Thợ Việt Nam tiếp cận nhanh với công nghệ mới

Là một nhà báo gắn bó với người lao động trên khắp mọi miền đất nước, tôi đã có dịp tiếp xúc và phỏng vấn một số nhà đầu tư và các chuyên gia nước ngoài về người lao động Việt Nam. Xin ghi lại những nhận xét đó nhằm giúp bạn đọc có thêm thông tin và nhìn nhận đầy đủ hơn về lực lượng lao động nước ta.

Thợ hàn Việt Nam rất giỏi

Đây là đánh giá của ông Jan de Looff, chủ tàu BRIESE (CHLB Đức). Ông cho biết: Tôi đã đến khảo sát nhiều nhà máy đóng tàu tại Việt Nam và quyết định dừng lại ở Nhà máy Đóng tàu Lisemco (Lilama). Đây là một trung tâm chế tạo cơ khí và đóng tàu lớn của Việt Nam được trang bị máy móc hiện đại, lực lượng công nhân giỏi và chuyên nghiệp. Đóng tàu là lĩnh vực đòi hỏi kỹ thuật cao, công nghệ phức tạp, đặc biệt là công nghệ hàn. Tôi đã trực tiếp kiểm tra và sát hạch tay nghề của công nhân ở đây và nhận thấy nhiều công nhân có trình độ tay nghề cao, đường hàn rất điêu luyện và đẹp, nhiều thợ hàn được cấp chứng chỉ tay nghề của thế giới, họ có khả năng đóng tàu 4.000 tấn cho chúng tôi và chế tạo nhiều thiết bị xuất khẩu ra nước ngoài. Với tay nghề cao, có người thu nhập tới 13 triệu đ/tháng. Để có đội ngũ công nhân hàn giỏi như vậy, chắc chắn các bạn phải bỏ ra một số tiền lớn để đào tạo.

Rất tiếc là trình độ ngoại ngữ của kỹ sư, công nhân còn hạn chế nên khi họp bàn, thương thảo hay hướng dẫn kỹ thuật vẫn phải qua phiên dịch. Đó là rào cản lớn trong công việc, ảnh hưởng đến tiến độ công việc, khả năng tiếp cận với công nghệ, kỹ thuật. Trong khi đó, công nhân của các nước láng giềng của các bạn tiếng Anh rất khá.

Ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp chưa cao

Ông Sam Chan, người Hồng Kông, Chủ tịch Cty Virtue Eagle De velopment Ltd cho biết: “Tôi đã sống ở Việt Nam hơn 10 năm. Trước đây tôi làm đại diện cho Tập đoàn Watsila (Phần Lan) tại Việt Nam. Tập đoàn này đầu tư Nhà máy Nhiệt điện Watsila tại Bà Rịa – Vũng Tàu theo phương thức BOT. Tuy nhiên, do thương thảo giá điện với Tập đoàn Điện lực kéo dài quá lâu nên đến nay dự án điện này vẫn là bãi đất trống. Qua đây cho thấy, nếu Việt Nam còn để ngành Điện độc quyền như hiện nay sẽ làm nản lòng các nhà đầu tư nước ngoài.

Mặc dù vậy, tôi vẫn thích sống ở Việt Nam và có nhiều bạn. Người Việt Nam dễ hoà đồng, tiếp thu nhanh, cần cù và chịu khó. Tuy nhiên, so với công nhân nhiều nước trong khu vực thì công nhân Việt Nam còn thiếu ý thức tự giác, kỷ luật và đôi khi còn hay gây gổ đánh nhau. Một số vụ tranh chấp lao động, đình công tại các DN dệt – may, da – giày có một phần nguyên nhân là do người lao động Việt Nam. Một vài lần xuống công trường, tôi thấy công nhân các bạn chỉ làm việc chăm chỉ khi có người giám sát hoặc có lãnh đạo. Có lẽ một phần do thu nhập của họ thấp và điều kiện ăn ở không đảm bảo (?).

Gần đây, do trúng thầu nhiều dự án công nghiệp, công nhân nước ngoài vào Việt Nam làm việc khá nhiều. Công bằng mà nói, công nhân nước ngoài có ý thức, kỷ luật lao động cao, tác phong nhanh nhẹn. Chỉ sau một tiếng còi, hàng trăm công nhân răm rắp đứng vào hàng để đi làm việc. Đó là những điều mà người lao động Việt Nam cần học tập.

Không nên coi giá nhân công rẻ là thế mạnh

“So với nhiều nước Châu Á, Việt Nam luôn được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá có nhiều thế mạnh về lao động, do số lượng lao động hiện rất đông (45,5 triệu người và hàng năm tăng thêm trên 1 triệu người); tỷ trọng lao động trẻ cao. Hơn thế, người lao động Việt Nam được đánh giá là chịu khó, ham học hỏi, tiếp cận nhanh với công nghệ mới, có trình độ quản lý, điều hành dự án” – ông Bennyxki Andray Lendabui, người Nga, Chủ tịch Công đoàn tỉnh Xéc Lốp – Uỷ viên BCH LH Công đoàn Độc lập Nga đánh giá như vậy.

Tuy nhiên, lao động Việt Nam còn hạn chế một số mặt, trong đó đáng chú ý nhất là tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp. Hiện nay mới chỉ có khoảng 1/4 số lao động được đào tạo, còn lại chưa qua đào tạo. Năm 2008, năng suất lao động của Việt Nam đạt 22,46 triệu đồng/người, tương đương 1.407 USD. Dự kiến năm 2009 sẽ đạt 27,76 triệu đồng/người, tương đương 1.702 USD, cũng chỉ bằng phân nửa so với các nước trong khu vực. Vì vậy, đã đến lúc cần tư duy lại, không thể duy trì mãi, thậm chí không nên coi giá nhân công rẻ là một lợi thế. Ngược lại, cần xem lại việc trả công quá thấp, thậm chí ép giá nhân công trong nước, trong khi lại bị kiện bán phá giá ở nước ngoài. Thực tế cho thấy, những cuộc đình công của công nhân, lao động bên cạnh một số nguyên nhân khác, đều có nguyên nhân từ việc trả lương thấp, làm thêm nhiều giờ, vi phạm các quyền lợi chính đáng của người lao động.