|
trên địa bàn Tp Hà Nội đang triển khai thực hiện nhiều dự án xây mới nhà chung cư cũ (NCCC), nhằm tạo nên các khu nhà ở mới chất lượng cao trong nội thành, góp phần cải thiện điều kiện ở cho nhân dân Thủ đô trong thời kỳ đất nước đổi mới, hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện CNH, HĐH. Đó là bước đi cần thiết, rất quan trọng, đầy tinh thần trách nhiệm, đầy tính nhân văn của chính quyền Thủ đô Hà Nội. Đối với dân cư, việc thực hiện các dự án xây dựng mới NCCCä sẽ mang lại cho người dân cơ hội được cải thiện điều kiện ở cho gia đình mà chính bản thân họ khó tạo ra được. Vì lẽ đó, đáng lý người dân phải dốc lòng ủng hộ dự án, tạo điều kiện thúc đẩy dự án tiến triển nhanh. Song, ngược lại, người dân vẫn tỏ thái độ lạnh nhạt, không chịu hợp tác bàn giao mặt bằng nhà ở cho chủ đầu tư dự án; không chấp nhận đối tượng chủ đầu tư dự án do chính quyền chỉ định.
Qua đó cho thấy, hình như trong chính sách xây dựng mới NCCCä đang áp dụng tại Thủ đô Hà Nội còn nhiều mâu thuẫn, bất cập. trong đó, mâu thuẫn về quyền lợi giữa hai chủ thể chính tham gia dự án là cộng đồng chủ sở hữu vốn nhà ở, đất ở của dân và chủ sở hữu vốn kinh doanh nhà ở của DN là nổi cộm nhất.
Chính sách sửa chữa, cải tạo, xây dựng NCCC đô thị các thời kỳ trước đây cho thấy, Nhà nước là chủ sở hữu duy nhất cả quỹ vốn đầu tư sửa chữa, cải tạo, xây dựng NCCC và cả tài sản nhà ở, đất ở thuộc quỹ NCCC đô thị do Nhà nước quản lý. Vì vậy, trong các dự án sửa chữa, cải tạo, xây dựng NCCC chỉ có một đối tượng chủ thể là chủ sở hữu Nhà nước. Người thuê nhà chỉ là khách thể. Nhà nước không bắt buộc người thuê nhà đóng góp kinh phí vào dự án sửa chữa, cải tạo, xây dựng NCCC. Khi thực hiện dự án sửa chữa, cải tạo NCCC chỉ có người thuê nhà là được hưởng lợi nhiều nhất. Vì vậy, họ luôn luôn đồng tình ủng hộ dự án, sẵn sàng bàn giao mặt bằng NCC đang thuê cho chủ dự án.
Hiện nay, điều kiện thực thi dự án xây dựng mới NCC đã có nhiều thay đổi căn bản. Về kinh tế, Nhà nước đã xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp chuyển sang cơ chế thị trường định hướng XHCN. Về pháp luật, Nhà nước đã cho chuyển đổi quỹ nhà chung cư thuộc quyền sở hữu Nhà nước thành quyền sở hữu tư nhân (theo Nghị định 61/Cp). Về chủ thể tham gia dự án, trước đây chỉ có một đối tượng duy nhất, ngày nay có thêm nhiều đối tượng khác nhau. Chẳng hạn, với dự án cải tạo xây dựng mới NCC thuộc quyền sở hữu tư nhân, có tới 3 chủ thể tham gia thực hiện dự án: Đại diện chủ sở hữu tư nhân về vốn tài sản nhà ở, đất ở; đại diện chủ sở hữu DN về vốn đầu tư xây dựng nhà ở; đại diện chủ sở hữu Nhà nước về vốn tài sản công trình hạ tầng kỹ thuật phục vụ điều kiện ở.
Vì vậy, để thực hiện tốt các dự án cải tạo xây dựng mới NCCCä, cần phải có cơ chế quản lý phù hợp tình hình đất nước đổi mới hiện nay, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các chủ thể tham gia dự án một cách đầy đủ, công bằng, minh bạch.
Cải tạo, xây dựng mới NCCCä ở Thủ đô là công việc rất khó khăn, phức tạp; có ý nghĩa quốc gia và quốc tế to lớn; có quan hệ đến nhiều phương diện: Chính trị, kinh tế, xã hội, luật pháp, quan hệ quốc tế; có tác động đến nhiều nguồn lực; đất đai, tài chính, vật tư, lao động, kỹ thuật, thị trường; có liên quan đến nhiều chính sách: Đầu tư phát triển, liên kết liên doanh, cải thiện dân sinh, công bằng xã hội; có quan hệ đến nhiều đối tượng xã hội: Nhà quản lý, nhà tư vấn, nhà đầu tư, nhà doanh nghiệp, nhà môi giới, người lao động, người tiêu dùng, bọn đầu cơ tích trữ… là mảnh đất dễ nảy sinh nhiều hiện tượng tiêu cực xã hội, như: Lạm dụng quyền lực, tranh giành quyền lợi, móc ngoặc bè cánh, đầu cơ trục lợi, tham nhũng chèn ép. Vì vậy, trong công tác quản lý, Nhà nước cần phải có sự chú ý đặc biệt đến lĩnh vực hoạt động này.
Qua những ý kiến phát biểu đầy lo âu, bức xúc của người dân trên các phương tiện thông tin đại chúng gần đây cho thấy, hầu hết các dự án đầu tư xây dựng mới NCCCä thực hiện trên địa bàn Thủ đô Hà Nội và Tp.HCM hiện nay, đều chưa có sự chuẩn bị chu đáo, đầy đủ, còn nóng vội, chưa coi trọng công tác vận động quần chúng. Điều đó đã gây nên những phản cảm, không đồng thuận và sự nghi ngờ sâu sắc trong nhân dân. Việc người dân bày tỏ thái độ bất hợp tác với các chủ đầu tư dự án do chính quyền chỉ định, nói lên mối quan ngại sâu sắc của cộng đồng các chủ sở hữu tư nhân đối với việc chính quyền tùy tiện tước bỏ “quyền định đoạt” đối với tài sản nhà ở, đất ở thuộc quyền sở hữu hợp pháp của họ theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Để tổ chức thực hiện và quản lý tốt các dự án đầu tư xây dựng mới NCCCä tại đô thị, Chính phủ cần có cơ chế quản lý dành riêng cho lĩnh vực hoạt động đặc thù này, phù hợp với điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội nước ta trong thời kỳ đổi mới, mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế. Vì nền kinh tế nước ta hiện nay tồn tại nhiều loại chủ sở hữu, vận hành theo cơ chế thị trường; quản lý theo pháp luật của Nhà nước, nên trong chỉ đạo cần quán triệt quan điểm là việc thực hiện dự án đầu tư xây dựng mới NCCCä là hoạt động hành nghề kinh doanh, các chủ thể tham gia dự án là các đối tác liên doanh, trong đó chủ sở hữu vốn nhà ở, đất ở giữ quyền quyết định lựa chọn đối tác liên doanh.
Cần đề ra các chế tài xử lý tiêu cực nghiêm minh để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các chủ thể tham gia dự án.
KTS.trần Công Thanh |
Ách tắc GPMB tại các chung cư cũ Vì sao ?
1
