Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc phát triển công trình xanh không còn là xu hướng, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với ngành xây dựng Việt Nam. Một hành lang pháp lý rõ ràng cùng những chính sách hỗ trợ cụ thể là chìa khóa để khuyến khích doanh nghiệp, chủ đầu tư và kiến trúc sư tham gia mạnh mẽ hơn vào quá trình kiến tạo đô thị bền vững. Tại Việt Nam, Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) đang đóng vai trò trung tâm trong việc kết nối, tư vấn và chuẩn hóa các chính sách, hướng tới một hệ sinh thái xây dựng hài hòa giữa kinh tế, môi trường và xã hội.
Chiều ngày 15/8 tại khách sạn Sheraton Hà Nội, hội thảo “Giải pháp Xanh từ Sơn & Chất phủ” do AkzoNobel tổ chức đã quy tụ đông đảo chuyên gia, kiến trúc sư, đại diện doanh nghiệp, cùng Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC). Sự kiện này không chỉ tập trung vào công nghệ sơn và chất phủ hiện đại, mà còn mở ra diễn đàn đối thoại đa chiều về xu hướng công trình xanh tại Việt Nam.
Điểm nổi bật của hội thảo là sự tham gia của VGBC – tổ chức phi lợi nhuận tiên phong trong lĩnh vực xây dựng bền vững. Tại đây, đại diện VGBC đã nhấn mạnh tầm quan trọng của hành lang pháp lý và các chính sách khuyến khích mà Chính phủ đang triển khai, đồng thời chia sẻ về công cụ chứng nhận Lotus – bộ tiêu chuẩn “made in Vietnam” đang trở thành nền tảng để công trình xanh được đánh giá và công nhận một cách minh bạch.
VGBC – cầu nối giữa Việt Nam và xu hướng toàn cầu
Kể từ khi thành lập vào năm 2007, Hội đồng Công trình Xanh Việt Nam (VGBC) đã không ngừng thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh trong ngành bất động sản. Là thành viên đại diện duy nhất của Việt Nam tại Hội đồng Công trình Xanh Thế giới (WorldGBC), VGBC mang đến những chuẩn mực quốc tế và điều chỉnh chúng phù hợp với bối cảnh trong nước.
Điểm khác biệt của VGBC là vai trò trung gian: vừa phản ánh nhu cầu của thị trường và doanh nghiệp Việt Nam, vừa kết nối với các ưu tiên phát triển bền vững toàn cầu. Nhờ vậy, tổ chức này trở thành “người phiên dịch” quan trọng, giúp các chính sách quốc tế có thể áp dụng hiệu quả tại Việt Nam, đồng thời tạo tiếng nói để các công trình Việt tham gia vào bản đồ xanh thế giới.
Chính phủ và mục tiêu công trình xanh đến 2030
Chính phủ Việt Nam đã xác định mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ ngành xây dựng phải chuyển dịch theo hướng bền vững, giảm phát thải và tiết kiệm năng lượng. Một loạt chính sách đã được đưa ra, trong đó nổi bật là:
- Hỗ trợ tín dụng xanh: Chủ đầu tư công trình đạt chứng nhận xanh có thể được hưởng ưu đãi lãi suất thấp hơn khoảng 2% so với thông thường.
- Phân loại công trình xanh: Nhà nước ban hành khung phân loại để định nghĩa, tiêu chuẩn hóa và đánh giá các công trình theo mức độ xanh.
- Ưu tiên pháp lý: Các dự án đạt tiêu chuẩn xanh có thể được ưu tiên trong phê duyệt quy hoạch hoặc cấp phép xây dựng.
Lotus – công cụ thực thi quốc gia
Nếu như trên thế giới, các công trình xanh thường sử dụng những hệ thống chứng nhận như LEED (Mỹ) hay BREEAM (Anh), thì tại Việt Nam, Lotus – bộ tiêu chuẩn do VGBC phát triển đã được công nhận là công cụ thực thi quốc gia.
Lotus được xây dựng dựa trên điều kiện khí hậu, môi trường và thói quen xây dựng của Việt Nam. Điều này giúp hệ thống chứng nhận trở nên gần gũi và thực tiễn hơn so với việc áp dụng rập khuôn các bộ tiêu chuẩn quốc tế. Lotus đánh giá công trình dựa trên nhiều tiêu chí, bao gồm:
- Hiệu quả sử dụng năng lượng.
- Quản lý và tiết kiệm tài nguyên nước.
- Chất lượng môi trường trong nhà.
- Giảm thiểu phát thải carbon.
- Sử dụng vật liệu thân thiện môi trường.
Việc Lotus được lựa chọn làm công cụ quốc gia cho thấy tầm quan trọng của một “ngôn ngữ chung” để đo lường và công nhận công trình xanh tại Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là bước tiến quan trọng để gắn kết chính sách với thực tiễn triển khai trên công trường.
Hành lang pháp lý: Chìa khóa mở rộng quy mô công trình xanh
Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là làm thế nào để công trình xanh không chỉ dừng lại ở những dự án cao cấp, mà trở thành tiêu chuẩn phổ biến trên toàn thị trường. Để đạt được điều đó, hành lang pháp lý cần tiếp tục hoàn thiện ở ba khía cạnh:
- Chuẩn hóa: Cần có khung pháp lý thống nhất về định nghĩa, tiêu chuẩn và cơ chế công nhận công trình xanh, tránh tình trạng “mỗi nơi hiểu một kiểu”.
- Khuyến khích: Ngoài ưu đãi lãi suất, cần mở rộng thêm các chính sách như miễn giảm thuế đất, giảm phí xây dựng, hay hỗ trợ đào tạo nhân lực xanh.
- Giám sát: Thiết lập hệ thống kiểm tra và đánh giá độc lập, đảm bảo công trình xanh không chỉ “xanh trên giấy” mà thực sự hiệu quả trong vận hành.
VGBC đang đóng vai trò đồng hành trong cả ba khía cạnh này: tư vấn chuẩn hóa, thúc đẩy chính sách khuyến khích, và cung cấp công cụ chứng nhận minh bạch.
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành một trung tâm công trình xanh của khu vực. Với tốc độ đô thị hóa nhanh, mỗi năm hàng trăm triệu mét vuông sàn xây dựng mới xuất hiện – nếu được định hướng ngay từ đầu, đây sẽ là nguồn lực khổng lồ để giảm phát thải và nâng cao chất lượng sống đô thị.
Trong tương lai, sự kết hợp giữa chính sách nhà nước, công cụ chứng nhận Lotus, cùng vai trò cầu nối của VGBC sẽ quyết định tốc độ và quy mô phát triển công trình xanh tại Việt Nam. Từ chỗ là lựa chọn tự nguyện, công trình xanh sẽ dần trở thành tiêu chuẩn bắt buộc – không chỉ vì lợi ích môi trường, mà còn bởi giá trị kinh tế lâu dài và sức khỏe cộng đồng.