Các giải pháp điều hành lãi suất phải phù hợp với cơ chế thị trường

Thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về những giải pháp bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, không để lạm phát cao, tăng trưởng kinh tế đạt khoảng 6,5%, đòi hỏi các chính sách tiền tệ phù hợp của Ngân hàng Nhà nước. Chung quanh một số vấn đề dư luận quan tâm hiện nay về chỉ số giá tiêu dùng, thanh khoản của hệ thống ngân hàng, tỷ giá, thị trường ngoại hối, sàn vàng cũng như các giải pháp điều hành lãi suất, phóng viên báo đã có cuộc phỏng vấn Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Giàu. Sau đây là nội dung cuộc phỏng vấn.

pV: Thưa đồng chí Thống đốc. Mục tiêu năm 2010 là kiểm soát chỉ số giá tiêu dùng không quá 7% và bảo đảm tăng trưởng kinh tế khoảng 6,5%, để thực hiện các mục tiêu này, chính sách tiền tệ cần những giải pháp gì?

Thống đốc Nguyễn Văn Giàu: Ðể đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô theo Nghị quyết của Quốc hội, cần phải thực hiện đồng bộ các chính sách kinh tế vĩ mô như chính sách tài khóa, tiền tệ, thương mại và giá cả…, trong đó, nhiệm vụ của chính sách tiền tệ  khá  nặng  nề.  Nhận thức được điều đó, ngay từ đầu năm ngân hàng Nhà nước  (NHNN) đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, thận trọng với mục tiêu là kiểm soát tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán khoảng 20% và tín dụng khoảng 25%, điều tiết lãi suất và tỷ giá theo hướng ổn định. trong quý I-2010, NHNN đã điều chỉnh giảm dự trữ bắt buộc tiền gửi bằng ngoại tệ, điều hành linh hoạt nghiệp vụ thị trường mở, tái cấp vốn để hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng (TCtd) và nền kinh tế; giữ ổn định các mức lãi suất cơ bản, tái cấp vốn, tái chiết khấu; áp dụng cơ chế lãi suất thỏa thuận đối với các khoản vay trung, dài hạn bằng VND, điều chỉnh tỷ giá tăng cho phù hợp với cung – cầu thị trường và mục tiêu kinh tế vĩ mô. Về cơ bản hoạt động ngân hàng an toàn, bảo đảm khả năng thanh toán, lãi suất và tỷ giá diễn biến theo xu hướng ổn định. trong thời gian tới, NHNN tiếp tục nâng cao chất lượng công tác dự báo kinh tế vĩ mô và tiền tệ; bám sát các mục tiêu tiền tệ đã được xác định để điều hành linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp đồng bộ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác theo chỉ đạo của Chính phủ, góp phần đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô trong năm 2010.

pV: Thanh khoản của hệ thống ngân hàng và nền kinh tế, lãi suất đang có vấn đề nhưng các biện pháp chưa đạt hiệu quả cao?

Thống đốc Nguyễn Văn Giàu: trong bối cảnh kinh tế thế giới đang phục hồi, rủi ro hệ thống tài chính vẫn có nguy cơ xảy ra; kinh tế trong nước phục hồi nhưng vẫn có nhiều thách thức và khó khăn, áp lực đối với tín dụng ngân hàng vẫn còn lớn. Tuy nhiên, hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) nước ta chưa đồng đều, chỉ có vài ngân hàng niêm yết trên thị trường chứng khoán, có chênh lệch lớn về quy mô, có ngân hàng tổng tài sản gần 500 nghìn tỷ đồng, một số ngân hàng quy mô nhỏ, tổng tài sản chỉ vài nghìn tỷ đồng, nhưng cùng chịu sự chi phối và điều chỉnh chung bởi một hệ thống văn bản pháp luật.

trong thời gian cuối năm 2009 và dịp Tết Canh Dần, các NHTM gặp khó khăn về thanh khoản do một số NHTM dự trữ thanh toán thấp và các tổ chức kinh tế, Kho bạc Nhà nước, Bảo hiểm xã hội rút khoảng 60 nghìn tỷ đồng để giải ngân theo tính quy luật hằng năm. NHNN đã hỗ trợ kịp thời để bảo đảm khả năng an toàn thanh khoản. Vào những ngày giáp Tết, NHNN hỗ trợ các NHTM lên đến 70 nghìn tỷ đồng nhưng sau Tết rút dần. Có ý kiến phê bình chúng tôi do không bơm mạnh thêm lượng tiền cung ứng trong tháng 1 và 2 nên thanh khoản và tín dụng tăng chậm, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế. Nhưng có ý kiến lại cho rằng nếu bơm tiền cung ứng mạnh thêm trong hai tháng đầu năm sẽ tác động mạnh làm tăng chỉ số giá tiêu dùng và có thể cao hơn 4,12%. trong quý I-2010, tổng phương tiện thanh toán và tín dụng có xu hướng tăng dần, tín dụng tăng 3,34%. Huy động vốn đang có xu hướng tăng trở lại, đến cuối tháng 3 tăng 3,8% so với cuối năm 2009, đặc biệt là tiền gửi của dân cư tăng 9,2% cho thấy người dân tin tưởng vào hệ thống ngân hàng. Với tốc độ tăng trưởng tín dụng là 3,34% so cuối năm 2009, tương ứng với quý I cùng kỳ các năm là diễn biến bình thường (quý I-2006 tăng 0,9%, quý I-2007 tăng 4,51%).

Ðối với lãi suất, chúng ta áp dụng lãi suất cơ bản đúng theo Bộ luật Dân sự và Luật NHNN, nhưng thị trường thì phải theo quan hệ cung – cầu. Bất cập này  cùng với việc chưa điều chỉnh kịp thời các quy định của pháp luật, công tác thanh tra, giám sát đạt hiệu quả chưa cao, gây nên sự thiếu minh bạch trong khuyến mại huy động vốn, thu phí cho vay. Thực hiện Nghị quyết của Chính phủ “về những giải pháp bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, không để lạm phát cao và đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế khoảng 6,5%”, NHNN sẽ triển khai các giải pháp điều hành lãi suất thỏa thuận phù hợp với cơ chế thị trường.

pV: Nếu thực hiện cơ chế cho vay ngắn hạn bằng VND theo lãi suất thỏa thuận, huy động vốn do cạnh tranh có thể gây ra lãi suất tăng cao không?

Thống đốc Nguyễn Văn Giàu: Hiện nay, lãi suất huy động và cho vay của các NHTM đang ở mức cao, xét theo lãi suất thực dương và khả năng hấp thụ của nền kinh tế. NHNN đã và đang thực hiện nhiều biện pháp đồng bộ để ổn định lãi suất thị trường theo xu hướng giảm dần như tích cực hỗ trợ thanh khoản đối với NHTM với kỳ hạn dài hơn, khối lượng lớn hơn so với trước đây, hỗ trợ thông qua tái cấp vốn và hoán đổi ngoại tệ, chỉ đạo các NHTM Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong cung ứng vốn và điều chỉnh lãi suất giảm dần phù hợp diễn biến nền kinh tế. Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam  phát huy mạnh mẽ và động viên tích cực các ngân hàng hội viên góp phần quan trọng trong việc ổn định, phát triển hệ thống ngân hàng. Tôi tin chắc các NHTM Việt Nam, với ý thức chính trị của mình hoạt động vì lợi ích chung của đất nước, trong đó có lợi ích của ngân hàng mình; các ngân hàng nước ngoài, ngân hàng 100% vốn nước ngoài, ngân hàng liên doanh luôn luôn đồng thuận ủng hộ chính sách của Chính phủ thì hệ thống ngân hàng Việt Nam sẽ tiếp tục phát huy hoạt động tốt đẹp này.

pV: Thưa Thống đốc hiện nay vấn đề tỷ giá, thị trường ngoại hối, sàn vàng đang là những vấn đề được dư luận quan tâm.

Thống đốc Nguyễn Văn Giàu: Như chúng ta đã biết, sau khi điều chỉnh tỷ giá, các TCtd được giao dịch tối đa 19.100 VND/USD và những biện pháp Chính phủ yêu cầu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước bán ngoại tệ cho NHTM, kêu gọi các doanh nghiệp, người dân dùng hàng Việt Nam, đến nay, diễn biến thị trường ngoại tệ đang diễn biến theo chiều hướng tích cực, nhiều NHTM đã cân đối được ngoại tệ. Chúng tôi rất hoan nghênh quyết tâm chính trị của tập đoàn, tổng công ty Nhà nước, các doanh nghiệp đồng thuận và chấp hành tuyệt đối ý kiến chỉ đạo của Chính phủ. Các doanh nghiệp đã bán ngoại tệ cho các ngân hàng, tạo điều kiện tăng thanh khoản trên thị trường ngoại hối, những ngày gần đây dân cư cũng bắt đầu cân nhắc việc bán ngoại tệ lấy tiền đồng gửi vào ngân hàng, sức ép tăng tỷ giá được giải tỏa. Theo Nghị quyết của Chính phủ, tới đây Bộ Công thương phối hợp với NHNN, Bộ Tài chính sẽ có giải pháp mạnh mẽ để kiểm soát nhập siêu đi đôi với chính sách khuyến khích xuất khẩu… Chúng tôi tiếp tục kiểm tra chặt chẽ việc bán ngoại tệ của NHTM, nếu không phù hợp với chủ trương của Chính phủ thì sẽ xem xét xử lý nghiêm minh, kịp thời.

Ðối với hoạt động của sàn vàng các NHTM đã chấp hành nghiêm chỉnh đóng cửa đúng thời gian quy định. Việc gia hạn thêm ba tháng là do qua thực tiễn có một số ngân hàng còn trạng thái mở tương đối lớn, nên phải có thêm thời gian tất toán tài khoản. Mấy ngày qua có vài thông tin một số doanh nghiệp hoạt động sàn vàng (doanh nghiệp không thuộc NHTM) chuyển sang hình thức khác, có sự “biến tướng”, chúng tôi sẽ phối hợp cùng các ngành hữu quan kiểm tra nếu có thì xử lý theo pháp luật.

Về huy động vàng tại các NHTM theo đúng quy định của pháp luật, tuy nhiên rất rủi ro. Gần đây các NHTM đã hạ lãi suất huy động gần bằng 0%, NHNN cũng nghiên cứu theo hướng không cho phép chuyển đổi vốn huy động bằng vàng sang tiền đồng và có thể không thực hiện hoạt động huy động và cho vay bằng vàng vì hoạt động này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ðối với diễn biến giá vàng, chúng tôi đã có nhiều giải pháp, trong đó có cả việc phối hợp với một số doanh nghiệp kinh doanh vàng lớn, đã rút ngắn khoảng cách từ chênh lệch gần hai triệu đồng/lượng xuống còn vài trăm nghìn đồng/lượng, tiếp tục áp dụng các giải pháp để cơ bản giá trong nước và quốc tế tương đương nhau. Theo chỉ đạo của Chính phủ, NHNN tích cực phối hợp các bộ, ngành liên quan trình Chính phủ ký ban hành Nghị định quản lý và kinh doanh vàng trong thời gian tới.

pV: Xin cảm ơn Thống đốc.