Thanh tra xây dựng cấp cơ sở: Mô hình cần được nhân rộng

Sau 2 năm thực hiện Quyết định 89/2007/QĐ-TTg ngày 18/6/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc thí điểm thành lập Thanh tra xây dựng quận, huyện và Thanh tra xây dựng phường, xã tại Hà Nội và Tp.HCM, tình hình xây dựng, văn minh đô thị tại nhiều nơi đã có nhiều chuyển biến tốt, tạo nên niềm tin để mô hình Thanh tra xây dựng cấp cơ sở được nhân rộng.

phù hợp với bối cảnh

phó chủ tịch Tp.HCM Nguyễn Thành Tài cho biết: Với quy mô đặc biệt về diện tích, lượng dân cư và thành phần xã hội đa dạng nên khi đội ngũ Thanh tra cấp quận, huyện và xã, phường chưa được thành lập Tp phải thành lập Đội Quản lý trật tự đô thị. Tuy nhiên, đội ngũ này không phù hợp với tốc độ phát triển nhanh chóng của Tp do hạn chế về tính chuyên nghiệp. Vì vậy nhu cầu cần có đội ngũ Thanh tra chuyên ngành, kiểm tra và xử lý các hành vi sai phạm tại các quận, huyện, xã, phường là cấp thiết. Vì vậy, sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 89/2007/QĐ-TTg, UBND Tp.HCM đã ban hành ngay Quyết định 133/QĐ-UBND ngày 2/11/2007 về việc thí điểm thành lập Thanh tra xây dựng tại 24 quận, huyện và 322 xã phường trên địa bàn toàn Tp.

Sau khi đi vào hoạt động, tình trạng vi phạm về xây dựng trên địa bàn Tp.HCM đã giảm hẳn. trong hai năm 2008 – 2009, lực lượng Thanh tra Xây dựng đã kiểm tra và xử lý 14.332 trường hợp, giảm 33,52% so với trước khi thành lập. Bà Hồ Thị Kim Loan – Chánh Thanh tra Sở Xây dựng Tp.HCM cho biết: “trong thời gian thí điểm mô hình Thanh tra viên cấp quận, huyện, xã phường, thị trấn lực lượng này đã chủ động, tích cực kiểm tra và ngăn chặn sai phạm mới và kéo dài, chịu trách nhiệm toàn diện về quản lý xây dựng trên địa bàn. Từ đó nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước, giảm tình trạng lãng phí tài sản xã hội và cá nhân”. Những thành quả đó như bước thử nghiệm để phát triển mô hình này rộng hơn nữa ra khắp các đô thị trong cả nước.

Kinh nghiệm quý báu

Khi tiếp xúc với Thanh tra xây dựng cơ sở mới thấy được sự đa dạng trong cùng một công việc. Ông Đỗ Như phước – Thanh tra xây dựng huyện Cần Giờ cho biết: “Với địa bàn rộng và nhiều nơi rất hoang sơ, người dân còn nghèo và trình độ xã hội thấp nên để thực thi nhiệm vụ, chúng tôi phải phối hợp với lực lượng công an, đại diện khu vực để tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục, kiểm tra, giám sát chặt chẽ, xử lý kịp thời ngay từ khi vấn đề mới phát sinh. Do điều kiện thổ nhưỡng ở Cần Giờ chủ yếu là kênh rạch nên đối với những trường hợp xây dựng sai quy định, chúng tôi chủ yếu chỉ nhắc nhở, xử lý hành chính và hạn chế tối đa cưỡng chế bởi người dân rất nghèo, vì nhu cầu sống cấp bách mà họ phải xây dựng thêm”.

Ở p.8, Q.8, Tổ Thanh tra xây dựng lại có cách giải quyết riêng. Cụ thể, đối với một công trình xây dựng dân sự, Tổ thường xuyên kiểm tra theo từng giai đoạn xây dựng, có báo cáo hàng tuần cho UBND phường về tình hình xây dựng trên địa bàn và yêu cầu chủ đầu tư, nhà thầu cam kết thực hiện đúng các quy định của pháp luật, các biện pháp bảo đảm an toàn lao động và tiến độ công trình… Với cách làm như vậy nên năm 2008 trên địa bàn phường chỉ có một công trình xây sai phép, còn năm 2009 không có trường hợp nào.

Hầu hết các Thanh tra xây dựng các cấp đều cho rằng tuy chưa có luật điều chỉnh nhưng với Quyết định 89/2007/QĐ-TTg, hoạt động của lực lượng Thanh tra ngành đã rất chi tiết, chỉ cần căn cứ vào đó và dựa trên tập quán sinh hoạt của người dân mà thực hiện thì công tác thanh tra xây dựng sẽ rất hiệu quả.

Duy trì và nhân rộng

Từ kết quả khả quan, phó chủ tịch UBND Tp.HCM Nguyễn Thành Tài đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép kết thúc giai đoạn thí điểm để chuyển sang thực hiện mô hình Thanh tra chuyên ngành xây dựng cấp quận, huyện, xã, phường, thị trấn và tiếp tục triển khai mô hình này tại các đô thị có tốc độ đô thị hóa cao. Bổ sung các văn bản pháp luật để có chế định rõ ràng cho các chức danh này. Cùng đó, kiến nghị cho tuyển dụng nhân sự có trình độ trung cấp bởi tại hai Tp lớn cơ hội chọn lựa công việc rất phong phú nên cơ quan Thanh tra các cấp sẽ rất khó tuyển dụng cán bộ có trình độ đại học.

Thanh tra xây dựng là công việc khá nhạy cảm, dễ làm ngơ trước vi phạm, để hạn chế tối đa tiêu cực, nhiều đơn vị đã kiến nghị được thường xuyên nâng cao nghiệp vụ, tư tưởng chính trị cùng thu nhập của Thanh tra viên để ổn định cuộc sống, bởi với mức lương 1,6 triệu đồng đối với mức sống tại đô thị lớn là không phù hợp. trước những trăn trở đó, TS phạm Gia Yên – Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng đề nghị: “Lãnh đạo Tp nên hỗ trợ kinh phí để nâng cao đời sống cho anh em Thanh tra xây dựng theo mức phù hợp nhất, để tạo điều kiện anh em yên tâm công tác. Điều này đã có quy định tại các văn bản liên tịch giữa Bộ Xây dựng. Bên cạnh đó, Tp cần tạo điều kiện cho lực lượng thanh tra được học tập nâng cao trình độ bằng nhiều mô hình đào tạo”.