Ô nhiễm môi trường ở Sơn Thủy (Phú Thọ): Xử lý nửa vời

Khai thác từ những năm 2000 tại khu vực mỏ Ngọt – phù Lao (xã Sơn Thuỷ, huyện Thanh Thuỷ, tỉnh phú Thọ) Xí nghiệp Khai thác – dịch vụ khoáng sản và hoá chất phú Thọ đã làm xô lấp mất ruộng, lấp suối, mất đường dân sinh, gây ô nhiễm môi trường nước, không khí, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của gần 50 hộ dân ở đây. trong khi người dân nhiều lần kiến nghị, viết đơn gửi các cấp chính quyền thì sự việc vẫn không được ngăn chặn, xử lý dứt điểm.

Khói của nhà máy tung bụi trắng mù mịt gây ô nhiễm không khí.

Đơn đi không trả lời.

Gặp phóng viên, chị Nguyễn Thị Vui ở khu 6, xã Sơn Thuỷ bức xúc nói: “Nhà tôi ở gần Xí nghiệp nhất, cả khai trường lẫn bãi thải. trước kia còn có ruộng canh tác, nhưng từ khi mỏ đi vào khai thác, ruộng bị xô lũ, bãi thải chảy xuống không canh tác được phải chuyển ruộng thành ao. Mà đã yên đâu, nuôi cá cũng chẳng được. Nguồn nước bị ô nhiễm, cứ bắt nước vào ao là cá chết. Chúng tôi cũng đã hai lần lên gặp Chủ tịch xã, nhưng đến nay vẫn không thấy chuyển biến gì”.

Anh Lê Hiền Hoà – một người dân ở trong xóm cũng cho biết: “Xí nghiệp thường dùng mìn phá đá. Mỗi khi mìn nổ, nhà cửa chúng tôi lại rung lên. trước đây suối có độ sâu 2m, vẫn có đường dân sinh ven suối. Bãi thải không có bờ che chắn nên đất đá xô lấp đầy suối lấn cả đường đi, bây giờ muốn qua phải lội qua lớp đất, bột đá dày. Chúng tôi đã có đơn lên xã, lãnh đạo Xí nghiệp, thậm chí là lên tận huyện phản ánh nhưng cũng chỉ nhận được lời hứa suông.

Quan sát, chúng tôi thấy bãi thải của Xí nghiệp nằm đầu nguồn suối Con và đang tiếp tục lấp mất suối, không hề có đê ngăn chặn. Bãi chứa bột caolin để ngoài trời, không che đậy, chỉ cần một cơn gió nhẹ là bụi tung mù mịt. Dây chuyền nghiền fenspat thì thoải mái phun bụi lên không trung với bán kính phát tán cũng phải đến 400 – 500m. Người dân ở đây không dám mở cửa nhà vì chỉ cần mở cửa sau vài giờ là trên mặt bàn đã trắng bụi. Còn ngoài vườn cây lá đã biến màu trắng tinh. Đứng trò chuyện với người dân một lúc mà chúng tôi thấy rất ngột ngạt, khó chịu.

Được biết, Xí nghiệp khai thác – dịch vụ khoáng sản và hoá chất phú Thọ này là một đơn vị trực thuộc Cty TNHH MTV Apatít Việt Nam. Năm 1998, Xí nghiệp được UBND tỉnh phú Thọ cấp phép khai thác quặng fenspat và caolin ở dạng sản phẩm thô trên diện tích 27,6ha, trữ lượng của mỏ khoảng 2 triệu tấn. Hiện sản lượng khai thác bình quân 16 nghìn tấn/năm. Ông phạm Văn Dũng – Quản đốc Xí nghiệp cho biết: Việc khai thác rất đơn giản, chỉ cần nổ mìn khai thác đá chứa quặng, chuyển về nơi tập kết rồi nghiền nhỏ, đóng bao để tiêu thụ.

Quyền lợi của dân bị bỏ rơi?

Việc dân mất ruộng và sống trong môi trường bị ô nhiễm, ban lãnh đạo Xí nghiệp, chính quyền và các cơ quan chức năng có biết không. Xin thưa là biết rất rõ. Vậy nhưng cách xử lý vẫn chưa triệt để.

Con suối bị lấp hết dòng.

Ông Nguyễn Huy Cần – Giám đốc Xí nghiệp cho biết: “trước việc ruộng canh tác bị xô lấp, Xí nghiệp có đền bù cho dân khi có phát sinh và làm hàng năm, thường là từ 30 triệu đồng trở lên nhưng không lần nào quá 100 triệu đồng và không dưới 10 triệu đồng/đợt”. Thế nhưng khi phóng viên đề nghị được xem văn bản chứng minh Xí nghiệp đã bồi thường cho dân những năm gần đây thì ông không đưa ra được. Về giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường, ông Cần cho biết, chỉ có cách chờ xây nhà máy mới!

Đơn vị kinh doanh thì xử lý quyền lợi của dân như vậy, còn cấp huyện thì cũng chỉ “có ý kiến” và ban lãnh đạo Xí nghiệp thì hứa sẽ khắc phục nhưng không có chuyển biến đáng kể. Mặc dù huyện cũng thể hiện quyết tâm “nếu trong thời gian tới, Xí nghiệp không thực hiện đúng cam kết, UBND huyện sẽ buộc Xí nghiệp ngừng hoạt động” – phó chủ tịch huyện Thanh Thuỷ cho hay.

Lời nói quyết tâm này không làm cho người dân yên tâm. Bởi lẽ, việc dân mất ruộng và sống trong môi trường bị ô nhiễm đã quá lâu, trong khi Xí nghiệp thì liên tục hứa hẹn để đối phó, buộc người dân lại tiếp tục phải có đơn kiến nghị giải quyết mà chẳng nhận được kết quả trả lời. Điều này khiến họ bức xúc đặt câu hỏi: Lý do gì mà  việc xử lý sai phạm của Xí nghiệp này lại khó khăn đến thế? Cần phải có nhà quan chức nào đó ở trong vùng ô nhiễm này thì việc xử lý mới tiến hành nhanh được chăng?