Tối 22/6/2025, lễ trao Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia lần thứ IV (VUPA 2024) diễn ra tại Hà Nội, quy tụ đông đảo chuyên gia quy hoạch, kiến trúc sư, nhà quản lý cùng đại diện các tổ chức trong và ngoài nước. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã trực tiếp dự lễ, ghi nhận và tôn vinh các công trình, đồ án xuất sắc định hình không gian sống hiện đại, giàu bản sắc Việt Nam.
Được tổ chức định kỳ bởi Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia khẳng định uy tín hàng đầu trong ngành, trở thành kênh đánh giá, phát hiện và khuyến khích những sáng tạo quy hoạch tiên phong, hướng tới đô thị xanh, thông minh, bền vững và thích ứng biến đổi khí hậu.
Quy hoạch – Nghệ thuật tổ chức phát triển đô thị bền vững
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, quy hoạch đô thị không chỉ là một công cụ kỹ thuật mà là nghệ thuật tổ chức xã hội khoa học, kết nối quá khứ với hiện tại và tương lai, cân bằng giữa phát triển kinh tế với gìn giữ thiên nhiên, văn hóa. Theo ông, một đồ án quy hoạch chuẩn mực không chỉ có bản vẽ chính xác mà còn phản ánh tâm huyết, tầm nhìn và trách nhiệm với cộng đồng.
Qua bốn mùa trao giải, Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia đã từng bước trở thành diễn đàn uy tín để cộng đồng chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm, lan tỏa các tư duy quy hoạch mới, mô hình phát triển đô thị thông minh, đô thị 15 phút, đô thị sinh thái, gắn liền với các tiêu chuẩn phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn.
Điểm nổi bật của các công trình đoạt giải năm nay là khả năng gắn kết chặt chẽ các yếu tố môi trường, hạ tầng xanh, năng lượng tái tạo, hạ tầng kỹ thuật và tính nhân văn – biến đô thị thành không gian đáng sống, thích ứng tốt với biến đổi khí hậu, giảm phát thải carbon.
Quy hoạch đô thị: Bản tổng phổ cho phát triển dài hạn
Phó Thủ tướng khẳng định, công tác quy hoạch cần đóng vai trò như bản tổng phổ, định hình không gian, dẫn dắt phát triển và khắc phục những bất cập đang tồn tại ở nhiều đô thị và điểm dân cư nông thôn. Thay vì những mảng miếng rời rạc, quy hoạch hiện đại phải dựa trên nguyên tắc tích hợp đa ngành, kết nối kinh tế, xã hội, hạ tầng kỹ thuật, văn hóa và môi trường.
Đặc biệt, quy hoạch hiện đại đòi hỏi phương pháp luận mới, tận dụng dữ liệu lớn, công nghệ mô phỏng 3D, GIS và các công cụ quy hoạch số, để không chỉ tối ưu bài toán không gian mà còn dự báo xu hướng dân số, giao thông, hạ tầng xã hội. Các đô thị được quy hoạch bài bản sẽ hạn chế tối đa tình trạng quy hoạch treo, phát triển tự phát, ùn tắc giao thông và suy giảm chất lượng sống.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh, triết lý thuận thiên và thích ứng với tự nhiên cần trở thành quan điểm xuyên suốt. Các quy hoạch cần chuyển từ can thiệp cứng nhắc sang phát triển mềm dẻo, hài hòa với điều kiện tự nhiên, khai thác tối ưu tài nguyên bản địa.
Sáng tạo từ cộng đồng chuyên gia và tư vấn quốc tế
VUPA 2024 ghi nhận sự tham gia sôi nổi của hơn 100 đồ án thuộc nhiều lĩnh vực: quy hoạch xây dựng, quy hoạch nông thôn, môi trường đô thị, ấn phẩm nghiên cứu, và tôn vinh các cá nhân, tổ chức tiêu biểu. Hội đồng giám khảo năm nay có sự đồng hành của các chuyên gia quốc tế đến từ Pháp, Singapore – những quốc gia có bề dày kinh nghiệm quy hoạch tiên tiến.
Nhiều đồ án đạt chuẩn quốc gia, có giá trị tham khảo cao như quy hoạch chung đô thị Thừa Thiên Huế, quy hoạch trung tâm hành chính TP Hải Phòng, khu di sản đương đại Mang Thít (Vĩnh Long) – tất cả đều thể hiện tư duy quy hoạch mở, hướng tới không gian sống hài hòa, giàu bản sắc, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội địa phương.
Đáng chú ý, các khu vực đã được đầu tư xây dựng thể hiện rõ hiệu quả thực tế: hạ tầng đồng bộ, tiện ích công cộng được ưu tiên, không gian xanh phủ rộng, công tác quản lý môi trường và xử lý rác thải được lồng ghép chặt chẽ trong quá trình triển khai.
Định vị lại quy hoạch nông thôn: Nền tảng phát triển cân bằng
Một điểm sáng khác của Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia là chú trọng phát triển nông thôn mới kiểu mẫu. Các đồ án quy hoạch nông thôn xuất sắc không chỉ dừng ở việc nâng cấp hạ tầng mà còn gìn giữ, tôn tạo không gian văn hóa làng quê, phát triển mô hình sinh kế bền vững, du lịch cộng đồng và nông nghiệp hữu cơ.
Hướng tiếp cận này mở ra hướng đi bền vững để vùng nông thôn không bị bỏ lại phía sau trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Quy hoạch nông thôn được coi là “mảnh ghép” quan trọng trong bức tranh phát triển quốc gia toàn diện, hài hòa và đồng đều.
Khơi dậy nguồn lực xã hội, thúc đẩy đầu tư bền vững
Sự tham gia ngày càng tích cực của khối kinh tế tư nhân và các doanh nghiệp phát triển bất động sản cũng là điểm nhấn tại VUPA 2024. Nhiều dự án quy hoạch quy mô lớn được đầu tư bài bản, đồng bộ từ giai đoạn ý tưởng đến triển khai, nhờ đó hình thành các khu đô thị kiểu mẫu, khu dân cư hiện đại, góp phần gia tăng giá trị bất động sản và cải thiện chất lượng sống.
Điều này cũng cho thấy, Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia không chỉ là sân chơi chuyên môn mà còn trở thành động lực để cộng đồng doanh nghiệp cam kết đồng hành cùng Chính phủ, kiến tạo các đô thị văn minh, xanh, thông minh, nhân văn, góp phần thực hiện các cam kết quốc tế về phát thải ròng bằng 0.
Hướng tới tầm nhìn quốc tế: Đô thị Việt Nam trong mạng lưới toàn cầu
Nhìn về tương lai, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà bày tỏ tin tưởng nhiều đồ án đoạt giải có thể tranh tài và đoạt giải tại các giải thưởng quy hoạch quốc tế, khẳng định năng lực chuyên môn, vị thế và uy tín của các kiến trúc sư, nhà quy hoạch Việt Nam.
Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam cũng đặt mục tiêu đẩy mạnh hợp tác quốc tế, kết nối cộng đồng chuyên gia, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi các mô hình quy hoạch thành công của các quốc gia phát triển để từ đó chọn lọc, vận dụng sáng tạo phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Qua 04 mùa tổ chức, Giải thưởng Quy hoạch Đô thị Quốc gia đã vượt ra khỏi khuôn khổ một cuộc thi chuyên ngành, trở thành biểu tượng của đổi mới tư duy quy hoạch, lan tỏa xu hướng phát triển đô thị xanh, thông minh, nhân văn và bền vững.
Với sự cam kết của Chính phủ, sự đồng hành của cộng đồng chuyên gia trong và ngoài nước, cùng khát vọng kiến tạo không gian sống tốt đẹp cho mỗi người dân, giải thưởng chắc chắn sẽ tiếp tục đóng vai trò then chốt trong tiến trình định hình diện mạo đô thị Việt Nam hiện đại, giàu bản sắc và hội nhập sâu rộng vào mạng lưới các thành phố phát triển toàn cầu.