Hỏi và đáp

1 Một thủ thuật sư phạm có hiệu quả để kiểm tra trình độ học sinh là môn thi vấn đáp. Đã thi viết rồi nhưng thầy muốn biết chắc chắn hiểu biết thực chất của học trò thì phải hỏi trực tiếp. Lúc đó học trò không sách vở, không sổ tay, không phao, không quay cóp. Các em phải phản ứng ngay, chứ không phải “trí khôn của tôi để ở nhà” như con hổ trong truyện cổ tích.

Các cuộc họp báo cũng ý nghĩa như thể. Độp một cái phải trả lời ngay, không có thì giờ biến báo, thì người ta dễ “nói thật”. Các nhà báo rất thích phỏng vấn miệng vì nhờ đó mà họ được gần với sự thật hơn. Bởi vì cuộc săn tìm sự thật bao giờ cũng cam go, không chút dễ dàng. Nhờ hỏi và trả lời mà cả hai bên đều biết rõ nhau hơn.

2 Những cuộc tranh luận có thể hài hòa hay gay gắt. Nhưng tất thẩy đều có mục đích tìm ra sự thật và giải pháp cho những vấn đề mắc mớ. Không có lý do gì để mà sợ, mà hạn chế tranh luận. Một xã hội, một tập thể thiếu tranh luận, suy nghĩ một chiều thì giống như cái bánh xe, nếu không quay nó sẽ nằm xuống đất. trì trệ lạc hậu, đói thông tin, thiếu đồng thuận, ung nhọt xã hội một phần cũng từ đó mà ra. trong những cuộc chất vấn, những cuộc họp, hội nghị… vẫn thấy một số người “đọc” các câu hỏi và số khác “đọc” các câu trả lời, chứng tỏ người hỏi cũng như người đáp chưa nhập tâm, chưa thật máu thịt với vấn đề mình quan tâm. Không khí thành cứng ngắc, vấn đề có nóng mấy cũng trở thành nguội lạnh.

Thực ra đọc hay nói chỉ là chuyện nhỏ. Vấn đề mà người ta đã có được “văn hóa tranh luận” làm các cuộc tranh luận sinh động hay chưa mà thôi; có làm toát lên được chân lý – sự thật hay không mà thôi. Đó là điều phải học và phải thực tâm với nhau mới có được.

3 Xem chất vấn trực tiếp của các đại biểu Quốc hội với các chức sắc Chính phủ trong kỳ họp Quốc hội lần này thấy mừng vì “văn hóa tranh luận” đã có rất nhiều tiến bộ. Sự hỏi và đáp đã quyết liệt hơn, sinh động hơn.

Nhưng, để có thể hài lòng về hoạt động chất vấn, chúng ta vẫn còn phải chờ đợi. Bởi vì, cái cốt lõi của tranh luận, của hỏi và đáp là sự thật phải toát lên thỏa đáng.

Hy vọng rằng, sự chờ đợi ấy không còn lâu nữa.