Chuyện quy hoạch khu đô thị

KTĐT – Xưa kia các cụ thường nói: “Nhất cận thị, nhị cận giang” (Thứ nhất gần chợ, thứ nhì gần sông) để quy hoạch các khu dân cư. Xa xưa đường giao thông trên bộ và xe lửa còn là chuyện hiếm nên giao thông đường thủy được coi trọng hàng đầu. Định cư ở những nơi gần chợ, gần sông là địa điểm lý tưởng nhất. Vì chợ là nơi mua bán, trao đổi các loại hàng hóa giữa nông thôn và kẻ chợ (nơi tập trung thị dân, doanh nhân). Mua bán xong phải vận chuyển mà vận chuyển chủ yếu qua đường sông.

Dựa trên triết lý “nhất cận thị, nhị cận giang” đó mà các cụ nhà ta quy hoạch xóm làng ở ven sông lớn, sông nhỏ. Ngày nay hệ thống giao thông mở rộng với nhiều loại hình như đường bộ, đường sắt, đường xe điện nổi, xe điện ngầm, đường sông, đường biển, đường hàng không. Nhờ các phương tiện giao thông đó mà đất nước ta như được thu nhỏ lại. Từ Hà Nội tới Điện Biên, Sơn La, Lai Châu, Hà Giang đi đường bộ chỉ trong vòng 8-12 giờ đồng hồ. Ô tô nay đã đến được trung tâm các xã miền núi cao Tây Bắc. Mạng lưới viễn thông phủ kín khắp lãnh thổ. Ở đâu bây giờ cũng liên lạc được với nhau qua điện thoại cố định hoặc di động. Miền núi cao đã được dùng internet, đã liên lạc được ra cả bên ngoài biên giới.

Chính là nhờ quy hoạch giao thông đi trước một bước mà các tiến bộ về thông tin liên lạc đã đến được khắp mọi miền đất nước. Chính là nhờ quy hoạch giao thông mà các khu đô thị cũ đã có sẵn và các khu đô thị mới sẽ ra đời. Ở châu Âu, châu Mỹ, thậm chí cả ở một số nước Arập nữa làng mạc gần như được đô thị hóa, mỗi làng xóm nay như một thị trấn với đường ô tô rộng rãi cho xe chạy, nhà cửa của dân sống trên dọc các con đường đó được xây lên thành các căn nhà hai, ba tầng với đầy đủ tiện nghi cho cuộc sống hàng ngày.

Ở ta, hiện tại làng mạc vùng xuôi tuy không còn cảnh nhà tranh vách nứa nữa, đã được gạch hóa hoặc bê tông hóa, nhưng hệ thống giao thông, điện, đường, trường, trạm vẫn còn ì ạch và chưa mang lại nhiều tiện ích cho người dân.

Hà Nội mở rộng có thêm gần 20 huyện, thị nữa, mà những huyện, thị này chưa phải cùng tiến đều và nhanh như các quận nội thành, do đó việc quy hoạch giao thông, tiếp đó là quy hoạch khu đô thị, khu định cư, khu làng nghề, khu công nghiệp sản xuất và phụ trợ, khu chế xuất, khu kỹ thuật cao, khu đại học, cùng các khu tài chính – ngân hàng, dịch vụ, khu công viên, khu vui chơi, giải trí và nghỉ dưỡng…, tất cả đều lệ thuộc vào quy hoạch giao thông.

Có quy hoạch giao thông rồi, mọi khu khác sẽ ra đời cùng với sự tồn tại hàng ngàn năm của các làng quê. Làng quê sống bên cạnh các khu đô thị, làng quê sẽ dần dần được đô thị hóa, bê tông hóa trở thành những thị trấn, hương trấn ngay bên cạnh ruộng vườn xanh tốt của cha ông để lại. Con cháu của những người nông dân sống trong các làng quê đó được học hành, được đào tạo thành những công nhân có tay nghề cao, những trí thức mới làm việc ngay tại các khu đô thị đó hoặc các làng nghề truyền thống hoặc ở bất kỳ nơi nào khác.

Các khu đô thị mới đó phải có đủ các chức năng như là nơi ở, nơi làm việc, nơi học tập, nơi chữa bệnh, nơi vui chơi giải trí, có đủ siêu thị, trường học, trạm xá, công viên… như một thị trấn nhỏ, để phục vụ đời sống tinh thần và vật chất của người dân sống ngay trong khu đô thị đó.

Các chuỗi đô thị sẽ mọc dần lên bên cạnh hàng chục đại lộ và các tuyến giao thông huyết mạch với hàng trăm cây cầu mới đủ kiểu sẽ tạo nên một diện mạo mới cho xứ Đoài yên ả và cổ xưa với hàng nghìn di tích, danh lam thắng cảnh, hàng trăm làng nghề truyền thống. Những con đường xuyên tâm, những đại lộ, những tuyến vành đai dọc ngang khắp thủ đô mở rộng sẽ là nơi xuôi ngược của hàng triệu con người mỗi dịp cuối tuần để đến với vùng nghỉ dưỡng Ba Vì, sang khu nghỉ dưỡng Tam Đảo hoặc xuôi về khu cố đô Ninh Bình, Hà Nam…

Hà Nội rộng dài với vài chục cửa ô đi các tỉnh và đón người các địa phương khác về thăm thủ đô. Hà Nội năm 2030 có lẽ còn có thêm một phương tiện nữa để cho các du khách có ít thời gian có thể trong vòng nửa giờ, một giờ “cưỡi ngựa xem hoa” thủ đô mới bằng máy bay lên thẳng như nhiều nước hiện đang làm. Tại sao không?