Nhà ở xã hội – sự chăm lo của Nhà nước

Trong chuyến thăm và làm việc của đoàn công tác Bộ Xây dựng do Bộ trưởng Nguyễn Hồng Quân dẫn đầu tại Kon Tum và Đà Nẵng mới đây, một trong những vấn đề được các địa phương quan tâm đề cập là nhà ở cho các đối tượng xã hội (bao gồm nhà ở cho HSSV, nhà ở cho công nhân các KCN, nhà ở cho người thu nhập thấp ở đô thị). Tuy nhiên, dường như cả 2 địa phương đều có sự hiểu chưa đúng tính chất của từng loại nhà ở xã hội cũng như chính sách của Nhà nước cho từng loại nhà ở này. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Quân đã dành nhiều thời gian trao đổi, giải đáp thắc mắc với các địa phương xung quanh vấn đề này.

Theo Bộ trưởng, trong các loại nhà ở xã hội, Nhà nước chỉ bỏ ngân sách (từ nguồn trái phiếu Chính phủ) đầu tư KTX cho HSSV. Vì đầu tư cho đào tạo, giáo dục khoa học công nghệ là quốc sách. Và vì bản thân loại nhà ở này không hấp dẫn các nhà đầu tư (NĐT). Điều kiện để các địa phương được cấp ngân sách đầu tư KTX là phải có dự án (không phải là đề án) được duyệt, có đất sạch và có chủ đầu tư có năng lực đảm nhiệm việc triển khai dự án. Chương trình xây dựng nhà ở cho HSSV không chỉ cụ thể hóa chủ trương chăm lo của Nhà nước, bảo đảm nhu cầu sử dụng, bảo đảm môi trường học tập và sinh hoạt tốt cho HSSV trong cả nước, mà còn góp phần chống suy giảm kinh tế, kích cầu tiêu dùng. Các dự án nhà ở HSSV khởi công sẽ kích thích phát triển trong khu vực. Do vậy, khi đã hội tụ đủ các điều kiện, dự án xây dựng KTX sẽ sớm được xem xét, cấp vốn triển khai. Quyết định 65/2009/QĐ-TTg của Chính phủ đã quy định cụ thể một số cơ chế, chính sách phát triển nhà ở cho đối tượng này. Bộ trưởng khẳng định: Vì đây là chính sách chung của Nhà nước nên HSSV ở bất kỳ địa phương nào, dù là 3.500 HSSV của Kon Tum hay 141.000 HSSV của Đà Nẵng cũng được hưởng quyền lợi như nhau. Tuy nhiên, Nhà nước sẽ ưu tiên triển khai trước ở một số địa phương tập trung nhiều HSSV đang có nhu cầu cao về nhà ở.

Bộ trưởng lưu ý: Các dự án nhà ở cho HSSV sẽ do Sở Xây dựng địa phương chủ trì nghiên cứu quy hoạch và đầu tư tập trung KTX của một số trường trong cùng một khu vực, giống như mô hình đô thị SV ở nước ngoài. Tuy nhiên, trong giai đoạn quá độ, để triển khai nhanh chương trình, đối với các trường có quỹ đất, chính quyền địa phương có thể giao vốn cho các trường trực tiếp đầu tư. Các địa phương phải đặc biệt, chú trọng khâu quản lý, vận hành sau đầu tư.

Đối với nhà ở cho công nhân KCN, nhà ở cho người TNT, Nhà nước không bố trí ngân sách xây dựng như với nhà ở cho HSSV mà chỉ tạo cơ chế để thu hút các thành phần kinh tế đầu tư. Cơ chế này gồm 5 nhóm. Thứ nhất là địa phương sẽ cung cấp đất sạch cho người TNT và không tính tiền đất. Thứ hai từ NĐT đến các đơn vị xây lắp sẽ được hưởng ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp. Thứ ba, người TNT và các đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội sẽ được vay vốn đầu tư, mua và thuê mua căn hộ từ Ngân hàng đầu tư phát triển với lãi suất ưu đãi. Thứ tư, để bảo đảm việc phát triển quỹ nhà xã hội nhanh và chất lượng địa phương được phép chỉ định thầu. Thứ năm, về cơ chế quản lý vận hành quỹ nhà thì các NĐT phải tìm cách để có nguồn kinh phí nuôi dưỡng chính bộ máy vận hành, quản lý quỹ nhà, để bảo trì bảo dưỡng nhà và hạ giá thành thuê, thuê mua căn hộ.

Bộ trưởng phân tích: Trước đây, các NĐT KCN không tha thiết với việc xây dựng nhà ở cho công nhân vì Nhà nước thiếu cơ chế khuyến khích (nhà ở công nhân không được tính là dự án đầu tư, không được tính vào giá thành sản phẩm). Nay Nhà nước đã có cơ chế cho phép tính tiền đầu tư được hạch toán vào giá thành sản phẩm, chắc chắn các NĐT sẽ tham gia xây dựng nhà ở cho công nhân, nhất là các DN tập trung nhiều lao động. Bộ trưởng cũng đề nghị lãnh đạo các địa phương chỉ đạo cơ quan chức năng để bán nhà, cho thuê, thuê mua đúng đối tượng cũng như quản lý, vận hành quỹ nhà sau đầu tư. Nếu không làm tốt công tác này thì dù tạo được bao nhiêu quỹ nhà ở xã hội thì cũng không xuể.