Xóa bỏ sản xuất gạch thủ công ở Phú Thọ: Quá chậm!

Sau 6 năm thực hiện xóa bỏ các lò gạch thủ công gây ô nhiễm môi trường để xây dựng các lò sản xuất gạch tiên tiến, tỉnh phú Thọ chỉ xóa được 190/700 lò, xây dựng mới 64 lò theo công nghệ tuynel hoặc liên tục kiểu đứng. Năm 2010, tỉnh có kế hoạch thực hiện xóa bỏ 510 lò gạch thủ công và xây mới 152 lò gạch tiên tiến để đáp ứng nhu cầu về gạch xây dựng vào khoảng 650 triệu viên.

Thực hiện xóa lại hóa tăng

Kế hoạch xóa bỏ các lò gạch thủ công ở phú Thọ được thực hiện rất chu đáo, bài bản và khoa học với sự trợ giúp của Viện VLXD (Bộ Xây dựng). Tỉnh cũng có nhiều quyết định, chỉ thị thể hiện quyết tâm thực hiện kế hoạch này. Khi chưa triển khai kế hoạch, toàn tỉnh có 706 cơ sở sản xuất với tổng sản lượng 390 triệu viên/năm. trong đó, mới chỉ có 6 lò gạch tuynel được phân bố tại 6 huyện thị với sản lượng 70 triệu viên/năm, chiếm 18% sản lượng gạch sản xuất trong tỉnh. Còn 700 lò gạch thủ công với tổng sản lượng 320 triệu viên/năm. Kế hoạch giai đoạn 1 là trong 2 năm (2004 – 2005), Tp Việt trì và thị xã phú Thọ phải xóa hết các lò thủ công, còn tại các huyện giảm 50%.

Kế hoạch cũng đề ra đến năm 2005, sản lượng gạch theo công nghệ tiên tiến trên địa bàn tỉnh đạt 193 triệu viên/năm, giảm sản lượng gạch thủ công xuống còn 106 triệu viên. Để làm được điều này, cần thiết phải phát triển 14 cặp lò gạch liên tục kiểu đứng trên 12 huyện thị với tổng công suất 56 triệu viên/năm. Xây dựng mới các nhà máy tuynel và sản xuất gạch không nung ở các huyện là 6 nhà máy với công suất 67 triệu viên/năm. phấn đấu năm 2005, sản lượng gạch công nghệ tiên tiến là 137 triệu viên. Tuy nhiên, kế hoạch này hầu như không được các huyện thị thực hiện. Số huyện thực hiện giảm là rất ít, thậm chí có nơi còn tăng so với trước khi thực hiện kế hoạch. Tp Việt trì và thị xã phú Thọ không xóa bỏ được lò gạch nào. Do đó, số lượng gạch thủ công tăng lên hơn 20 triệu viên so với trước khi thực hiện kế hoạch, từ 320 triệu viên lên 354,6 triệu viên.

Giai đoạn 2 – Giảm không đáng kể

Vì giai đoạn 1 kết quả thấp như vậy nên trong kế hoạch giai đoạn 2 (2006 – 2010), Tp Việt trì, thị xã phú Thọ do giai đoạn I không thực hiện được nên phải tiến hành xóa bỏ ngay trong năm 2006. Các huyện Lâm Thao, Tam Nông, Thanh Ba, phù Ninh theo kế hoạch giảm 50% giai đoạn I, nhưng cũng không thực hiện được sẽ hoàn thành trước năm 2007. Các huyện còn lại theo kế hoạch giai đoạn I trong năm 2005 là thực hiện giảm 50% số lò gạch sản xuất gạch xây đất sét nung thủ công nhưng cũng phải lùi mục tiêu lại là hoàn thành trước năm 2010.

Thực hiện kế hoạch trên, với sự nỗ lực của các huyện, thị, cơ quan chức năng, tính đến cuối năm 2009, số lượng lò gạch thủ công cũng đã giảm xuống còn 510 lò, sản lượng giảm xuống còn 250 triệu viên. Xây dựng thêm được 5 nhà máy sản xuất bằng công nghệ tiên tiến, các lò này hoạt động năm 2009 ước đạt 180 triệu viên. Sản xuất bằng công nghệ liên tục kiểu đứng có 57 cặp lò hoạt động, sản lượng năm 2009 ước đạt 170 triệu viên.

Như vậy, tổng sản lượng gạch sản xuất bằng công nghệ tiên tiến năm 2009 ước đạt khoảng 350 triệu viên, giảm được hơn 20 triệu viên/ năm so với trước khi thực hiện kế hoạch. Nhìn vào những con số trên cho thấy sau 6 năm phú Thọ mới chỉ xóa bỏ được 190/700 lò sản xuất gạch xây đất sét nung bằng lò thủ công. Đây là một con số quá khiêm tốn.

Nguyên nhân?

Do giá thành gạch nung thủ công rẻ, nên dù biết việc sử dụng loại gạch này để xây những công trình kiên cố là không đảm bảo theo tiêu chuẩn hiện hành song họ vẫn phải sử dụng. Còn các cơ sở sản xuất gạch xây đất sét nung nhỏ lẻ, mặc dù rất ủng hộ việc xóa bỏ, song không phải hộ nào cũng có điều kiện kinh tế để đầu tư. Các biện pháp tổ chức lại sản xuất cho họ lại không hợp lý. Mặt khác, việc sản xuất gạch nung thủ công vừa đơn giản, ít đầu tư lại thu lợi nhuận cao, trong khi thị trường loại gạch này không phải là nhỏ nên dẫn tới tình trạng tái hoạt động các lò đã xóa.

Cũng có biện pháp liên quan đến quản lý ngành được áp dụng như không cho sử dụng gạch xây đất sét nung thủ công vào xây dựng các công trình. Thế nhưng có thể thấy biện pháp này cũng rất hạn chế bởi nó chỉ có tác dụng đối với các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước hoặc các công trình có quyết toán. Còn những công trình dân dụng mọc lên như nấm sau mưa, các cơ quan chức năng với lực lượng mỏng manh thì không thể kiểm soát xử lý được. Ngoài ra, kế hoạch thực hiện xóa bỏ các lò gạch thủ công giai đoạn 2 với những biện pháp tháo gỡ những vướng mắc khó khăn trong quá trình thực hiện chuyển đổi ở giai đoạn 1, từ khi lập đến nay đã gần 4 năm vẫn chưa được UBND tỉnh phê duyệt để cho triển khai, nên việc chỉ đạo còn chung chung. 

Được biết, trong năm 2010 này tỉnh phú Thọ quyết tâm xóa bỏ xong 510 lò gạch thủ công gây ô nhiễm môi trường, xây mới 152 lò gạch công nghệ tiên tiến. Chủ tịch UBND tỉnh cũng đã có Chỉ thị số 10/CT-UBND về việc tăng cường chỉ đạo xóa bỏ việc nung gạch bằng lò gạch thủ công trên địa bàn tỉnh. trong đó có những giải pháp để nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước và đề cao trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện xóa bỏ việc nung gạch bằng lò thủ công. Hy vọng việc thực hiện kế hoạch trên sẽ đạt kết quả tốt.