|
Hanoinet – Ngày 28-4, Bộ Xây dựng đã tổ chức Hội thảo khoa học Thực trạng và giải pháp tăng cường quản lý chất lượng các công trình xây dựng, dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải. Thông tin từ hội thảo cho thấy, tình trạng mua – bán thầu ngày càng nở rộ, ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng các công trình xây dựng.
Sự cố ít nhưng nghiêm trọng
Theo Bộ Xây dựng, trong 5 năm trở lại đây, số lượng các công trình xây dựng ở mọi quy mô ngày một tăng (bình quân hàng năm cả nước có trên 6.000 dự án đầu tư xây dựng được triển khai). Trong đó, tỷ lệ các dự án nhóm A khoảng 5% công trình, nhóm B hơn 20%, nhóm C là trên 75%. Theo số lượng tổng hợp bình quân 5 năm gần đây, trên 90% công trình đạt chất lượng từ khá trở lên.
Tuy nhiên, theo Cục trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng Lê Quang Hùng, đã xảy ra một sự cố lớn về chất lượng công trình như sự cố sập hai nhịp neo cầu Cần Thơ, sự cố sạt lở Mỏ Đá ĐIII Thủy điện Bản Vẽ (Hà Tĩnh), sự cố vỡ đập công trình hồ chứa nước Cửa Đạt (Thanh Hóa), sự cố nứt bê tông các đốt dầm chìm Thủ Thiêm…
Ngoài ra, một số công trình mới đưa vào sử dụng đã bộc lộ yếu kém về chất lượng gây bức xúc trong dư luận như sự suy giảm chất lượng các công trình nhà ở tái định cư, sụt trượt trên một số quốc lộ, sự xuống cấp ở một số công trình văn hóa, hạ tầng kỹ thuật đô thị…
“Bán thầu” bừa bãi
Ông Lê Quang Hùng cho rằng, nguyên nhân dẫn đến thực trạng chất lượng nhiều công trình yếu kém là do sự thiếu sót, không đồng bộ về các cơ chế chính sách của các cơ quan quản lý Nhà nước. Trong khi đó, các quy định quản lý, thẩm định và giám sát năng lực nhà thầu lại lỏng và nhẹ về chế tài xử phạt các vi phạm về quản lý chất lượng. Theo PGS.TS Nguyễn Văn Hiệp – PGĐ Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, một nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến những “hạt sạn” đối với chất lượng công trình xây dựng là hiện tượng “bán thầu”.
Ông Hiệp nhấn mạnh: “Luật Hình sự có quy định tội danh bán thầu, nhưng trong hoạt động xây dựng lại có thầu chính, thầu phụ và thậm chí thầu phụ nhiều bậc”. Từ lỗ hổng này dẫn tới việc xuất hiện quá nhiều tầng nấc trung gian hưởng lợi quá nhiều, đơn vị trực tiếp thực hiện công trình sẽ nhận giá trị thấp hơn rất nhiều so với giá trị đấu thầu hoặc chỉ định thầu ban đầu. Hậu quả là chất lượng công trình có vấn đề, an toàn lao động bị bỏ ngỏ, biện pháp thi công sơ sài dễ dẫn đến sự cố…
Cũng theo ông Nguyễn Văn Hiệp, do không làm rõ nội dung “bán thầu”, thực tế còn phát sinh hiện tượng này ngay tại các tổng công ty lớn, các tập đoàn có uy tín. Hình thức các tổng công ty, tập đoàn này “vận dụng” là sau khi thắng thầu, ủy quyền thực hiện hợp đồng hay khoán lại cho các công ty, xí nghiệp thành viên thực hiện. Đơn vị đứng tên hợp đồng sẽ giữ tỷ lệ % thỏa thuận mà không làm gì dẫn đến thiếu trách nhiệm.
Ông Nguyễn Văn Hiệp nói thẳng: “Tỷ lệ khá lớn các công trình sử dụng vốn ngân sách ở địa phương chất lượng yếu hơn hẳn so với những công trình được đầu tư từ nguồn vốn khác, nhất là vốn tư nhân”. Ông Hiệp phân tích, hầu hết các dự án loại này được chỉ định thầu cả tư vấn, rồi xây lắp và chỉ một số nhà thầu “quen biết” nhận được công trình, không loại trừ là những công ty “sân sau” của chủ đầu tư.
“Lỗ hổng này dẫn tới tình trạng công trình có trễ hẹn cũng không dám phạt, chất lượng có kém cũng phải bảo vệ cho nhau. Đó là sự thật! Kể cả những hợp đồng thực hiện quy hoạch chi tiết 1/2000 mà chủ trương đang đòi hỏi phải phủ kín cũng không ngoại lệ. Bản thân tư vấn quy hoạch được chỉ định thầu đang bị lợi dụng để giao việc tập trung cho một vài tổ chức, cá nhân nên chất lượng không cao, tiến độ quá chậm là điều dễ hiểu” – ông Hiệp nhấn mạnh.
Thắt chặt đấu thầu
Theo Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Trần Ngọc Hùng, muốn tăng cường quản lý chất lượng công trình xây dựng trước hết cần bổ sung ngay quy định bảo đảm chất lượng công trình trong Luật Đấu thầu. Cụ thể, với giai đoạn lập dự án, thiết kế, khảo sát, thi công… cần quy định cụ thể vi phạm điều nào, điểm nào thì xử lý thế nào; phạt bao nhiêu tiền, bao nhiêu phần trăm giá trị hợp đồng; đưa chủ thể vi phạm vào danh sách “đen” cấm có thời hạn, thu hồi giấy phép kinh doanh, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự. “Hiện nay, quy định lựa chọn đơn vị trúng thầu chủ yếu căn cứ vào giá dự thầu thấp nhất mà chưa tính đầy đủ đến yếu tố bảo đảm chất lượng và hiệu quả đầu tư cả vòng đời dự án”- ông Hùng nhấn mạnh.
Cũng liên quan đến đấu thầu, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM Nguyễn Văn Hiệp đề nghị, Luật Hình sự có quy định tội danh bán thầu, nhưng trong xây dựng lại có thầu chính, thầu phụ, thậm chí thầu phụ nhiều bậc. Vì vậy, vấn đề cơ bản cần được giải quyết, khép vào luật, hành xử theo luật là ngăn chặn cảnh mua – bán rộ lên trong ngành xây dựng hiện nay. Nhà thầu phải có tích lũy để an tâm tăng năng suất, mua sắm thiết bị hiện đại, trang bị đủ phương tiện bảo hộ lao động. Chất lượng công trình xây dựng từ đó sẽ tốt hơn.
Theo ANTĐ