Từ cái “tình” cái “lý” với Vedan

1 Gần 2 năm trước, ngày 19/9/2008, người lãnh đạo Vedan đã đứng cúi đầu trước báo chí: “Tôi thành thật xin lỗi công luận và xã hội Việt Nam vì hành vi vi phạm của chúng tôi suốt 14 năm qua”. Vậy mà, sau 2 năm, họ vẫn cò kè mặc cả mức đền bù bèo bọt cho hàng ngàn nông dân trong một động thái “câu giờ”.

Sự phẫn nộ của công luận đã lên đến đỉnh. Đến nỗi, ông Bộ trưởng Bộ TN&MT dù “thấy đơn độc vì ít người chia sẻ”; dù đã 3 lần đề nghị Chủ tịch của Vedan sang Việt Nam làm việc nhưng đều không sang… đã phải cương quyết chỉ đạ “Thời gian qua, chúng ta rất quan tâm tới cái tình đối với Vedan. Chúng ta đã làm hết tình với Vedan rồi. Tình không đạt, giờ là lúc phải chuyển sang lý… Bộ TN&MT cam kết sẽ bảo đảm cơ sở khoa học, đưa ra tòa những chứng cứ chính xác để tranh tụng, làm căn cứ cho tòa kết án. Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam sẽ đứng ra đóng toàn bộ án phí cho người dân”…

Vậy là cuối cùng, người dân trong vụ việc này đã có được một cơ quan đủ sức mạnh đứng ra bảo vệ. Dù chậm, nhưng đó là điều rất đáng mừng!

2 Nhưng, từ phát ngôn của Bộ trưởng phạm Khôi Nguyên, về cái “tình” và cái “lý”, thấy có những câu hỏi được đặt ra: Vì sao một Vedan lại có thể bình chân cò kè mặc cả trong suốt hai năm qua? Vì sao chúng ta phải dùng đến “tình” chứ không phải “lý” trong cách cư xử với Cty này? trong khi, họ đã gây hại thế nào thì ai cũng biết!?

Vedan đến Đồng Nai, Việt Nam từ năm 1991, khi đó Luật Đầu tư nước ngoài mới được ban hành. Thời điểm đó, bộ luật này được xây dựng với tinh thần thông thoáng để mời gọi các dự án FDI đang rất cần cho phát triển. Vì lẽ đó, đã có nhiều điều kiện ưu đãi, đặc biệt là về đất đai và tiêu chuẩn môi trường cho các dự án nói trên.

Vedan đã được hưởng trọn vẹn tinh thần đó, và họ cũng đã lạm dụng ưu đãi ấy với sự bất chấp đạo đức, như một sự tất yếu.

Nhưng dù sao, đó cũng bắt nguồn và là hậu quả của quan điểm thu hút FDI bằng mọi giá!

3 Một điều thật sự đáng buồn là, cho đến tận bây giờ, khi quan điểm về đầu tư nước ngoài đã có nhiều đổi khác. Nhà nước đã không thu hút FDI bằng mọi giá nữa, thì vẫn còn đó những não trạng trì trệ và “mờ mắt” vì FDI. Bởi thế, mới có những quan điểm không dám đứng về phía dân, vì rằng: Nếu buộc Vedan bồi thường ở mức cao, họ sẽ rút khỏi Việt Nam thì làm thế nào?!

Hoan hô. Xin mời! Và chẳng làm sao cả.

Việt Nam cần FDI nhưng đó phải là nguồn vốn của những ông chủ nước ngoài có đạo đức, kinh doanh trên tinh thần thiện chí và nhân văn.

Chúng ta làm chủ đất nước của mình. Chúng ta không thể vì sự nhượng bộ mà bỏ qua luật pháp và làm ngơ trước sự đe dọa môi trường sống của chính mình. Nếu ta nhượng bộ một Vedan bột ngọt, sẽ có nhiều “Vedan” của sắt thép, đóng tàu, nhôm nhựa… ỷ vào tiền lệ mà lấn tới.

Ai giờ đây cũng có thể hiểu rằng, nếu Vedan dọn đi thì cả khu đất đó sẽ dành cho việc kinh doanh khác. Vùng nguyên liệu đó sẽ được dùng vào việc khác.

Vì lợi ích quốc gia, vì môi trường của đất nước chúng ta cần có một thái độ, ý chí mạnh mẽ, rành mạch hơn về vấn đề này.