Những vướng mắc trong giải phóng mặt bằng

Hàng loạt công trình giao thông chậm tiến độ, nguyên nhân chủ yếu vẫn là ách tắc trong khâu giải phóng mặt bằng (GpMB). Theo báo cáo của các chủ đầu tư thuộc Bộ Giao thông vận tải (GTVT), hiện có gần 40 dự án hạ  tầng giao thông trọng điểm trải dọc chiều dài đất nước bị vướng về GpMB.

Mặc dù cơ chế, chính sách của Nhà nước về đền bù, thu hồi đất hiện nay khá ưu đãi, thông thoáng cho cả chủ đầu tư, địa phương lẫn người dân, nhưng những “nút thắt” GpMB vẫn tồn tại dai dẳng trong các dự án hạ tầng giao thông qua những con số thật đáng phải suy nghĩ.

trong đợt khảo sát mới đây của Bộ GTVT nhằm tìm cách đẩy nhanh tiến độ ba công trình cầu trọng điểm của Thủ đô Hà Nội là Nhật Tân, Ðông trù và Vĩnh Tuy, điểm mấu chốt nhất vẫn là làm sao gỡ vướng về GpMB. Dự án cầu Nhật Tân, một cây cầu có tính thẩm mỹ cao của Thủ đô bắc qua sông Hồng, đang có nguy cơ cầu xong mà không có đường dẫn như cầu Thanh trì, Vĩnh Tuy cách đây chưa lâu. Tại  dự án này, gói thầu số 2 qua nhiều lần mời thầu nhưng không đơn vị nào tham gia dự thầu do lo ngại khâu GpMB.

Bộ GTVT dự kiến xây dựng đường vành đai III giai đoạn 2 (đoạn Mai Dịch – pháp Vân – đường cao tốc đô thị đầu tiên ở nước ta) vào tháng 4 này, nhưng hơn 10 km đường thuộc giai đoạn 1, vẫn còn gần 170 hộ dân tại Mai Dịch và Thanh Xuân chưa đồng ý với phương án bồi thường GpMB. Hơn mười năm không thi công xong 10 km đường, đây quả là thí dụ điển hình về ách tắc trong khâu GpMB. Khâu này đã, đang và sẽ là khâu khó nhất mà cả chính quyền địa phương, đơn vị thi công cũng như chủ đầu tư rất e ngại.

Mặt bằng “sạch” là yêu cầu đầu tiên của các nhà thầu nước ngoài khi tham gia thi công các công trình xây dựng hạ tầng, nhưng đó cũng là “ước mơ lớn” của chủ đầu tư cũng như địa phương vùng dự án, và thật khó có thể thực hiện một cách trơn tru. GpMB kéo dài, dẫn tới thời gian thi công bị ngưng trệ, phát sinh chi phí, giảm hiệu quả đầu tư. Dự án đường vành đai III Hà Nội giai đoạn 1 bị chậm đưa vào khai thác gần bảy năm, phát sinh chi phí hơn 2.000 tỷ đồng. Một số cuộc đấu thầu vượt giá gói thầu tại các dự án giao thông gần đây do nhà thầu có xu hướng tăng khoản chi phí dự phòng, do lo ngại GpMB chậm. Ngoài việc gây thiệt hại cho dự án, chủ đầu tư và nhà thầu thi công, việc chậm trễ trong GpMB khiến hình ảnh các địa phương trở nên xấu đi rất nhiều trong mắt nhà đầu tư. Không thể mãi đổ lỗi cho cơ chế, chính sách còn “bất cập, thiếu đồng bộ”. Mỗi địa phương cần xác định đây là khâu trọng điểm, đột phá để phát triển, cần có sự huy động của cả hệ thống chính trị triển khai mạnh mẽ, dứt điểm và quyết liệt hơn.