Điều cốt lõi là cái nghèo

Mấy hôm nay, báo Thanh Niên có đăng một loạt bài về vấn đề “nhà hộp diêm”, chứng tỏ đây là sự kiện được nhiều người quan tâm. Một vấn đề nhạy cảm trong cuộc sống về quyền có nhà ở của mỗi người dân đã và đang được đem ra bàn luận ở góc độ này hay góc độ khác. Cái được cái mất đan xen với nhau cho nên việc tranh luận chắc chắn sẽ còn kéo dài. Ở bài báo nhỏ này chỉ xin mạn phép bàn về cái gốc của nó đang nằm ở đâu?

Hiến pháp của nước nhà bảo hộ quyền có nhà ở của mọi người dân. Dù tiền nhiều hay tiền ít, dù văn hóa cao hay những người ít được học hành, bao giờ hạnh phúc đầu đời của họ đều mong muốn có được một mái ấm che thân. Hạnh phúc đôi khi chỉ là một hơi thở nhẹ dưới một mái lều tranh.

Thế nhưng, ở một xã hội văn minh, không ai muốn thấy trong cộng đồng của mình có những thân phận sống dưới mức nghèo khổ. Những khu nhà ổ chuột, những căn hộ tối tăm ẩm thấp, những mảnh đời chìm đắm trong bùn lầy và nước đọng luôn luôn là những nhát cứa xé lòng.

Ở đây đã xảy ra một sự tranh chấp giữa “tôi” và “ai”, giữa những người trong cuộc và những người ngoài cuộc, giữa mối quan tâm của từng cá thể và của cộng đồng.

Đã quá nhiều ví dụ về sự nhếch nhác của những căn hộ “hộp diêm”, về nhiều thế hệ phải sống trong một căn hộ chật chội, tối tăm. Không ai muốn thế, nhưng khi hỏi: Ai sẽ giải thoát cho họ khỏi cảnh nheo nhóc này thì dường như không có một hữu danh nào xuất hiện, trừ việc trông chờ vào… Nhà nước và nếu may ra có thể, đó là lòng tốt của các nhà hảo tâm. Có thể dễ dàng nhận thấy rằng cái nghèo chính là điều cốt lõi đang níu kéo nền văn minh của hầu hết các khu chung cư ổ chuột và đang tiến tới ổ chuột hiện nay.

Một số vấn đề được đặt ra: phải chăng để căn hộ 20m2 kia không thể biến thành những “hộp diêm” nhếch nhác thì phải bán cho những người không nghèo? phải chăng cần có những quy định ràng buộc kèm theo như tỷ lệ căn hộ 20m2 trong khu chung cư, mật độ cư trú, những dịch vụ công cộng tối thiểu…? phải chăng nên tôn trọng sự đào thải tự nhiên của kinh tế thị trường cùng với sự định hướng quản lý bằng pháp luật của Nhà nước? v.v.

Còn nhiều vấn đề khác nữa mà chỉ những người trong cuộc với nhau mới có thể cùng chia sẻ.

Việc có cho phép xây dựng những căn hộ mini hay không thì Luật Nhà ở đã có quy định rồi. Vấn đề là ở chỗ trước những bức xúc của cuộc sống, các cấp quản lý của Nhà nước không thể thờ ơ. Điều tra nhu cầu, tham khảo ý kiến, phân tích khoa học, cân nhắc kỹ lưỡng, thực hiện thí điểm, tổng kết và phản biện…, lúc đấy chúng ta mới có thể tìm được câu trả lời thỏa đáng.