệm đằng sau cổng khải hoàn |
rất gần cổng khải hoàn là các ngôi nhà house of the dog hay house of the desultor với những bức tranh mosaic khá thú vị, nơi ngày trước chứa đựng những bức tượng đồng quý hiếm hiện đã được trưng bày tại bảo tàng khảo cổ học ở thủ đô rabat.
từ đây nhìn về phía bắc là đã có thể chiêm ngưỡng hàng cột phía trước cella trên đại lộ decumanus maximus. đi dọc đại lộ này bạn sẽ cảm nhận sự giàu sang của chủ nhân những ngôi nhà ở đây. hai bên đường là những cửa hàng đủ thể loại mặt hàng.
ghé thăm những villa hoành tráng nhất như villa hercules hay the house of venus, những những bức tranh mosaic ở đây như hút hồn người. trải qua hàng nghìn năm mà màu sắc của chúng vẫn như mới.
tôi mải mê chiêm ngưỡng mọi thứ và lại có cảm xúc hệt như chuyến đi thăm pompeji hai năm về trước. cảnh cũ, người xưa… tất cả như vẫn còn hiện diện, thấp thoáng quanh đây… một cảm giác thật là kỳ lạ…
 |
| nơi làm và bán bánh mì |
 |
| hình ảnh basilica sừng sững trên nền trời xanh còn in dấu mãi trong lòng du khách |