Ngày 4/3 vừa qua, Kiến trúc sư Liu Jiakun được vinh danh với Giải thưởng Kiến trúc Pritzker 2025, giải thưởng cao quý trong lĩnh vực Kiến trúc. Ông trở thành kiến trúc sư Trung Quốc thứ hai nhận được vinh dự này, sau Wang Shu vào năm 2012.
Tuổi thơ và hành trình đến với kiến trúc của KTS Liu Jiakun
Sinh năm 1956 tại Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, Liu Jiakun trải qua tuổi thơ trong hành lang của Bệnh viện Nhân dân Thứ Hai Thành Đô, nơi mẹ ông là bác sĩ nội khoa. Môi trường bệnh viện đã nuôi dưỡng trong ông sự khoan dung tôn giáo và sự nhạy cảm với cuộc sống. Dù gia đình có truyền thống y khoa, Liu lại tìm thấy đam mê trong nghệ thuật, đặc biệt là hội họa và văn học. Sự giới thiệu của một giáo viên đã dẫn dắt ông đến với kiến trúc, nơi ông có thể kết hợp cả hai niềm đam mê này.
Năm 17 tuổi, Liu tham gia chương trình “thanh niên có học thức” của Trung Quốc, được phân công làm nông nghiệp tại vùng nông thôn. Cuộc sống lúc đó cảm thấy vô nghĩa, cho đến khi ông được nhận vào Viện Kiến trúc và Kỹ thuật tại Trùng Khánh vào năm 1978. Ông tốt nghiệp với bằng Cử nhân Kỹ thuật ngành Kiến trúc vào năm 1982, trở thành một trong những thế hệ cựu sinh viên đầu tiên được giao nhiệm vụ tái thiết Trung Quốc trong thời kỳ chuyển mình quan trọng của đất nước.
Sự nghiệp và triết lý kiến trúc
Sau khi tốt nghiệp, Liu làm việc cho Viện Thiết kế và Nghiên cứu Kiến trúc Thành Đô thuộc sở hữu nhà nước. Ông tình nguyện chuyển đến làm việc tạm thời ở Nagqu, Tây Tạng (1984–1986), khu vực cao nhất trên Trái Đất, vì “sức mạnh lớn nhất của tôi lúc bấy giờ dường như là sự không sợ hãi, và ngoài ra, là khả năng vẽ và viết của tôi.” Trong những năm đó và nhiều năm sau, ông là một kiến trúc sư vào ban ngày, và viết lách vào ban đêm, đắm chìm trong việc sáng tạo văn học.
Ông suýt từ bỏ sự nghiệp kiến trúc cho đến khi tham dự triển lãm kiến trúc cá nhân năm 1993 của Tang Hua, một người bạn cùng lớp thời đại học, tại Bảo tàng Nghệ thuật Thượng Hải. Sự kiện này đã thắp lại niềm đam mê với nghề và khơi dậy một tư duy mới rằng ông cũng có thể thoát khỏi những chuẩn mực thẩm mỹ do xã hội áp đặt. Ông coi nhận thức mang tính bước ngoặt này—rằng môi trường xây dựng có thể trở thành một phương tiện để thể hiện bản thân—là khoảnh khắc sự nghiệp kiến trúc của mình thực sự bắt đầu.
Năm 1999, Liu thành lập Jiakun Architects tại Thành Đô, kiên định với sức mạnh siêu việt của kiến trúc trong khi vẫn thấu hiểu rằng nó là sản phẩm của cộng đồng, tinh thần, truyền thống và những yếu tố sẵn có. Ông tiếp cận truyền thống Trung Hoa không bằng sự hoài niệm hay mơ hồ, mà coi đó như một bàn đạp cho sự đổi mới. Ông tạo ra những công trình kiến trúc vừa là tư liệu lịch sử, vừa là cơ sở hạ tầng, cảnh quan, và không gian công cộng đầy ấn tượng.
Một số công trình tiêu biểu trong sự nghiệp của KTS Liu Jiakun
Một trong những dự án đáng chú ý của Liu là Bảo tàng Điêu khắc Luyeyuan tại Thành Đô, hoàn thành năm 2002. Công trình này được thiết kế như một khu vườn Trung Hoa truyền thống, là nơi trưng bày bộ sưu tập tượng Phật giáo. Bảo tàng không cố gắng để nổi bật nhưng lại có mặt như một phần của cảnh quan, nơi con người có thể dừng lại, chiêm nghiệm và kết nối với không gian xung quanh.
Sau trận động đất Wenchuan năm 2008, Liu đã khởi xướng “Dự án Gạch Tái Sinh”, tái chế đống đổ nát thành vật liệu xây dựng mới, thể hiện cam kết của ông đối với sự phục hồi cộng đồng. Ông đã xây dựng “Đài tưởng niệm Hu Huishan” để tưởng nhớ một cô gái 15 tuổi thiệt mạng trong trận động đất, như một nỗ lực để an ủi gia đình cô và tạo ra ký ức tập thể. Đài tưởng niệm được xây dựng giống như một lều cứu trợ và chứa một số vật dụng của cô gái, bao gồm khăn quàng và ba lô.
Năm 2015, ông hoàn thành dự án “West Village” tại Thành Đô, một dự án công cộng đa chức năng bao gồm văn phòng, không gian giải trí, thể thao và văn hóa. Dự án này được coi là khiêm tốn và tinh tế về mặt thị giác, tương phản với các tòa nhà cao tầng lân cận. Khu phức hợp bao gồm lối đi bộ, không gian xanh và đường dành cho xe đạp, tạo ra một môi trường sống động và thân thiện với cộng
Giải thưởng Pritzker
Giải thưởng Kiến trúc Pritzker, được mệnh danh là “Giải Nobel của kiến trúc”, là sự tôn vinh cao quý nhất dành cho những kiến trúc sư có đóng góp xuất sắc cho nhân loại và môi trường xây dựng thông qua nghệ thuật kiến trúc. Được thành lập năm 1979 bởi gia đình Pritzker, giải thưởng hàng năm này không chỉ mang lại khoản tiền thưởng 100.000 đô la Mỹ, mà quan trọng hơn, là sự công nhận toàn cầu đối với tài năng và tầm nhìn của người nhận giải.
Hình ảnh các dự án tiêu biểu khác:
