|
Tại Diễn đàn Phát triển Đô thị bền vững 2009 vừa diễn ra tại Hà Nội, các đại biểu dẫn số liệu của Ngân hàng Thế giới cho biết: Mức thiệt hại kinh tế của Việt Nam do thiếu quản lý nước thải và chất thải lên đến 1,3% thu nhập quốc dân, thậm chí còn có thể cao hơn vào thời kỳ suy giảm kinh tế.
Nước thải và rác thải – SOS!
PGS-TS Nguyễn Việt Anh (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội) cho biết, hệ thống thoát nước hiện tại không đủ năng lực để đáp ứng nhu cầu thoát nước thải và nước mưa ở các khu đô thị, trung tâm công nghiệp và các khu vực nông thôn. Các thủy vực như ao hồ, sông suối và kênh rạch ngày càng ô nhiễm do nước thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp. Ước tính chỉ có khoảng 6% lượng nước thải đô thị được xử lý.
Theo Bộ Xây dựng, tại các thành phố lớn, có từ 50 – 80% số hộ gia đình sử dụng bể tự hoại, và 10 – 20% sử dụng loại nhà tiêu đơn giản như hố xí thùng. Tại các thành phố khác (đô thị loại 3 đến loại 5), có 20 – 50% số gia đình sử dụng bể tự hoại, và 30 – 50% sử dụng hố xí thùng hoặc hố xí hai ngăn.
Nước thải từ nhà vệ sinh thường được xử lý sơ bộ trong các bể tự hoại của hộ gia đình, và sau đó hòa chung với nước xám chưa qua xử lý trước khi chảy vào cống thoát nước chung hoặc chảy thẳng ra sông suối, ao hồ.
Tại Hà Nội, sông ngòi và ao hồ bị ô nhiễm nghiêm trọng. Ước tính mỗi ngày tổng lượng nước thải đô thị ở Hà Nội là 500.000 m3, trong đó 100.000 m3 là lượng nước thải từ các cơ sở công nghiệp, bệnh viện và các cơ sở dịch vụ khác.
Bên cạnh đó, tại các khu công nghiệp, hệ thống xử lý rác thải, khí thải còn lạc hậu, cũng là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Ở các vùng nông thôn, phần lớn ô nhiễm nước và không khí đều bắt nguồn từ các cơ sở sản xuất nhỏ, thường sử dụng tài nguyên một cách thiếu bền vững và gần như là không có các công trình kiểm soát ô nhiễm.
Về việc quản lý chất thải rắn, đại diện Bộ Xây dựng cho biết, tổng khối lượng chất thải được ước tính vào khoảng 12,8 triệu tấn/năm. Dự báo, khối lượng này sẽ tăng lên 22 triệu tấn vào năm 2020. Hàng ngày, tổng cộng có 82% trong số 19,685 tấn rác thải đô thị hiện tại được thu gom, và trong đó khoảng 10% được tái chế và 12% được xử lý.
Khuyến khích tư nhân tham gia xử lý nước thải và rác thải
Trao đổi với báo giới, ông Nguyễn Hồng Quân, Bộ trưởng Bộ Xây dựng khẳng định, bên cạnh việc cùng Bộ TN&MT triển khai rộng rãi công nghệ xử lý rác thải và nước thải tiên tiến, chủ trương của Chính phủ là khuyến khích khu vực tư nhân cùng tham gia giải quyết vấn đề nước thải và rác thải.
Ở Việt Nam, sự tham gia của khu vực tư nhân trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn dường như thành công hơn so với lĩnh vực quản lý nước thải. Có nhiều mô hình khác nhau cho các hợp tác xã, các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp cổ phần hóa cung cấp các dịch vu thu gom, vận chuyển, xử lý và tiêu hủy chất rắn ở các khu đô thị, nông thôn và các khu công nghiệp.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Quân cũng thừa nhận, các doanh nghiệp tư nhân chưa có nhiều kinh nghiệm, cơ chế, chính sách chưa đủ sức thu hút, công nghệ đòi hỏi đầu tư cao nhưng tiềm lực của các doanh nghiệp tư nhân vẫn chưa đủ mạnh.
Mặc dù Nhà nước có chủ trương khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào lĩnh vực nước thải và vệ sinh đô thị, nhưng đầu tư tư nhân cũng chưa mặn mà vì tỷ lệ hoàn vốn thấp và không có nhiều ưu đãi về thuế và mức phí.
Một tín hiệu vui khi bà Karin Kortmann, Quốc Vụ khanh Bộ Hợp tác & Phát triển Kinh tế Cộng hòa Liên bang Đức cho biết, hiện các hệ thống thoát nước ở Việt Nam đang được nâng cấp và các nhà máy xử lý nước thải đang được xây dựng ở sáu thành phố, đô thị cấp tỉnh. Thời gian tới, sẽ có thêm hai hoặc ba tỉnh được tham gia chương trình này.
“Theo đề nghị của các đối tác Việt Nam, chúng tôi đang bắt đầu triển khai đầu tư cho các nhà máy xử lý nước thải công nghiệp tại Việt Nam. Tổng đầu tư cho các nhà máy này ước tính vào khoảng 200 triệu Euro, trong đó chúng tôi cung cấp 142 triệu Euro, và Việt Nam đóng góp 58 triệu” – bà Karin Kortmann bày tỏ.
Hồng Thái
