“Nông thôn mới” trên rẻo cao

Từ đường 12A, chúng tôi vượt qua cầu tràn Lơr-noong trên thượng nguồn sông Gianh để vào Ra Mai, một làng định cư của đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Trọng Hóa (Minh Hóa, Quảng Bình). Làng Ra Mai được biết đến như là nơi “đất lành chim đậu” của mấy chục hộ dân Tà Ôi, Khùa, Bru-Vân Kiều, sống rải rác trong các cánh rừng dọc dãy Trường Sơn phía tây Quảng Bình.

Ảnh minh họa – baoxaydung.vn

Trước đây, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, khi đó còn là Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh, ra thăm Minh Hóa đã rất xúc động trước cuộc sống khó khăn của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây. Ðồng chí hứa sẽ vận động các nguồn tài trợ cùng địa phương xây dựng một làng kiểu mẫu về mọi mặt để từ đó làm điểm nhân rộng giúp đồng bào giảm bớt khó khăn, tạo tiền đề để phát triển kinh tế, xã hội. Năm 2004, lời hứa của Chủ tịch nước thành hiện thực, một ngôi làng với nhà xây kiên cố, mái lợp tôn mầu sáng lấp lóa cả khoảng đồi đã hình thành. 51 hộ dân người Bru-Vân Kiều, Khùa, Tà Ôi lần đầu tiên trong đời được sở hữu những ngôi nhà đẹp đến thế, vững chãi đến thế. Ngoài ra, đồng bào còn được hưởng lợi từ nhiều công trình hạ tầng phục vụ dân sinh như điện, đường, trường học, trạm y tế; các phương tiện phục vụ sinh hoạt văn hóa tinh thần như ti-vi, ra-đi-ô, đầu máy CD, VCD…, những điều kiện sống mà nếu cứ tiếp tục du canh du cư đồng bào sẽ không bao giờ có được.

Ðồng chí Ðinh Minh Chất, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Minh Hóa cho biết, huyện  chủ trương xây dựng Ra Mai thành một mô hình nông thôn mới trên rẻo cao. Ðiều này quả là hơi lạ, bởi trước đến nay khái niệm nông thôn mới chỉ xuất hiện ở những nơi hội đủ điều kiện để người dân có thể phát huy được hết khả năng  trong phát triển sản xuất, ổn định đời sống vật chất và tinh thần. Như đọc được băn khoăn của chúng tôi, đồng chí Chất với tay lấy cuốn sổ bìa đỏ, giọng nói đầy phấn chấn: Ban đầu ai cũng nghĩ là khó lắm vì mình chưa có cơ chế, trong khi Minh Hóa lại là huyện nghèo, không có nguồn lực. Nhưng may đã có Nghị quyết T.Ư 7 (khóa X) “về nông nghiệp, nông dân, nông thôn”  rồi đồng chí ạ.

Trên cơ sở Nghị quyết, Minh Hóa triển khai từng bước “kế hoạch tác chiến”. Trước tiên, Ban Thường vụ Huyện ủy thành lập Ban chỉ đạo giao nhiệm vụ cho đồng chí Ðinh Minh Chất làm tổng chỉ huy. Mục tiêu là ổn định dân cư; hoàn thiện và ổn định cơ sở hạ tầng; tiến tới nâng cao đời sống của người dân về vật chất và tinh thần. Ðồng chí Cao Thanh Bình, một lãnh đạo cấp phòng được điều động về giữ chức Chủ tịch UBND xã Trọng Hóa; Hồ My, một cán bộ trẻ người Bru-Vân Kiều được đề bạt  Phó Chủ tịch UBND xã. Tại làng Ra Mai, chi bộ được thành lập gồm bảy đảng viên do đồng chí Hồ Kinh làm Bí thư, đảng viên Hồ Ðeng được bầu làm trưởng thôn. Ðể phối hợp thực hiện, Ðồn Biên phòng 589 đóng trên địa bàn cử một tổ công tác về chốt tại làng cùng bà con ổn định đời sống. Bằng nhiều nguồn vốn khác nhau, một hệ thống đường dẫn nước sinh hoạt được dẫn về bể trung tâm; hệ thống điện, đường được hoàn thiện năm 2007; đầu năm 2008 trường tiểu học được khánh thành và đầu năm 2009, trạm y tế đi vào hoạt động đã bảo đảm  cho người dân Ra Mai điều kiện  cần thiết để phát triển. Cái khó nhất, vẫn là  hệ thống thủy lợi chưa có, điều kiện đất đai khó khăn, hơn nữa tập quán của bà con dân tộc chưa quen với sản xuất tập trung. Thời gian đầu định cư, 49 hộ dân vẫn phải thường xuyên nhận trợ cấp của Nhà nước.

Chính vì thế, Ban chỉ đạo xác định việc thay đổi nhận thức của người dân chính là yếu tố quan trọng để xây dựng “nông thôn mới” cho rẻo cao này. Ðảng ủy, chính quyền các cấp cũng như Bộ đội Biên phòng đã tăng cường lực lượng bám làng, bám dân vận động bà con học cách làm mới. Những mảnh nương, rẫy mới được khai phá, làm đất, bón phân. Ngô và mì (sắn) bắt đầu được ươm mầm trên đất mới trước những đôi mắt nhìn chăm chú, tò mò của bà con cho đến tận khi được nhìn thấy hạt ngô vàng ươm. Già làng Hồ Liên nhớ lại: “Lũ làng đã bao giờ biết tự làm ra cái hạt ngô, củ mì đâu. Thấy bộ đội nó làm lạ lắm, nhưng khi cây ngô cho bắp, cây mì cho củ thì mừng cái bụng rồi. Mình làm ra được cái ăn thì lo gì bị đói nữa”. Tất nhiên, đối với những người đang lao tâm khổ tứ cùng người dân Ra Mai thì đó thật sự là một tín hiệu lạc quan. Từ chỗ phải cứu đói hoàn hoàn, đến nay người làng Ra Mai đã tự túc được lương thực từ tám đến mười tháng trong một năm. Nỗi lo đói rét đã không còn bủa vây, đã không còn một ai muốn bỏ làng vào lại rừng như hồi mới định cư nữa.

Không những vậy, sau gần năm năm, số hộ dân trong làng đã tăng từ 49 lên đến 71 hộ. Làng Ra Mai đã trở thành đất lành trên rẻo cao.

Quan trọng hơn, bóng dáng một ngôi làng “nông thôn mới” đã dần định hình trên rẻo cao này. Từ ngôi nhà của Trưởng thôn Hồ Ðeng phóng tầm mắt bao quát khu định cư Ra Mai, chúng tôi cũng cảm nhận được phần nào. Ngoài hạ tầng cơ sở đã hoàn thiện, không có bóng dáng gia súc thả rông trên đường; mỗi căn nhà đều làm chuồng trại cách xa nơi ở; nhà vệ sinh cũng vậy. Trưởng thôn Hồ Ðeng lấy cuốn sổ nhỏ chi chít chữ trịnh trọng thông bá Năm học này làng mình sẽ có 47 cháu trong độ tuổi được đến lớp, các nhà đã đồng ý rồi. Các hủ tục trong việc cưới, việc tang cũng đã bỏ và bớt được, giảm được nhiều phiền hà và tốn kém đấy. Cán bộ và bộ đội giúp cho mình nhiều cách làm ăn và xây dựng đời sống mới nên làng mình bớt khổ rồi.

Ðồng chí Ðinh Minh Chất trao đổi với chúng tôi về đề án xây dựng một làng Ra Mai kiểu mẫu, trong đó, phát triển kinh tế gắn với phát huy giá trị văn hóa là yếu tố trọng tâm. Cho dù phải bắt đầu từ bước thấp nhất, nhưng có như vậy mới thấy được ý nghĩa và giá trị khi Nghị quyết Trung ương 7 đi vào cuộc sống. Nhất là đối với cuộc sống của lớp người nghèo ở những vùng khó khăn của đất nước.