Hà Nội thành phố sống tốt – thân thiện: Quy hoạch vẫn phải đi trước

KTĐT – Mới đây, Hội quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đã tổ chức một cuộc hội thảo với tiêu đề khá mới mẻ “Hà Nội thành phố sống tốt – thân thiện của cộng đồng”. Cuộc hội thảo đã quy tụ được đông đảo các chuyên gia của nhiều lĩnh vực với mong muốn tìm ra được “chìa khóa vàng” để mở mang, xây dựng thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến. Thế nào là thành phố sống tốt, phải bắt đầu từ đâu để có thể xây dựng các thành phố có điều kiện sống tốt hơn…? Vấn đề được giới chuyên môn nhắc đến nhiều nhất, đó là công tác quy hoạch và đòi hỏi “đi trước một bước” của công tác này.

Hai cấp độ hành động

Chúng ta bắt đầu từ đâu để có sự phối hợp tích cực nhằm đạt được mục tiêu thành phố sống tốt? Trả lời cho câu hỏi này, GS Mike Douglass, Đại học Tổng hợp Hawaii, Hoa Kỳ cho rằng: để thực hiện được cần phải có hai cấp độ hành động.

Ở cấp độ cộng đồng, theo GS Mike Douglass, ý tưởng về “xây dựng nơi ở” là hữu ích. Trọng điểm của ý tưởng này là những địa danh, khu vực đã được xây dựng theo lối kiến trúc bản địa, xây dựng từ các nguyên vật liệu địa phương, nhà ở, đường ngõ và cả cộng đồng được thiết kế và xây dựng với quy mô nhỏ. Việc chú trọng, duy trì những khu vực có lối kiến trúc bản địa giúp người dân nhận thức và cảm nhận được giá trị, bản sắc riêng của cộng đồng, địa phương, nơi họ đang sống.

Ở cấp độ lớn hơn như cấp thành phố, vì quy mô của các dự án thường lớn hơn và mục tiêu thường hướng đến số đông trong cộng đồng, Chính phủ cần đóng vai trò lớn hơn so với dự án ở cấp cộng đồng dân cư. Các công viên công cộng, đường phố, đường dành riêng cho người đi bộ trong các khu thương mại, trung tâm biểu diễn văn hóa, triển lãm nghệ thuật, khu liên hiệp thể thao có mục đích cho toàn dân sử dụng được xem như không gian công cộng của thành phố. Theo GS Mike Douglass, khó khăn lớn nhất mà các dự án xây dựng, mở rộng không gian công cộng này gặp phải chính là giá đất cao ở khu vực đô thị. Điều này đã đẩy chính quyền thành phố tới chỗ né tránh cả quyền tự quyết việc sử dụng đất của nhà nước để mở rộng không gian công cộng. Trước những thách thức trên, công tác quy hoạch và xây dựng đô thị đang có sự chuyển hướng từ quy hoạch theo mệnh lệnh của chính quyền sang cách tiếp cận có sự tham gia, hướng tới sự trao đổi, bàn bạc của các đối tác trong việc xây dựng, đề xuất chính sách đô thị và công tác quy hoạch.

Cần thay đổi nhận thức

Theo TS, KTS Đào Ngọc Nghiêm – Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội, để Hà Nội tiến tới thành phố sống tốt – thân thiện còn nhiều thách thức. Vì vậy cần phải xem xét những đặc thù, nhận diện đúng hiện trạng để có những giải pháp hữu hiệu. Hà Nội đã có quá trình phát triển hàng nghìn năm, bởi vậy trong tổ chức không gian phải đặt đúng tầm yếu tố văn hóa, bảo tồn di sản. Bài học kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới cho thấy, nhận diện đầy đủ quỹ di sản, cảnh quan tự nhiên không chỉ để tạo bản sắc, tạo sự cạnh tranh giữa các đô thị mà còn tạo điều kiện thân thiện cho mọi người dân thành phố.

GS – TS Nguyễn Thế Bá – Chủ tịch Hội quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, cần nghiêm khắc phê phán và kiểm điển lại những việc đã làm và đang làm trong quy hoạch đô thị ở thủ đô Hà Nội. Cần lắng nghe ý kiến của người dân, cộng đồng, của giới nghề… Quy hoạch đô thị phải đi trước một bước trong xây dựng đô thị và dĩ nhiên những nhà quy hoạch phải là người có tránh nhiệm trước tiên. Mục tiêu của quy hoạch đô thị xuất phát từ dân mà ra, từ những vấn đề mà người dân đô thị đang cần hôm nay và ngày mai. GS-TS Nguyễn Thế Bá cho rằng, một cách sống mới, sống tốt, sống thân thiện của cộng đồng dân cư đô thị Hà Nội và các đô thị lớn có dân cư đông đúc, khác xa với cách ở tại các đô thị nhỏ. Vì vậy , các nhà quy hoạch đô thị phải có nhận thức mới về cộng đồng, nhận thức mới về cách làm quy hoạch, cách tư duy khoa học quy hoạch hiện đại nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng của nền văn hóa dân tộc theo cách nhìn mới.