Học hỏi nhau cùng phát triển

Nhân dịp kỷ niệm 60 năm Quốc khánh Trung Quốc, các học giả Việt Nam và nước ngoài đã bỏ nhiều công sức để phân tích hiện tượng kinh tế Trung Quốc trong vài thập niên vừa qua. Đặc biệt đối với Việt Nam, nhiều nhà khoa học đặt câu hỏi: Việt Nam đã học gì và nên học những gì ở nền kinh tế Trung Quốc?

Có một số ý kiến cho rằng công cuộc đổi mới của Việt Nam đã có những sao chép cơ bản đường lối cải cách kinh tế của Trung Quốc, thí dụ như: Đa dạng cơ cấu sở hữu (chuyển sang nền kinh tế nhiều thành phần), mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài, đẩy mạnh sản xuất hướng về xuất khẩu… Tuy nhiên, để giải thích vấn đề này, GS Đặng Phong có một ví dụ khá hóm hỉnh thuyết phục, bởi nền kinh tế hai nước bấy giờ đều mắc phải một căn bệnh chung, đó là tập trung bao cấp, sở hữu toàn dân và tập thể, ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, tựa như hai người cùng ăn nhiều ổi xanh, mà ăn nhiều ổi xanh thì tất yếu bị táo bón, mà đã bị táo bón thì tất yếu phải uống thuốc “xổ”. Và như vậy, khi cùng phải uống thuốc “xổ” thì không thể gọi là sao chép được vì tính tất yếu của chúng.

Câu chuyện phân tích và so sánh đường lối phát triển kinh tế giữa Trung Quốc và Việt Nam lại trở nên lý thú ở những chỗ khác nhau. Các nhà khoa học phân tích rằng chính vì những chỗ khác nhau ấy mà muốn sao chép của nhau cũng khó. Cùng một căn bệnh ấy, Trung Quốc bắt đầu đổi mới từ tư duy lý luận, sau đó con đường cải cách được áp dụng đến các địa phương. Còn ở Việt Nam, công cuộc đổi mới lại bắt đầu từ các cuộc “phá rào” nhỏ lẻ, như khoán chui ở Hải Phòng, xóa chế độ tem phiếu ở Long An, cơ chế mua cao bán cao ở An Giang, mua lương thực theo giá thị trường để bán cứu đói tại TP.HCM… Rồi sau đó mới lên đến Trung ương.

Cho đến nay, sau 25 năm thực hiện công cuộc đổi mới, nhiều người vẫn e ngại cụm từ “sao chép” trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam. TS kinh tế Nguyễn Đức Thành cho rằng việc sao chép bản thân nó không có gì tiêu cực, trừ trường hợp sao chép một cách mù quáng và nông cạn. Còn GS Đặng Phong bày tỏ: “Tôi nghĩ Trung Quốc có những chính sách mà nếu Việt Nam học được thì tốt quá. Thí dụ như, trong chiến lược phát triển, cả hai nước cùng hướng về xuất khẩu, nhưng Trung Quốc đi xa hơn ở chỗ họ lấy nguyên liệu của toàn thế giới để sản xuất hàng hóa bán cho thế giới. Còn Việt Nam ta bán nguyên liệu của mình đi rồi mua hàng hóa của nước ngoài…”.

Học hỏi nhau để cùng phát triển cũng là lẽ thường tình trong cuộc sống, đâu có gì phải né tránh và e ngại.