4
|
Hanoinet – Lăng mộ đá Quận Vân nằm trên địa bàn thôn Nỏ Bạn (xã Vân Tảo, Thường Tín, Hà Nội); được phát hiện vào đầu những năm 80 của thế kỷ trước. Khu lăng mộ này đã được công nhận là di tích quốc gia song những thông tin về quần thể quý báu này vẫn còn nhiều điều chưa rõ ràng. Hiện khu di tích đang bị xuống cấp trong khi các cấp chính quyền lại tỏ ra khá thờ ơ.
 |
Toàn cảnh khu lăng mộ nhìn từ phía ngoài. |
Phát lộ một khu lăng mộ quý
Việc phát hiện ra khu lăng mộ cũng là câu chuyện tình cờ. Sau nhiều năm thấy người dân canh tác không hiệu quả do đất quá cằn cỗi, UBND xã Vân Tảo quyết định cải tạo lô đất bằng cách bóc lớp đất trên đi. Khi đào sâu thì lộ ra khu lăng đá với những hiện vật khá nguyên vẹn.
Từ ngoài nhìn vào là con chó đá ngồi, tiếp đó là hai chiến binh tay cầm gươm đao, mũ, áo chỉnh tề, cao khoảng 1,5m. Đến khu giữa là 2 án thư đá, 2 ngai đá, tất cả đều cao gần 2m, rộng 1,2m, dài 2,4m, được chạm trổ theo hình “long mã chầu nguyệt”. Ở mỗi bên có 2 con voi phục và 2 con ngựa chiến. Phía trong cùng là 2 con nghê đá đứng chầu trước nhà bia 8 mái và sau cùng là một ngôi mộ đá lớn.
Theo ông Trương Văn Tuân – người trông coi khu lăng mộ hiện nay, hai con nghê có những ý nghĩa khá đặc sắc, con đực chân chặn lên một khối cầu – tượng trưng cho việc trấn giữ giang sơn; con cái thì ôm con – tượng trưng cho người phụ nữ chăm lo ở hậu phương.
Toàn bộ khu lăng được chạm khắc tinh xảo từ đá nguyên khối. Dân làng cho rằng, các khối đá này được vận chuyển nhờ bè mảng bằng đường sông Hồng. Bờ sông gần nhất cách khu lăng mộ hiện nay khoảng 3km.
Có nhiều ý kiến cho rằng khu lăng vẫn chưa phát lộ hết. Một số người đã thử đào sâu xuống phía dưới khoảng 70cm và phát hiện ra những phiến đá tấm được phán đoán là nền sân của khu lăng mộ. Chính vì chưa phát lộ hết nên có ý kiến cho rằng, khu lăng mộ còn nhiều di vật khác vẫn chưa được khám phá.
 |
Lăng mộ cũng là nơi phơi thực phẩm. |
Rồi để dầm mưa dãi nắng
Sau khi phát lộ, lăng mộ Quận Vân trở nên khá nổi tiếng và đã được công nhận là di tích quốc gia. Tuy nhiên, kể từ ngày được công nhận cấp quốc gia đến nay, khu di tích văn hóa này hầu như chưa được tu bổ, tôn tạo gì.
Ông Trương Văn Tuân cho biết, đã 10 năm nay ông làm nhiệm vụ trông coi khu di tích, ngoài số tiền trợ cấp 60.000 đồng/tháng cho người trông nom mà gần đây mới được nhận, thì gần như khu lăng mộ không nhận được sự quan tâm nào.
Ngoài việc không có mái che, tường bao quanh bảo vệ, cứ vào dịp tháng 7 – tháng 8 hàng năm, khi mùa nước lên, cả khu lăng mộ Quận Vân lại ngập chìm trong nước và bùn. Vì thế, một số chi tiết chạm trổ tinh vi như hình lân, phượng, rồng và các văn tự ghi lại trong nhà bia đã bị bào mòn. Một số tượng đá cũng bị hư hỏng nặng như đuôi voi bị cụt, mặt ngựa bị sứt sẹo, mặt 2 chiến binh cũng bị rỗ nham nhở… Khu di tích đang bị xuống cấp, cần một dự án trùng tu, bảo vệ kịp thời.
 |
Nhà bia tám mái. |
Trước sự xuống cấp trầm trọng của khu lăng mộ, ông Tuân đã tự bỏ tiền chỉnh trang khuôn viên lăng và mua xi măng về đắp cho các chi tiết bị sứt sẹo trên các tượng đá. Ông Tuân cũng đề xuất xin được xây dựng một chiếc chòi nhỏ tại khu di tích để tiện việc trông nom và ông sẵn sàng bỏ ra 1/3 kinh phí nhưng không được chính quyền hưởng ứng.
Theo quan sát của chúng tôi, hiện các tượng đá và các hạng mục khác của công trình này đã được phục chế bằng xi măng tuy trông có phần “tươm tất” nhưng do kỹ thuật làm không chuyên nghiệp nên các khu vực sử dụng xi măng đã bong tróc và nứt nẻ, thiếu đồng bộ, làm mất đi một phần sự uy nghiêm của công trình này.
 |  |
Theo GĐXH