Hàng chục năm nay những ai có dịp về nông thôn, đặc biệt là nông thôn ngoại thành Hà Nội đều thấy bức xúc về môi trường bị ô nhiễm. Đó là những đống rác thải chồng chất vô tận hai bên đường làng, từ cổng làng đến các ngõ xóm bốc mùi hôi hám nồng nặc, những vũng ao, hồ đen ngòm. Những hôm trời nắng ráo, ai đó có “sáng kiến” đốt rác, khói khét lẹt bốc lên nghẹt thở, những hôm gió to, khói mù tràn cả vào phố phường, cơ quan ven đô. Vấn đề môi trường ô nhiễm ở nông thôn do hàng vạn, hàng triệu người gây nên chồng chất theo năm tháng không thể có giải pháp gì hữu hiệu nếu giải pháp không từ chính người gây nên tự giác giải quyết trên cơ sở thấy lợi ích cho bản thân, cho gia đình, hàng xóm của mình.
Lời giải, lối thoát cho bài toán môi trường nông thôn và nông nghiệp sạch phục vụ người tiêu dùng này đã tìm thấy ở bài báo rất trúng, rất hay đăng trên báo Kinh tế & Đô thị số ra ngày 15-4-2009 vừa qua. Đó là bài “Sạch làng, xanh ngõ, cánh đồng bội thu” của tác giả Xuân Thành viết về xã Phú Kim, huyện Thạch Thất.
“Ngày xưa” cách làm báo truyền thống của lớp chúng tôi là: Trong thực tiễn có vấn đề gì bế tắc bức xúc chưa có cách giải quyết, chúngtôi không vội “đá quả bóng” về phía lãnh đạo mà tự mình mày mò tìm ra lời giải đáp từ quần chúng, từ nhân dân, từ cơ sở. Khi đã có lời giải, chúng tôi phản ánh, phân tích, mời những người, những cơ quan có trách nhiệm cùng dân giải quyết đến thành công, lấy đó làm kinhnghiệm, làm điển hình hô hào khắp nơi học tập làm theo, giải quyết bế tắc, đưa cuộc sống tiến lên (vì thế nhà báo phải học nhiều lắm về khoa học quản lý kinh tế, xã hội).
Bài học xử lý môi trường của xã Phú Kim thật ra đã đạt kết quả tốt từ hơn 10 năm nay, đã ra tiền ra bạc, ra cuộc sống tốt đẹp và hình thành nếp sống của toàn thể dân cư ở đây.
Người ta tính mỗi ngày một gia đình ở nông thôn kể cả rác lẫn chất thải của người và súc vật, phụ phẩm nông nghiệp… thải ra từ 10-12kg.
Trước đây chưa có nhiều phân hóa học, người ta phải tận dụng rác hữu cơ và chất thải ủ thành phân hữu cơ bón ruộng. Ngày nay sẵn nhiều phân hóa học, người ta lạm dụng, thành tập quán canh tác mới vừa sạch sẽ vừa không tốn công vận chuyển, năng suất lúa màu lại cao. Năm này qua năm khác, người dân nhất là lớp trẻ quen dùng phân hữu cơ. Tất cả những gì phế thải đều thành rác, rác chồng chất, rác lưu cữu ngập ngụa xóm làng. Mặt khác, do dùng toàn phân hóa học đắt tiền, giá thành sản phẩm cao, chất lượng sản phẩm trở nên thiếu an toàn, làm nghề nông lãi ít, chưa kể lớp đất màu thiếu bồi dưỡng mùn màu hữu cơ, ngày càng trở nên chai, rắn, giảm độ tơi xốp, không còn nơi trú ngụ của côn trùng, vi sinh ngàn đời âm thầm tạo nên màu mỡ tơi xốp để đất đai bền vững.
Bài học của Phú Kim ai cũng làm được. Có thể tóm tắt là: nhà nhà thu gom rác thải hữu cơ, phân và chất thải của người, gia súc, gia cầm, rắc vi sinh ủ kín lần lượt hết hố này đến hố khác và cũng lần lượt rác thải thành phân vi sinh tơi, nhẹ, xốp, không còn mùi hôi, chết hết các loại vi trùng có hại.
Người ta nhẹ nhàng vận chuyển bón lót, bón thúc hoa mầu, cây cối trong vườn cho năng suất cao, chất lượng sản phẩm tốt, đảm bảo vệ sinh an toàn lương thực, thực phẩm, hạ giá thành sản phẩm nông nghiệp bồi dưỡng cho lớp đất màu mỡ của ruộng vườn và tất nhiên hiệu quả nhất là giải được bài toán ô nhiễm môi trường ở nông thôn lâu nay tưởng như bế tắc.
Tất nhiên còn vấn đề rác thải, môi trường ở những làng nghề như làng miến, làng bún, làng đậu… Bài toán ở đây vẫn có thể cần lời giải ở Phú Kim cộng thêm sự hỗ trợ của công nghiệp để xử lý các nguồn phế thải tập trung như đã và đang làm thành công ở làng miến dong Quế Dương – Hoài Đức và một số làng nghề khác.
Một lần nữa, tôi hoan nghênh bài báo rất hay, có tính đột phá giải quyết môi trường của tác giả Xuân Thành và đề nghị báo KTĐT và các báo nên nhân rộng điển hình này ra toàn thành phố và trong toàn quốc.
Lê Thị Túy
