Cảnh báo nguy cơ tuyệt chủng các hệ sinh thái nước ngọt

Nhờ có nhiều sông ngòi, hồ chứa…nên hệ sinh thái nước ngọt ở nước ta được đánh giá rất đa dạng, phong phú về các hệ thực vật và động vật. Song các chuyên gia ngành nước cảnh báo các hệ sinh thái thuỷ sinh đang bị biến động, suy thoái. Đặc biệt, các hệ sinh thái nước ngọt bị suy giảm nghiêm trọng, nhiều loài trở nên khan hiếm, thậm chí có loài đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Nguyên nhân được xác định là do việc xây dựng các công trình trên sông không chú ý đầy đủ đến nhu cầu nước để bảo đảm sự phát triển lành mạnh của các hệ sinh thái thuỷ sinh. Từ đó làm thay đổi chế độ vận chuyển phù sa, chất dinh dưỡng (chuỗi thức ăn), chế độ thuỷ văn của các hệ thống sông… khiến cho môi trường nước sống, tính đa đạng của các loài thuỷ sinh ở các đầm lầy và các đồng bằng cửa sông ngày càng suy thoái. Cùng với đó, nhận thức của các cấp, ngành, địa phương và người dân còn hạn chế về tầm quan trọng của các hệ sinh thái thuỷ sinh trong cân bằng tự nhiên. Ít ai quan tâm đến việc đảm bảo dòng chảy môi trường, bảo tồn hệ sinh thái khi xây dựng các công trình. Ngoài ra, nguồn nước bị ô nhiễm; chặt phá rừng ngập mặn, kè, lát bờ hồ, bờ sông không theo quy hoạch dẫn đến suy giảm lớp phủ thực vật trên lưu vực, làm giảm khả năng tự làm sạch của dòng chảy mặt. Đó là chưa nói đến tình trạng khai thác khoáng sản và các hoạt động khác ở ven sông không hợp lý, thiếu quy hoạch cũng làm biến đổi nghiêm trọng môi trường sống của nhiều hệ động, thực vật.

Khắc phục tình trạng trên, biện pháp quan trọng là triển khai và thực hiện có hiệu quả Chiến lược quốc gia tài nguyên nước đến năm 2020 đã được Chính phủ phê duyệt. Trong đó, mục tiêu đặt ra là phải khôi phục các sông, hồ, tầng chứa nước, vùng đất ngập nước bị ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nghiêm trọng. Đặc biệt, ưu tiên đối với các sông trên lưu vực sông Nhuệ – sông Đáy, sông Cầu, sông Đồng Nai – Sài Gòn, sông Hương. Bảo đảm dòng chảy tối thiểu duy trì hệ sinh thái thuỷ sinh theo quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt, trọng tâm là các sông có hồ chứa nước, đập dâng lớn. Bảo vệ tính toàn vẹn và sử dụng có hiệu quả các vùng đất ngập nước và cửa sông cho các sông trọng điểm, các tầng chứa nước quan trọng. Chấm dứt tình trạng thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước và xả nước thải vào nguồn nước. Kiểm soát tình hình ô nhiễm nguồn nước và kiên quyết xử lý việc sử dụng các loại hoá chất độc hại trong sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản, gây ô nhiễm nguồn nước và làm suy giảm đa dạng sinh học./.