Xây đập ngăn mặn cho quê lúa

Là một tỉnh có ba mặt giáp sông một mặt giáp biển, nhưng chưa bao giờ Thái Bình phải đối mặt với hạn hán và sự tấn công của nước mặn như mấy năm gần đây, đặc biệt là vụ xuân năm 2010 này. Theo kết quả tính toán của quy hoạch sử dụng tổng hợp nguồn nước sông Hồng và sông Thái Bình, thì mực nước điều tiết tại Hà Nội phải đạt từ 2,5m trở lên mới đảm bảo mực nước cho các cống vùng hạ lưu của các tỉnh, trong đó có Thái Bình hoạt động bình thường để giải quyết nước tưới. Nhưng đã từ mấy năm nay, mực nước tại Hà Nội đều thấp hơn 2,5m, có năm chỉ còn hơn 1m…

Có đủ nước đổ ải vụ xuân luôn là điều mơ ước của nông dân Thái Bình.

Sự cạn kiệt nguồn nước trên các triền sông Hoá, sông trà Lý và sông Hồng, cùng với sự biến đổi khí hậu, đã khiến nước mặn từ biển Thái Bình ngày càng lấn sâu vào nội tỉnh, khiến cho vụ xuân mấy năm qua, hai huyện Thái Thụy và Tiền Hải bị ảnh hưởng nặng nề. Hàng năm, Thái Bình thường xuyên có từ 10 – 20 ngàn héc-ta vụ xuân, tức là 10 – 20% diện tích gieo cấy, bị hạn thường xuyên và khoảng 30 ngàn héc-ta khó khăn về nước tưới, chưa kể diện tích nuôi trồng thuỷ sản ven biển khoảng 10 ngàn héc-ta nữa. Về Thái Bình những ngày này, đi dọc các vùng nam, bắc QL10 của huyện Vũ Thư, vùng Tiến Đức, Hồng An, phú Xuân thuộc huyện Hưng Hà hay Quỳnh Hoàng, Quỳnh Ngọc của huyện Quỳnh phụ…, đến đâu chúng tôi cũng thấy những chiếc máy bơm nằm trơ giỏ. Những vùng tự chảy thường xuyên ở các huyện Quỳnh phụ, Kiến Xương, do mực nước sông đã kiệt dưới mức nền mương đào nên đã gần như mất tác dụng. Thiếu nước tưới đã đành, mà do không đủ nước để thau chua rửa mặn cho các vùng đất chua mặn nên ảnh hưởng rất lớn đến việc cải tạo đất và thâm canh khiến năng suất lúa ở một số vùng bị ảnh hưởng.

trao đổi với chúng tôi, ông Đỗ Như Hồng – Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi Thái Bình cho biết: Thực ra, quy hoạch đập sông Hoá, sông trà Lý đã được đề cập đến trong những năm 70 của thế kỷ trước, trong thời kỳ hoàn chỉnh thuỷ nông. Nhưng vì kinh phí hạn chế và công nghệ khó khăn nên chúng ta đành bó tay. Nay, thì vấn đề đó đã trở thành cấp bách rồi, vì biến đổi khí hậu, nước biển dâng sẽ gây ngập lụt đến phần lớn diện tích canh tác của nhiều tỉnh, trong đó có Thái Bình.

Cũng theo ông Hồng, tuy gọi là đập nhưng thực chất là cống điều tiết. Cống có tác dụng giữ nước trong vụ xuân và lại mở ra cho nước sông lưu thông bình thường trong những điều kiện khác. Việc xây dựng đập sông Hoá, sông trà Lý sẽ tạo ra lợi ích vô cùng to lớn, đó là giữ nước, dâng nước cao hơn trong những vụ xuân, mở rộng diện tích tưới tự chảy của lưu vực, tiết kiệm chi phí tưới rất lớn, giảm giá thành sản xuất nông nghiệp; Không cho nước mặn xâm nhập vào sông Hoá, sông trà, làm ngọt hoá cả nguồn nước ngọt và nguồn nước ngầm hạ lưu của hai con sông đó, giải quyết tốt nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho vùng hạ lưu sông Hoá, sông trà tại các vùng Quỳnh phụ, Thái Thụy, Tiền Hải, Kiến Xương và một số huyện của Hải phòng; Tiết kiệm tài nguyên nước quốc gia không để chảy tự do ra biển, đảm bảo phục vụ yêu cầu sản xuất và đời sống tốt hơn; Giúp cải thiện môi trường khu vực Tp Thái Bình khi điều tiết nước chảy qua Tp về cống Tân Đệ ra sông Hồng; Ngăn nước biển dâng không để ngập lụt xảy ra mà không cần phải chi phí một nguồn kinh phí rất lớn để tôn cao hệ thống đê điều toàn tỉnh. Việc xây dựng đập sông Hoá tại vị trí đường quốc phòng ven biển đi qua (thượng cầu hạ đập) còn kết hợp cả được việc phát triển kinh tế với quốc phòng…

Chặn ngang dòng sông Hoá để điều tiết nước theo ý mình là điều người nông dân Thái Bình, Hải phòng mơ ước từ lâu. Nay thì có đủ cơ sở để tin rằng trong tương lai không xa, dự án đó sẽ trở thành hiện thực.

Đập sông Hoá nằm trong quy hoạch xây dựng đập sông Hàn (Hải phòng), đập sông Hoá và đập sông trà Lý. trước mắt, Bộ NN&pTNT đã giao cho Viện Quy hoạch thuỷ lợi và trường Đại học Thuỷ lợi nghiên cứu về dự án đập sông Hoá.