Dự án thoát nước Hà Nội: Mới đạt “điều kiện cần”

Hà Nội bắt đầu mùa mưa bằng một trận mưa to vào sáng 13/7 và không có gì bất ngờ, Hà Nội lại nhanh chóng ngập sâu trong nước. Vào những thời điểm như thế này, nhiều câu hỏi được dư luận đặt ra: Hà Nội bao giờ hết ngập? Hà Nội sẽ đối phó như thế nào nếu không may mưa lớn vào đúng thời gian diễn ra Đại lễ kỷ niệm? Đồ án quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đề cập câu chuyện thoát nước Hà Nội như thế nào?

Về vấn đề này, nhóm tư vấn của Viện Kiến trúc Quy hoạch Đô thị – Nông thôn (VIAp) cho biết: Đồ án QHC Hà Nội đã rà soát lại các quy hoạch chung, quy hoạch chuyên ngành lập và duyệt trước đây đồng thời rà soát lại các dự án thoát nước mưa, chống úng ngập đã và đang thực hiện. trên cơ sở rà roát và tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành, cái gì chưa phù hợp sẽ được xem xét và điều chỉnh tính toán lại cho phù hợp. 

Nhóm tư vấn cho biết: Dự án thoát nước Hà Nội gồm 2 nội dung. Nội dung thứ nhất là quy hoạch tổng thể thoát nước mưa và xử lý nước thải do JICA lập năm 1995 với phạm vi nghiên cứu chỉ bao gồm 135,4km2 lưu vực sông Tô Lịch và lưu vực tả sông Nhuệ. Nội dung thứ hai là dự án thoát nước nhằm cải tạo môi trường Hà Nội cũng với phạm vi lưu vực sông Tô Lịch.

Cụ thể, dự án thoát nước Hà Nội được triển khai theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 có mục tiêu là giải quyết tình trạng ngập do mưa với lượng mưa 172mm/2 ngày, chu kỳ bảo vệ 2 năm. Ở giai đoạn này, Hà Nội đã đầu tư xây dựng công trình đầu mối Yên Sở với hồ điều hòa 130ha, trạm bơm công suất 45m3/s, cải tạo 4 con sông Tô Lịch, Lừ, Kim Ngưu, Sét, 4 hồ điều hòa và cải tạo các cửa xả lũ, đập điều tiết, xây dựng mới các cống thoát nước thải, nhà máy xử lý nước thải… Kết quả đạt được của dự án thoát nước giai đoạn 1 là Hà Nội chủ động tiêu thoát nước nhờ trạm bơm Yên Sở thay cho trước đây phụ thuộc hoàn toàn vào mực nước sông Nhuệ qua cửa xả Thanh Liệt và đã cải tạo được 4 trục tiêu chính của lưu vực Hà Nội là Tô Lịch, Lừ, Sét, Kim Ngưu.

Cuối năm 2008, giai đoạn 2 của dự án được khởi động. Về cơ bản, vẫn tuân thủ quy hoạch do JICA lập và có một vài vi chỉnh. Mục tiêu của giai đoạn 2 là giải quyết tình trạng úng ngập do mưa với lượng mưa 310mm/2 ngày, chu kỳ bảo vệ 10 năm. Các hạng mục được triển khai gồm xây dựng trạm bơm Yên Sở giai đoạn 2 công suất 45m3/s, cải tạo các kênh, mương thoát nước, cải tạo 12 hộ điều hòa hiện có. Kết quả mà dự án thoát nước Hà Nội giai đoạn 2 hướng tới là hoàn thành hồ Yên Sở với đủ công suất thiết kế 90m3/s giúp Hà Nội chủ động tiêu thoát và giảm đáng kể diện tích úng ngập trên lưu vực sông Tô Lịch.

Tuy nhiên, nhóm tư vấn nghiên cứu thực trạng thoát nước Hà Nội của VIAp cũng đưa ra nhận định: Cho dù Dự án thoát nước Hà Nội hoàn thành cả 2 giai đoạn thì mới đạt “điều kiện cần” mà chưa đạt “điều kiện đủ”. Do vậy, nhóm tư vấn đề xuất (trong đồ án QHC): Đối với đô thị trung tâm, Hà Nội cần tạo ra những hệ thống tiêu liên hoàn để hỗ trợ giữa các lưu vực với nhau. Tính đến yếu tố biến đổi khí hậu, thời tiết sẽ bất thường, lượng mưa trong mùa mưa sẽ tăng lên, nhóm tư vấn đề nghị bổ sung công suất trạm bơm Yên Sở giai đoạn 3 là 55m3/s, xây dựng hoàn chỉnh hệ thống hồ điều hòa trên các lưu vực đã được đề xuất đồng thời xây dựng hoàn chỉnh mạng lưới cống cấp 2, 3…

Nhóm tư vấn cho rằng việc các sông, hồ Hà Nội bị ô nhiễm, vẫn xảy ra úng ngập nặng tại nhiều điểm thì không chỉ tư vấn quy hoạch giải quyết được mà cần các cấp, ngành và cả cộng đồng cùng chung sức trong lĩnh vực quản lý, duy tu bảo dưỡng, bảo vệ hệ thống thoát nước…