Vào chiều ngày 10/5/2025, tại Trung tâm Văn hóa Châu Âu (ECC), Palazzo Mora, Venice, kiến trúc sư (KTS) Trần Thị Ngụ Ngôn, đồng sáng lập Tropical Space đến từ Việt Nam, đã vinh dự nhận Giải thưởng quốc tế DIVIA Award 2025. Đây là một cột mốc đáng tự hào, khẳng định tài năng và đóng góp của các nữ kiến trúc sư Việt Nam trên trường quốc tế.
Ý nghĩa của Giải thưởng DIVIA
Giải thưởng DIVIA tên đầy đủ là Diversity in Architecture Award (Giải thưởng Đa dạng trong Kiến trúc), được tiến sĩ Ursula Schwitalla thành lập tại Berlin, Đức vào năm 2021. Là một tổ chức phi lợi nhuận, DIVIA hướng đến việc tôn vinh những sáng tạo và cống hiến của nữ kiến trúc sư trên toàn cầu, đồng thời thúc đẩy bình đẳng giới trong lĩnh vực kiến trúc. Với triết lý rằng sự đa dạng là động lực cho đổi mới, bền vững và bao trùm, DIVIA không ngừng nỗ lực để khuếch đại tiếng nói của những người chưa được đại diện đầy đủ trong ngành.
Ra mắt lần đầu vào năm 2023, Giải thưởng DIVIA đã vinh danh KTS Marta Maccaglia từ Peru. Đến năm 2025, mùa giải thứ hai tiếp tục quy tụ 25 nữ kiến trúc sư xuất sắc trên toàn cầu, được đề cử bởi các chuyên gia, nhà giám tuyển và kiến trúc sư uy tín. Từ danh sách này, ban giám khảo đã chọn ra sáu gương mặt tiêu biểu đến từ nhiều châu lục:
- KTS Patcharada Inplang, Sher Maker, Thái Lan
- KTS Trần Thị Ngụ Ngôn, Tropical Space, Việt Nam
- KTS Izaskun Chinchilla, Izaskun Chinchilla Architects, Tây Ban Nha
- KTS Surella Segú, El Cielo, Mexico
- KTS Carolina Rodas & Carla Chávez, Rama Estudio, Ecuador
- KTS Cazú Zegers, Cazu Zegers, Chile
Ban giám khảo năm nay bao gồm bốn người phụ nữ xuất sắc: TS. Ursula Schwitalla (nhà sử học nghệ thuật), TS. Julia Roever (nhà sử học y khoa và phụ nữ), TS. Marina Wachs (chuyên gia vật liệu và lý thuyết thiết kế), và bà Martha Thorne, cựu Giám đốc điều hành Giải thưởng Pritzker Architecture Prize. Sự chuyên nghiệp và tầm nhìn của họ đảm bảo quá trình lựa chọn công bằng và minh bạch.
Sân khấu danh giá tại Venice Architecture Biennale
Lễ trao giải DIVIA Award 2025 diễn ra trong khuôn khổ Venice Architecture Biennale, một trong những sự kiện kiến trúc hàng đầu thế giới. Tại Trung tâm Văn hóa Châu Âu ở Palazzo Mora, không khí buổi lễ tràn ngập cảm hứng, quy tụ các kiến trúc sư, nhà phê bình và những người đam mê kiến trúc. Sự kiện không chỉ tôn vinh các tài năng mà còn khẳng định vị thế của DIVIA trong việc định hình các cuộc thảo luận về kiến trúc toàn cầu.
Trần Thị Ngụ Ngôn và Tropical Space: Tầm nhìn gắn bó với bối cảnh
KTS Trần Thị Ngụ Ngôn cùng với KTS Nguyễn Hải Long sáng lập Tropical Space vào năm 2011. Từ đó, studio này đã kiên định theo đuổi triết lý thiết kế gắn liền với thiên nhiên, văn hóa và khí hậu địa phương. Các công trình của Tropical Space không chỉ tập trung vào vẻ đẹp hình thức mà còn đề cao giá trị nội tại, sử dụng vật liệu địa phương và các giải pháp bền vững để tạo nên không gian sống động, kết nối con người với môi trường xung quanh.
Ban giám khảo đánh giá cao sự mạch lạc và rõ ràng trong thiết kế của Tropical Space, nhấn mạnh rằng studio không chạy theo những biểu tượng hào nhoáng mà tập trung diễn đạt ý nghĩa của bối cảnh địa phương. Họ nhận xét: “Tropical Space tái định nghĩa các chương trình kiến trúc thông thường bằng sự đổi mới không gian, thể hiện sự phản hồi sâu sắc với khí hậu nhiệt đới.” Ba công trình tiêu biểu mà Tropical Space mang đến DIVIA Award 2025 minh chứng cho triết lý này:
- Xưởng Gốm Terra Cotta: Tôn vinh nghề thủ công và tính chân thực của vật liệu địa phương.
- Văn phòng Premier: Định hình lại không gian thương mại với sự nhạy bén về môi trường.
- Nhà Termitary: Một công trình nhà ở lấy cảm hứng từ tổ mối, kết hợp thông gió tự nhiên và ý thức sinh thái.
Những dự án này thể hiện cam kết của Tropical Space trong việc tạo ra kiến trúc không chỉ là công trình mà còn là cầu nối giữa con người, văn hóa và thiên nhiên.
Niềm tự hào của Việt Nam
Trong bài phát biểu nhận giải, KTS Trần Thị Ngụ Ngôn không giấu được niềm xúc động: “Tôi thực sự bất ngờ khi được đứng đây với giải thưởng cao quý này, một sáng kiến tôn vinh những cống hiến của nữ kiến trúc sư toàn cầu. Là một người đến từ Việt Nam – một quốc gia nhỏ mà kiến trúc chưa được biết đến rộng rãi – sự kiện này mang ý nghĩa to lớn. Đây không chỉ là giải thưởng dành cho cá nhân tôi, mà còn cho tất cả các nữ kiến trúc sư, đặc biệt là những bạn trẻ tại Việt Nam, để họ tự tin và nỗ lực hơn trong sự nghiệp.”
Sự kiện cũng ghi dấu sự chúc mừng nồng nhiệt từ ông Dương Hải Hưng, đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Ý. Ông bày tỏ sự trân trọng trước những nỗ lực và thành tựu của KTS Trần Thị Ngụ Ngôn, đồng thời cảm ơn TS. Ursula Schwitalla vì sáng kiến thúc đẩy vai trò của nữ kiến trúc sư trong phát triển bền vững. Ngoài ra, Tropical Space còn nhận được sự quan tâm từ tạp chí World-Architects, với các bài phỏng vấn sâu sắc từ nhà báo John Will và Renato Turri. Studio cũng gửi lời cảm ơn đặc biệt đến nhà giám tuyển Eduard Koegel, người đã đề cử họ cho giải thưởng này.
Tầm ảnh hưởng và thông điệp truyền cảm hứng
Giải thưởng quốc tế DIVIA Award 2025 không chỉ tôn vinh cá nhân mà còn làm nổi bật các giá trị cốt lõi của kiến trúc hiện đại, như thiết kế bền vững, bình đẳng giới, và sự nhạy bén văn hóa. Việc vinh danh KTS Trần Thị Ngụ Ngôn đã đưa kiến trúc Việt Nam tiến thêm một bước trên bản đồ thế giới, khẳng định khả năng đóng góp của các giải pháp kiến trúc nhiệt đới trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và đô thị hóa.
Sự gắn kết với Venice Architecture Biennale càng nâng cao tầm ảnh hưởng của giải thưởng, tạo cầu nối cho các cuộc thảo luận về đổi mới kiến trúc, đa dạng trong thiết kế, và quy hoạch đô thị bao trùm. Đối với Việt Nam, đây là một dấu ấn quan trọng trong hành trình chinh phục các giải thưởng kiến trúc quốc tế, truyền cảm hứng cho thế hệ kiến trúc sư trẻ, đặc biệt là phụ nữ, theo đuổi đam mê và tạo dấu ấn riêng.
Lời tri ân và tương lai phía trước
Chiến thắng của KTS Trần Thị Ngụ Ngôn tại DIVIA Award 2025 là minh chứng cho sức mạnh của tầm nhìn, sự kiên định và sáng tạo. Những thiết kế của Tropical Space không chỉ là công trình kiến trúc mà còn là câu chuyện về sự kết nối giữa con người, văn hóa và môi trường. Giải thưởng này là nguồn động lực để DIVIA tiếp tục sứ mệnh tôn vinh nữ kiến trúc sư và thúc đẩy đa dạng trong kiến trúc, hướng tới một tương lai công bằng và sáng tạo hơn.