Thiếu điện -thiếu tầm nhìn

Cuối tuần qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã cắt băng khánh thành Nhà máy thủy điện A Vương (Quảng Nam) công suất 210MW với sản lượng điện hàng năm 815 triệu KWh. Tin này được người dân vui mừng đón nhận bởi công trình đưa vào khai thác đúng vào dịp cả nước đang thiếu hụt về điện. Vui đấy nhưng cũng buồn đấy, bởi theo thông tin mà khí tượng thủy văn cung cấp thì miền trung hạn hán vẫn còn kéo dài. Và như vậy thì sản lượng điện cung cấp cho hệ thống điện Quốc gia vẫn còn phải phụ thuộc vào ông trời.

Sản lượng điện của cả nước hiện quá phụ thuộc vào thủy điện, mà mưa nắng thì thất thường.

phụ thuộc quá nhiều vào thủy điện

Lâu nay việc ông EVN cúp điện luân phiên vào mùa hè đã là “chuyện thường ngày ở huyện”. Tuy nhiên giờ đây không còn là chuyện riêng của EVN nữa mà là chuyện chung của toàn xã hội. Mà đỉnh điểm là việc hàng trăm người dân xã Quỳnh Hội, huyện Quỳnh phụ, tỉnh Thái Bình đã bắt nhân viên “nhà đèn” phơi nắng, đồng thời bao vây Chi nhánh điện để đòi được phân phối một cách công bằng; hoặc chuyện Tỉnh ủy Khánh Hòa có Văn bản gửi Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Thủ tướng về việc xem xét trách nhiệm cung ứng điện của EVN. Những chuyện xảy ra như trên rất cần phải suy nghĩ.

Để phát triển đất nước, các ngành kinh tế đều có dự báo phát triển và có những quyết sách phù hợp với sự phát triển ấy. Nhưng với ngành Điện thì hình như là không. Tại sao vậy? Có phải vì đang được độc quyền nên họ muốn làm gì thì làm chăng? Bởi, chính ông Đào Văn Hưng – Chủ tịch HĐQT EVN đã trả lời báo chí rằng “nếu giảm một đồng doanh thu của điện sẽ tương đương mất 2,5 – 3 đồng thiệt hại cho xã hội”. Biết vậy nhưng tại sao năm nào cũng thiếu điện trầm trọng?

Vẫn biết chuyện cúp điện cũng không phải lỗi hoàn toàn do EVN. Giãi bày với báo chí, ông Đào Văn Hưng cho rằng hiện EVN trực tiếp quản lý 18 nhà máy điện với tổng công suất 9.000MW. So với hơn 40 nhà máy trên toàn quốc với tổng số 19.000MW thì EVN chỉ chiếm 47% nên cũng không thể nói là EVN độc quyền. Tuy nhiên do EVN có nhiệm vụ đảm bảo cung ứng điện nên họ phải có trách nhiệm trong việc cúp điện.

“phụ thuộc quá lớn vào nguồn thủy điện là nguyên nhân của tình trạng thiếu điện hiện nay”, GS.VS trần Đình Long – phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam đã cảnh báo như vậy. Hiện nay lượng điện năng từ thủy điện chiếm tới hơn 40% tổng điện năng của toàn quốc, nên khi thời tiết khắc nghiệt, khô hạn diễn ra, thiếu nước, đặc biệt khi mực nước các hồ xuống quá thấp thì sẽ gây thiếu hụt tương đối lớn điện năng của cả hệ thống.

phải cân đối các nguồn năng lượng

Theo các chuyên gia điện năng, cần tính toán cân bằng giữa các nguồn năng lượng, tránh phụ thuộc vào nguồn thủy điện như hiện nay. Về tài nguyên thiên nhiên, ngoài thủy điện thì nước ta có rất nhiều tiềm năng để phát triển các loại năng lượng như nhiệt điện (than, khí,) gió, năng lượng mặt trời… Nhưng trên thực tế triển khai được rất ít. Nguyên nhân thì nhiều. So với thủy điện thì các loại năng lượng trên suất đầu tư cao. Thêm nữa, với nhiệt điện thì phải mua than mua khí, còn với thủy điện thì chỉ cần xả nước là… đếm tiền. Bên cạnh đó, do cơ chế giá điện chưa đảm bảo điều kiện để sản xuất và sử dụng các nguồn điện từ năng lượng tái tạo nên ít nhà đầu tư quan tâm.

Theo ông trần Viết Ngãi – Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, việc thiếu điện triền miên mà chưa khắc phục được là do trước đây chúng ta không nhìn thấy được bức tranh của ngành Điện ngày hôm nay. Câu chuyện khắc phục thiếu điện cho ngày hôm nay đáng lẽ ra phải được tính toán và chuẩn bị từ vài chục năm trước. phải cho xây vài chục nhà máy nhiệt điện chạy than công suất 25 – 30 nghìn ki-lô-oát thì sẽ không lo thiếu điện trầm trọng. “Thiếu điện, theo tôi, lỗi không phải do ông trời mà hoàn toàn do nhân quan, do con người sinh ra” – ông Ngãi nhấn mạnh.

trong khi nguồn nguyên nhiên liệu có hạn thì các nước bắt buộc phải tính đến nguồn năng lượng hạt nhân. Không nói đâu xa, các nước trong khu vực cũng đang lên kế hoạch xây dựng các nhà máy điện hạt nhân như Thái Lan, Indonesia… và Việt Nam không phải là ngoại lệ. Kỳ họp trước Quốc hội đã biểu quyết thông qua chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, gồm 2 nhà máy, mỗi nhà máy có 2 tổ máy, công suất 2.000MW, sẽ khởi công vào năm 2014 và đưa tổ máy đầu tiên vận hành vào năm 2020. Ngày 9/7 vừa qua Chủ tịch nước Nguyễn Minh triết đã có chuyến kiểm tra thực địa tại Ninh Thuận về tình hình thực hiện Dự án điện hạt nhân.

Theo kế hoạch đề ra thì đến năm 2020 tổ máy điện hạt nhân đầu tiên mới hoạt động. Vậy là trong 10 năm chờ đợi đó, ngành điện, bên cạnh những quyết sách để bổ sung nguồn điện, mồm thì vẫn lẩm bẩm cầu khấn: “Lạy trời mưa xuống!”…