Lấy cảm hứng từ tác phẩm văn học “Tro tàn rực rỡ” của Nguyễn Ngọc Tư, dự án “Vườn Hưu Trí” mở ra một câu chuyện mới – câu chuyện về sự hồi sinh từ những gì tưởng chừng như đã tàn lụi.
Thiết kế: Nhóm A.H team (Hà Nhựt Anh, Nguyễn Gia Huy)
1. Nguồn cảm hứng: Lò than và ký ức vùng đất Cà Mau
“Tro tàn rực rỡ” là hình ảnh ẩn dụ về sức sống tiềm tàng nơi những gì đã qua. Ở Cà Mau, những lò than đước là minh chứng sống động cho tinh thần lao động kiên cường của người dân. Các thợ nung than dành cả đời gắn bó với lửa đỏ và khói đen, nhưng đến tuổi già, họ không chỉ tìm kiếm sự nghỉ ngơi, mà còn mong mỏi một không gian chữa lành cả thân thể lẫn tâm hồn.
2. Cơ hội từ đống tro tàn: Tái sinh di sản lò than
Dự án được triển khai trên nền tảng Hợp tác xã chế biến than 2/9 – nơi các lò than đang đứng trước nguy cơ bị phá bỏ để nhường chỗ cho di dời. Nhóm thiết kế đã nhìn thấy trong đống tro tàn này một tiềm năng chuyển đổi. Thay vì là dấu chấm hết, đây là cơ hội để tái sinh, để lò than tiếp tục tồn tại trong một hình thái mới – một tổ hợp không gian sinh hoạt văn hóa linh hoạt, đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi, và đồng thời tôn vinh tinh thần bản địa.
3. Ba giải pháp tái tổ chức không gian được đề cập đến trong Vườn Hưu Trí
Để biến lò than thành điểm nhấn của dự án, nhóm đã áp dụng ba giải pháp chính:
- Chuyển hóa cảnh quan: Hoạt động chính của lò được đưa ra không gian mở, nơi thiên nhiên giao thoa với con người.
- Ẩn – hiện hài hòa: Sử dụng ngôn ngữ kiến trúc lò than, cảnh quan được thiết kế để làm mờ đi sự ngột ngạt, tối tăm của lò hầm, thay vào đó là cảm giác nhẹ nhàng, thư thái.
- Tái cấu trúc vật liệu: Gạch từ lò được tái chế thành đường dẫn, bờ bao cho vườn rau, tạo nên vòng tuần hoàn vật liệu bền vững.
4. Không gian sống: Chữa lành qua giác quan
Lò than, từ biểu tượng của sự nóng bức và tù túng, nay trở thành không gian trị liệu giác quan. Nhóm thiết kế đã khéo léo tái tổ chức ánh sáng, độ rỗng – đặc của gạch, biến lò thành những góc thư giãn yên bình. Người cao tuổi có thể tận hưởng sự tĩnh lặng của thiên nhiên, hòa mình vào dòng chảy ký ức và tìm lại sự cân bằng tinh thần.
5. Sự kết nối của con người và vùng đất thông qua Vườn Hưu Trí
Điểm đặc biệt của dự án không chỉ nằm ở kiến trúc hay cảnh quan, mà còn ở sự gắn kết giữa con người với môi trường sống. Lò than cũ, dòng sông, mái nhà – tất cả được đan xen, tạo nên một không gian sống đậm chất bản địa, nơi người cao tuổi có thể sống trọn vẹn giữa thiên nhiên và ký ức.
6. Hy vọng từ thế hệ trẻ
Dự án không chỉ là món quà dành cho thế hệ đi trước mà còn là biểu tượng cho sự kế thừa và sáng tạo của người trẻ. Như nhóm thiết kế chia sẻ:
“Hi vọng của người trẻ chính là sự hồi sinh tinh thần cho những người già.”
Dự án “Vườn Hưu Trí” không chỉ tái tạo không gian sống mà còn tái sinh tinh thần cộng đồng. Tại đây, những lò than không còn là biểu tượng của sự tàn lụi, mà trở thành minh chứng sống động cho sự rực rỡ của ký ức và hy vọng, như cách ánh lửa vẫn âm ỉ cháy trong tro tàn.