Làm gì để Thủ đô Xanh, Sạch, Đẹp

KTĐT – Thủ đô Hà Nội đang thực hiện chiến dịch 500 ngày làmđẹp thủ đô, tiến tới kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội. Đây là một chiến dịch lớn với hy vọng sẽ thay đổi bộ mặt của Hà Nội theo tiêu chuẩn Xanh, Sạch và Đẹp.

Khẩu hiệu “Vì một Hà Nội xanh, sạch và đẹp” đã có từ lâu, song dường như ít tác dụng, vì cho đến nay, sau cả thập kỷ có khẩu hiệu rất đúng đó, Hà Nội vần là một thành phố chưa xanh, chưa sạch và chưa đẹp.

Xét tiêu chuẩn Xanh, Hà Nội nằm trong số các thành phố thiếu cây xanh nếu so với các thành phố, thủ đô khác trên thế giới hay ở khu vực Đông Nam Á. Cho đến nay, tỷ lệ cây xanh trên nhân khẩu Hà Nội (mới tính số nhân khẩu thường trú, chưa tính số nhân khẩu bán trú và nhập cư tạm thời) mới chỉ chưa tới 1 mét vuông/người. Trong khi tại Paris (thủ đô Pháp) con số này là 11 m2, còn tại New York của Mỹ, thành phố của những ngôi nhà chọc trời san sát nhau, nhưng con số này cũng là 15 m2/người. Có thành phố trên thế giới con số này lên đến 30 m2. 

Về tiêu chuẩn sạch, Hà Nội đang ở mức báo động về ô nhiễm môi trường sống, từ không khí đến nguồn nước và vệ sinh thực phẩm. Các cuộc khảo sát của các nhà chuyên môn cho thấy, tất cả các mẫu đo của Hà Nội đều vựợt tiêu chuẩn cho phép gấp nhiều lần.

Về tiêu chuẩn đẹp, có thể nói Hà Nội chưa đẹp, xét cả trên phương diện truyền thống và hiện đại. 

Nguyên nhân của tình trạng chưa xanh, chưa sạch và chưa đẹp của Hà Nội có nhiều, nhưng trước hết là ý thức của người Hà Nội, từ cấp vĩ mô đến cấp vi mô.

Ở cấp vĩ mô, việc xác định những quy hoạch, tiêu chuẩn về một thành phố Xanh, Sạch, Đẹp chưa được định rõ. Trong khi những chỉ tiêu kinh tế như mức tăng trưởng là bao nhiêu, thu nhập bình quân là bao nhiêu, đến bao giờ thì đạt, được thể hiện rất rõ trong các báo cáo thành tích của các cấp trong thành phố, thì những tiêu chuẩn về Xanh, Sạch, Đẹp vẫn hết sức chung chung, không cụ thể, nên vẫn chỉ dừng lại ở mức khẩu hiệu. Lẽ ra, các báo cáo phải định ra những tiêu chí cụ thể về Xanh, Sạch, Đẹp cho từng thời hạn cụ thể và chỉ đạo riết róng như chỉ đạo các mục tiêu về kinh tế – xã hội.

Ở cấp vi mô, người dân coi việc làm cho thành phố Xanh, Sạch, Đẹp như là việc của chính quyền chứ không phải của minh, nên hay chỉ trích chứ ít tham gia.

Làm gì để có một cuộc cách mạng “Xanh, Sạch, Đẹp”ở thủ đô ?

Trước hết, như trên đã nói, cần phải thay đổi tư duy từ người dân đến cấp lãnh đạo. Người dân phải hiến kế cho các cấp chính quyền làm sao cho từ đường phố cụ thể đền phạm vi toàn thành phố xanh hơn, sạch hơn và đẹp hơn. Còn đối với cấp lãnh đạo, cần đi sâu, đi sát, chỉ đạo cụ thể từng tiêu chí, chứ không nên chỉ đạo chung chung và cấn sớm lập ra một Hội đồng tư vấn có chất lượng để định hình một thành phố xanh, sạch, đẹp cho Hà Nội.

Hà Nội phải xanh hơn, cần trồng những cây gì, trồng ở đâu và lấy lô đất nào để trồng. Về vấn đề này, thành phố không nên khoán trắng cho ngành công chính, mà phải giao chỉ tiêu cho các quận, huyện, vì hiện nay các quận, huyện quản lý đất đai. Họ có quyền dành những khu đất nào để làm công viên và trồng cây. Ở đây cũng nên học tập kinh nghiệm của nhiềunước là không nên “công viên hóa” các nơi công cộng, mà nên quy hoạch một số vườn hoa tiêu biểu, được thiết kết một cách khoa học và chuyên nghiệp (vì hiện nay phần lớn các vườn hoa ở Hà nội được thiết kế một cách ngẫu hứng, không theo một nguyên tắc nào cả, nên không đẹp và không có “nét Hà Nội”), còn phần lớn các khu đất công nên biến thành “rừng cây” vừa tạo bóng mát cho cư dân thành phố trong mùa hè nóng nực, vừa tăng nhanh diện tích cây xanh của thành phố, vừa tiết kiệm (vì quy hoạch trồng hoa cho một công viên theo đúng tiêu chuẩn của công viên sẽ tốn kém rất nhiêu so với trồng cây thành rừng). Mỗi rừng cây nhân tạo đó có thế có thể rộng từ 1 đến 10 ha hay rộng hơn nữa. Các khu đất dành riêng cho cây xanh trong các khu đô thị nên trồng cây bóng mát chứ không biến thành các vườn hoa. Hà Nội có nhiều hồ và có sông Hồng chảy qua. Đây là lợi thế hiếm có để biến vùng đất quanh hồ thành các rừng cây và biến bãi giữa và dải đất hai bên đê sông Hồng thành các rừng cây. Phát triển nhiều “rừng nhân tạo” là cách duy nhất để tăng nhanh diện tích cây xanh bình quân ở Hà Nội.

Hà Nội nên chọn tiêu chí nào làm trước để “Sạch hơn”?Đó là hạn chế bụi. Để làm được điều này, cần định ra tiêu chuẩn cụ thể buộc các cấp, các ngành phải báo cáo thường xuyên, coi đó như những chỉ tiêu pháp định. Phải tăng cường hơn nữa lực lượng Cảnh sát môi trường để lực lượng này làm tốt nhiệm vụ của mình, có các biện pháp mạnh đối với những đơn vị, cơ sở gây ô nhiềm khói bụi, nguồn nước, có các chế tài cụ thể đối với các trường hợp hủy hoại môi trường, dù là cố ý hay vô ý.

Hà Nội phải đẹp là đòi hỏi của không chỉ người dân Hà Nội mà của cả nước, vì Hà Nội là thủ đô, là bộ mặt của nước Việt Nam đang công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Muốn đẹp, phải có quy hoạch, từ tổng thế toàn thành phố đến chi tiết từng khu vực. Hiện tại Hà Nội là một thành phố hỗn tạp, pha trộn nhiều phong thái kiến trúc mang tính tự phát. Không thể gọi một thành phố hỗn tạp ấy là đẹp. Hà Nội nên định ra những chuẩn mực về kiến trúc và quy hoạch của riêng Hà Nội. Cho đến nay, Hà Nội đã nhiều lần lên quy hoạch, nhưng rồi quy hoạch đó không được thực hiện, vì không có tiền. Việc xây dựng ở đâu và thiết kế như thế nào hoàn toàn trong tay nhà đầu tư, không phải do theo quy hoạch. Đã đến lúc buộc các nhà đầu tư phải theo quy hoạch của Hà Nội:ở khu vực này cấn độ cao bao nhiêu và nguyên tắc kiến trúc nào, ở khu vực kia cần những chỉ dẫn gì… Ở Paris, trong khu vực nội thành, người ta không cho xây dựng những tòa nhà cao quá 15 tầng và cũng không cấp phép cho những tòa nhà dưới 5 tầng, muốn xây khác thì tìm một nới khác chứ không phải ở Pari. Thủ đô Washington của Mỹ chỉ cấp phép cho những ngôi nhà không cao quá Tháp Bút chì (tháp tưởng niệm cố tổng thống Washington, tương đương nhà 20 tầng). Hà Nội cũng nên rút ra bài học từ kinh nghiệm của các nơi. 

Để có nét riêng của Hà Nội, những tòa nhà công sở nên có kiến trúc truyền thống Việt Nam: có mái ngói và ban công phía trước, để khác hẳn với những tòa cao ôc, văn phòng hay khách sạn kinh doanh. Ở nhiều thành phố châu Á như ở Tôkyô, Bắc Kinh, Seoul, New Dehli, Phnôm Pênh, Viêng Chăn,,, các tòa nhà công sở mang nhiều nét kiến trúc của dân tộc. Tại sao Hà Nội không làm được như thế ?

Để Xanh, Sạch và Đẹp hơn, cần một tư duy hoàn toàn mới so với cách tư duy lâu nay đang làm cho Hà Nội xa hơn với tiêu chuẩn mà Hà Nội đang đặt ra./.