KT & ĐS – Nếu bạn nghĩ rằng tất cả các thư viện đều đơn điệu nhàm chán thì hãy thử một lần đến thư viện Peckham. Chắc chắn bạn sẽ thay đổi quan niệm đó!
 |
Mặt đứng hướng bắc của thư viện được bao phủ bằng kính với nhiều màu sắc khác nhau, cho phép một lượng lớn ánh sáng tự nhiên chiếu vào công trình |
Peckham là một trong những khu vực đông dân cư nhất của nước Anh, nằm ở phía đông nam thủ đô Luân Đôn. Những người dân sống nơi này chủ yếu là dân nhập cư từ các nước khác tới (phần lớn từ châu Phi và vùng Caribbean, người da trắng gốc Anh chỉ chiếm khoảng 25% tổng số dân). Vì vậy chia sẻ nhiều sắc màu văn hoá khác nhau là đặc điểm riêng của Peckham.
Thư viện Peckham được xây dựng ở đây không chỉ đơn thuần với một mục đích là thiết lập một thư viện mới, mà công trình còn mang ý nghĩa như một dự án cải tạo khu đô thị trên quy mô nhỏ cho một trong những khu vực nghèo nhất Luân Đôn, giúp cho những người dân địa phương có được những tiện nghi mới cần thiết, cũng vừa để tạo ra một nơi đặc trưng ở khu trung tâm để cộng đồng có thể chia sẻ, gặp gỡ và vui chơi. Vì vậy, công trình đã được nghiên cứu và thiết kế đặc biệt hơn những thư viện thông thường khác, nó thực sự nổi bật với cá tính riêng độc đáo, đưa Peckham trở thành một điểm đến thăm mới ở thủ đô Luân Đôn.
 |
| Không gian gặp gỡ phía trước thư viện nối liền với quảng trường của thành phố. |
Thư viện bắt đầu mở cửa vào tháng 3 năm 2000. Và cùng với nó, kiến trúc sư Will Alsop đã giành được giải thưởng cao quý Stirling cho công trình mới hay nhất xây dựng tại Anh. Đây là lần thứ 3 kiến trúc sư có tên trong danh sách đề cử nhưng là chiến thắng đầu tiên của ông. Trước đó, Alsop đã nổi danh trong nền kiến trúc hiện đại trong nước cùng với những công trình có kết cấu mới, đặc biệt ở phía nam Luân Đôn.
Từ cái nhìn đầu tiên, dáng vẻ pop-art của toà nhà khiến cho nó vượt ra ngoài khuôn khổ của một công trình theo sự vận động của chủ nghĩa hiện đại. Du khách khó có thể tưởng tượng ra rằng đây là một thư viện, nếu không có bảng hiệu chữ lớn gắn trên mái.
Công trình về cơ bản có hình chữ “L” ngược (kiến trúc sư Alsop miêu tả nó như một khối lập phương khổng lồ với một nhát cắt), có tác dụng kéo dài không gian quảng trường của thành phố vào tận sâu trong công trình cùng với việc tạo ra một không gian gặp gỡ tự nhiên và được che chở ở phía trước thư viện. Điều đó ẩn chứa hàm ý thư viện chính là một trung tâm nhộn nhịp chứ không chỉ là một toà nhà khô khan nằm trên đường.
 |
| Không gian chính của thư viện được đỡ bởi những chiếc cột thép nhỏ dựng chéo góc, gây ấn tượng mạnh mẽ |
Toàn bộ công trình mang một sự hấp dẫn lạ kỳ đầy kinh ngạc. Hai tầng dưới của toà nhà là khu vực thông tin và trung tâm truyền thông, trong khi đó hai tầng trên cùng nhô ra hết sức mạnh mẽ và ấn tượng đến 18 mét là phần thư viện chính và phòng đọc. Nó được đỡ bởi những chiếc cột thép nhỏ dựng chéo góc lẫn nhau, khiến cho du khách có cảm giác nếu một trong những “cái chân” này bị gãy thì toàn bộ công trình sẽ đổ sụp xuống.
Ngoài ra phần mái nhô ra này còn có tác dụng che chở cho mặt đứng chính hướng nam khỏi tác động trực tiếp của ánh nắng mặt trời. Vì vậy việc thiết lập một hệ thống điều hoà cho toà nhà là không cần thiết, một yếu tố hết sức quan trọng trong điều kiện chi phí xây dựng và vận hành của thư viện luôn được xem xét và giữ ở mức tối thiểu. Việc đặt phần thư viện chính ở hai tầng trên cùng này cũng là một quyết định hết sức hợp lý, nhằm tạo ra một không gian yên tĩnh cho người đọc mỗi khi họ giở những quyển sách hay chiêm ngưỡng toàn cảnh trung tâm Luân Đôn phía xa với những điểm nhìn tuyệt vời.
 |
| Nội thất phòng đọc và tra cứu tài liệu. |
Khu vực bãi cỏ xanh rộng rãi ở phía bắc của công trình cho phép một lượng lớn ánh sáng tự nhiên vào thư viện (một lần nữa lại làm giảm chi phí vận hành), và mặt đứng hướng bắc này được bao phủ bởi hàng loạt các tấm kính nhiều màu sắc sặc sỡ. Khung kết cấu bêtông cũng được dùng để làm mát toà nhà một cách tự nhiên.
“Cái lưỡi màu da cam” ở phần mặt trước, ngoài việc làm cho phần mái trở nên sinh động một cách hài hước, khiến cho thư viện trở nên nổi bật hơn những địa điểm khác nằm ngoài quảng trường, nó còn hoạt động giống như một tấm che cho hệ thống đường ống thông gió kỹ thuật.
Mặc dù có quy mô tương đối khiêm tốn nhưng thư viện vẫn có đầy đủ các bộ phận chức năng khác nhau như không gian tự học, phòng họp, khu vực thông tin của hội đồng địa phương và hàng loạt các máy tính kết nối internet để mọi người sử dụng. Tầng chính của thư viện được đánh dấu bởi ba cái “nơm” khổng lồ bằng gỗ, treo lơ lửng trong không gian nhằm cung cấp thêm không gian đọc sách, không gian cho trẻ em, và một trong số đó là dành cho bộ sưu tập giới thiệu về châu Phi và vùng Caribbean. Và điều này càng khẳng định thêm với chúng ta về tính độc đáo, khác biệt của thư viện.
 |
| Không gian chính của thư viện được đánh dấu bởi ba cái “nơm” khổng lồ. |
Cho đến nay thư viện đã hoạt động được chín năm, đâu là ảnh hưởng của nó lên đời sống xã hội của khu vực Peckham? Công trình như một chiếc đèn báo hiệu lôi kéo tất cả mọi người về phía mình với hơn 500.000 lượt khách hàng năm, hầu hết là cư dân địa phương. Học sinh mọi lứa tuổi thường đến đây sau giờ học, người dân Southwalk rất đỗi tự hào về công trình đầy sáng tạo cho cả trẻ em và người lớn này. Thời gian mở cửa của thư viện rất dài, giúp cân bằng các nhóm người sử dụng khác nhau và làm giảm bớt đi tiếng ồn cho những khu vực chính.
Và vào thời điểm mà rất nhiều công trình theo chủ nghĩa hiện đại đang được đánh giá lại thì thư viện Peckham cho chúng ta thấy những mục tiêu xã hội đáng được khen ngợi trong một phong cách xây dựng mới mẻ đầy táo bạo. Nó như một điểm nhấn nổi bật góp phần tái thiết một khu vực rất nghèo của thành phố và mang lại cho người dân địa phương những tiện nghi và không gian mới – một không gian cộng đồng.
 |  |
| Quầy mượn và trả sách | “Nơm” chính giữa – không gian đọc sách |
 |  |
 | |
bài & ảnh Ths.KTS Vũ Hoàng Hà (M A BFH/HES-SO)
Bristol, Vương Quốc Anh
Diện tích công trình: 2.300m2
Giá thành xây dựng: 4,5 triệu bảng Anh
Năm xây dựng: 1998 – 2000
Địa điểm: thủ đô Luân Đôn, vương quốc Anh
Chủ đầu tư: London Borough of Southwalk
Kiến trúc sư: Will Alsop
