Bộ trưởng Nguyễn Hông Quân trả lời Đại biểu Quốc hội Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Cần Thơ

Ngày 26/10/2009, Văn phòng Quốc hội có văn bản số 45/CV-KH6 và ngày 17/11/2009, Văn phòng Chính phủ có văn bản số 8195/VpCp-TH chuyển ý kiến của Đại biểu Quốc hội Huỳnh Văn Tiếp – Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Cần Thơ chất vấn Thủ tướng Chính phủ để Bộ trưởng Bộ Xây dựng trả lời với nội dung:

          Ngày 13/6/2007 Chính phủ ban hành Nghị định 99

          Ở điều 24: Các chủ đầu tư sau đấu thầu ký hợp đồng với nhà thầu.

          10 tỷ trở xuống ứng vốn cho nhà thầu tối thiểu là 20% không có mức tối đa.

          10 tỷ đến 50 tỷ được ứng vốn cho nhà thầu tối thiểu là 15% không có mức tối đa.

          50 tỷ trở lên được ứng vốn cho nhà thầu tối thiểu là 10% không có mức tối đa.

Qua giám sát các công trình mà thông tin nắm được các chủ đầu tư thực hiện Nghị định 99 đã ký hợp đồng ứng vốn cho các nhà thầu lên tới 75% giá trị công trình và chiếm dụng tiền nhà nước chậm thi công gây thất thoát cũng như sẽ có nhiều hậu quả sau này, đề nghị Thủ tướng xem xét điều chỉnh Nghị định 99.

Bộ trưởng đã trả lời như sau: Nghị định số 99/2007/NĐ-Cp ngày 13/6/2007 về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình của Chính phủ là Nghị định thể hiện đổi mới cơ chế quản lý chi phí đầu tư xây dựng các dự án sử dụng vốn Nhà nước từ cơ chế tập trung sang cơ chế thị trường. Nghị định quy định chủ đầu tư xây dựng công trình chịu trách nhiệm toàn diện về việc quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến khi kết thúc xây dựng đưa công trình vào khai thác, sử dụng nhằm bảo đảm hiệu quả đầu tư cho dự án.

Về tạm ứng vốn để thực hiện hợp đồng (tại Khoản 1 Điều 24) của Nghị định chỉ qui định mức tạm ứng vốn tối thiểu (không qui định mức tối đa) nhằm tạo thuận lợi cho nhà thầu chuẩn bị vật liệu và các điều kiện để thực hiện hợp đồng, bởi vì đặc thù của sản xuất sản phẩm xây dựng là từ khi nhà thầu thực hiện công việc đến khi nhận được tiền thanh toán của chủ đầu tư trải qua thời gian dài và theo qui trình cụ thể: Nhà thầu thực hiện công việc, chủ đầu tư tiến hành nghiệm thu, nhà thầu lập hồ sơ thanh toán; Chủ đầu tư xem xét, chấp thuận giá trị thanh toán và chuyển hồ sơ thanh toán ra cơ quan cấp phát, cho vay vốn; Cơ quan cấp phát, cho vay vốn kiểm soát và thanh toán.

Quy trình thanh toán như trên là bắt buộc, đã và đang thực hiện ở Việt Nam, cũng phù hợp với thông lệ Quốc tế. Quy trình này đã được rút ngắn so với các quy định từ trước ngày Nghị định số 99/2007/NĐ-Cp có hiệu lực.

trong thời gian qua do giá cả vật liệu xây dựng có biến động lớn nên tại một số dự án đã có vốn đầu tư, chủ đầu tư tạm ứng cho nhà thầu với mức tạm ứng lớn nhằm mục tiêu không phải tính trượt giá đối với khối lượng sử dụng các vật tư, thiết bị nhà thầu mua bằng tiền tạm ứng của chủ đầu tư. Việc tạm ứng vốn cho nhà thầu lên đến 75% giá trị hợp đồng có thể là một trường hợp như theo ý kiến của Đại biểu. trong thực tế cũng có trường hợp nhà thầu đã thi công vượt cả giá trị này nhưng do thủ tục thanh toán chưa xong nên vẫn gọi là tạm ứng.

Đối với các hợp đồng xây lắp, khi tạm ứng với giá trị lớn thì các chủ đầu tư thường yêu cầu nhà thầu bắt buộc phải có bảo lãnh tiền tạm ứng của ngân hàng có uy tín để đảm bảo trách nhiệm của nhà thầu đối với tiền tạm ứng.

trường hợp sau khi chủ đầu tư tạm ứng vốn cho nhà thầu mà nhà thầu không thực hiện đúng các cam kết trong hợp đồng gây thất thoát vốn đầu tư thì chủ đầu tư phải có giải pháp giải quyết đối với nhà thầu trên cơ sở các điều khoản trong hợp đồng giữa hai bên và quy định của Nhà nước có liên quan, như thu bảo lãnh tiền tạm ứng, cấm tham gia đấu thầu,…

Để hạn chế trường hợp chủ đầu tư tạm ứng cho nhà thầu giá trị lớn mà sau khi tạm ứng nhà thầu chậm thi công, chiếm dụng vốn của Nhà nước gây thất thoát, Bộ Xây dựng đã nghiên cứu và đề xuất quy định chủ đầu tư chỉ được tạm ứng tối đa 50% giá trị hợp đồng, trường hợp mức tạm ứng cao hơn thì phải được phép của người quyết định đầu tư. Quy định này đã được đưa vào dự thảo Nghị định về hợp đồng trong hoạt động xây dựng (Nghị định này sẽ thay thế qui định về hợp đồng trong hoạt động xây dựng của Nghị định số 99/2007/NĐ-Cp), hiện nay đang trình Chính phủ xem xét ban hành.