Thành phố sống tốt

Lâu nay, khi nói về sự phát triển của đô thị, chúng ta thường bắt gặp những cụm từ: Phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, hay hiện đại – giàu bản sắc… Điều đó hoàn toàn đúng, không sai nhưng chưa đủ, nếu không muốn nói là còn mơ hồ, nặng về yếu tố kinh tế. Gần đây, lại nghe đến khái niệm TP sống tốt (TPST). Vậy TPST là gì? GS Mike Doulass của ĐH Tổng hợp Hawaii, Hoa Kỳ đã đưa ra một khái niệm thoạt nghe thấy đơn giản: Đó là TP mang nhiều ý nghĩa đối với mọi người! Thế nhưng để TP có nhiều ý nghĩa với cư dân của nó thì lại thật không hề đơn giản.

Tại phương Tây, ngay từ những thế kỷ trước, người ta đã có ý tưởng xây dựng TP gắn kết với con người trong tất cả các lĩnh vực từ quan hệ xã hội, phát triển kinh tế… đến quản lý đô thị. Trải theo năm tháng, ý tưởng này đã dần được thể hiện trong những TP hiện đại, mà việc xây dựng TP Vườn (Garden Cities) của KTS Ebenezer Howard, một sự kết hợp hoàn hảo giữa đô thị và nông thôn, đã được các nhà đô thị học tiếp nhận và phát triển trong thế kỷ XX.

Còn ở Việt Nam, các nhà quy hoạch và hoạch định chính sách trong nhiều năm qua, đặc biệt là những năm đổi mới, đã rất cố gắng đưa ra những mô hình đô thị phát triển nhằm phản ánh một cách sinh động sự tăng trưởng của nền kinh tế đất nước. Các khu đô thị mới đua nhau mọc lên. Những khoảng không gian xanh, mặt nước bị thu hẹp và biến mất. Những toà nhà cao hàng chục tầng được xây chen trong những khu phố chật chội vốn đã quá tải bởi sự gia tăng dân số cơ học, sự xuống cấp của hệ thống hạ tầng cho dù Nhà nước đã đầu tư hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng để nâng cấp, cải tạo… TP đã và vẫn đang mất dần những không gian công cộng và không gian cộng đồng, nơi người dân có thể đến đó để thư giãn, giải trí hay trao đổi mà không hề gặp trở ngại nào. Những không gian như thế làm cho con người gắn bó với nhau hơn, yêu thương, cảm thông chia sẻ với nhau hơn… để từ đó mà bớt đi những đố kỵ, lòng tham, sự vô cảm và cả những ham muốn vật chất quyền lực… mầm mống bắt đầu của tội ác!

Khái niệm về TPST và thân thiện với cộng đồng nghe như còn quá xa vời với chúng ta, khi mà hàng ngày những toà nhà kiến trúc hiện đại không ngừng vươn cao lên trời xanh và ở dưới đất con người vẫn hồ hởi chen lấn nhau trên những con đường ổ gà, ổ trâu đầy bụi, khí thải cùng tiếng gầm gào của hàng ngàn ôtô, xe gắn máy…

Và như thế, TP dường như đang quay lưng với cộng đồng?!