Những quan ngại sau “văn bản trả lời” Bộ Xây dựng của UBND TP. Hồ Chí Minh

Sau khi báo chí phản ánh việc TP HCM tự ý điều chỉnh dự án (D.A) đường Tân Sơn Nhất – Bình Lợi – Vành đai ngoài (TSN-BL-VĐN) trái phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ (trong đó đề cập Thanh tra Bộ Xây dựng cho rằng khiếu nại của người dân là có cơ sở và đề nghị tiến hành làm rõ), ngày 28/9 vừa qua, UBND TP đã có văn bản trả lời Bộ Xây dựng.

Nút giao đường Trường Sơn trước sân bay cửa khẩu quốc tế Tân Sơn Nhất

Tuy nhiên, bên cạnh việc lý giải “cơ sở pháp lý” thiếu tính thuyết phục, văn bản trả lời của UBND TP chưa rõ về “hiệu quả” của việc điều chỉnh D.A và những vấn đề liên quan đến “hiện tượng tiêu cực” mà dư luận xã hội và Thanh tra Bộ Xây dựng đã nêu…

Trái với trả lời giải quyết khiếu nại của UBND TP HCM trước đây là: “Tại Thông báo số 731/TB-VP-QLĐT ngày 27/7/1996, Chủ tịch UBND TP đã kết luận chọn phương án 2 theo bản đồ hướng tuyến AKCD, và tuyến đi theo phương án này đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”, Văn bản trả lời số 5002 của UBND TP gửi Bộ Xây dựng ngày 28/9/2009 vừa qua lý giải: Ngày 12/9/1997 Thủ tướng Chính phủ đã có Công văn 4557 “chấp thuận chủ trương – không phê duyệt quy hoạch”. Chúng tôi cho rằng, trả lời như vậy là “đánh lận” giữa phê duyệt qui hoạch với chủ trương đầu tư, bởi sau khi D.A qui hoạch tuyến đường đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, TP mới xin chủ trương đầu tư và việc triển khai đầu tư D.A phải trên cơ sở quy hoạch đã được phê duyệt. Nếu văn bản trả lời của UBND TP cho rằng D.A Thủ tướng Chính phủ “không phê duyệt qui hoạch” cụ thể, thì căn cứ nào để TP HCM thực hiện một công trình giao thông lớn liên quan đến sân bay cửa khẩu quốc tế của Quốc gia và cơ sở nào để “ngày 27/11/2007 UBND TP có Văn bản 8145 đề nghị Thủ tướng xem xét xóa bỏ quy hoạch hướng tuyến đoạn đường (đang gây khiếu kiện hiện nay) với bề rộng 60 mét” như chính văn bản trả lời đã nêu (!?).

Tiếp tục văn bản vừa nêu, UBND TP đánh giá: “TP nhận thấy quá trình triển khai đầu tư D.A là đúng trình tự thủ tục, thẩm quyền và theo đúng qui định pháp luật”. Đó có thể là quá trình “triển khai đầu tư D.A”, còn văn bản của Thanh tra Bộ Xây dựng đang nêu việc khiếu kiện của người dân, là TP thực hiện “không đúng qui hoạch” phê duyệt của Thủ tướng, vì thế người dân đặt câu hỏi “thắc mắc đằng Đông, sao văn bản của UBND TP cứ trả lời hướng Tây” như vậy. Sự thật thì D.A qui hoạch đường TSN-BL-VĐN theo hướng tuyến AKCB với lộ giới 60m đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 1997 (như Văn bản 5002 của UBND TP), nhưng đến năm 2005 UBND TP lại có Quyết định “duyệt qui hoạch” đã nêu thành 2 nhánh đi theo đường Hồng Hà và đường Bạch Đằng rộng 20m (cũng như Văn bản 5002 của UBND TP). Đến năm 2007, UBND TP lại có văn bản đề nghị Thủ tướng xem xét chấp thuận xóa bỏ qui hoạch hướng tuyến của đoạn đường với bề rộng 60m (lại cũng như chính Văn bản trả lời 5002 của UBND TP – nhưng Thủ tướng chưa chấp thuận – P.V). Vậy, nếu UBND TP cho rằng, việc thực hiện qui hoạch là “đúng trình tự thủ tục, thẩm quyền theo qui định pháp luật” thì “phải được hiểu” như thế nào?

Cũng trong quá trình triển khai D.A, văn bản trả lời của UBND TP còn cho rằng “công khai và minh bạch”. Tuy nhiên, việc công minh một cách “ém nhẹm” là nguyên nhân hậu quả thiệt hại, dẫn đến tình trạng khiếu kiện hôm nay. Người dân dẫn chứng, năm 2002, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã chỉ đạo TP phải trả lời thắc mắc việc thay đổi hướng tuyến mở đường, Phó Giám đốc Sở Giao thông công chánh TP lúc đó (nay là Giám đốc Sở Giao thông Vận tải) đã trả lời: “Hướng tuyến AKCD đã được Thủ tướng phê duyệt là phương án có nhiều ưu điểm” đồng thời khẳng định, người dân kiến nghị về hướng tuyến thay đổi “vì có thông tin không chính xác”. Tin thế, hàng trăm hộ gia đình không thuộc qui hoạch D.A đã yên tâm xây nhà kiên cố, sinh sống ổn định và đã được cấp chủ quyền “sổ đỏ” hàng chục năm nay. Tuy nhiên, nói như Trung tá quân đội Ngô Văn Đức, nguyên cán bộ Tổng cục Chính trị về hưu: “Dân đã đồn thì không chồn cũng cáo”, thắc mắc của người dân trước đây bị cho là “không chính xác” nay đang đứng trước nguy cơ trở thành sự thật. Ông Đức tỏ ra bức xúc: “Công khai và minh bạch” kiểu như vậy thì ai phải chịu trách nhiệm và theo ông: “Dân kêu oan” vì nếu thực hiện đúng qui hoạch, thì nhà cửa, tài sản của họ không bị giải tỏa, nhưng TP đã “tự ý điều chỉnh” con đường trái với phê duyệt của Thủ tướng.

Một vấn đề lớn đang được dư luận hết sức “quan tâm” là văn bản trả lời của TP cho rằng: Việc quyết định lựa chọn phương án tuyến (hiện nay) là “giảm thiểu tới mức thấp nhất công tác giải phóng mặt bằng và có hiệu quả kinh tế kỹ thuật”. Như vậy, có phải D.A của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trước đó không hiệu quả? Kiến trúc sư Lưu Trọng Hải – Hội Kiến trúc sư TP HCM tỏ ra quan ngại: “Không hiểu vì sao cơ quan chức năng lại điều chỉnh đoạn đường D.A?”. Theo ông, tuyến đường vành đai cần phải có lộ giới lớn để các phương tiện lưu thông xuyên suốt, thuận lợi cho tổ chức điều tiết giao thông và làm đẹp cảnh quan đô thị, nếu chia thành 2 tuyến 1 chiều, các phương tiện phải đi vòng khi muốn qua hướng bên kia, khiến lưu lượng giao thông tăng lên. Cũng theo kiến trúc sư Lưu Trọng Hải, nếu làm đường hai chiều thì 1 trong 2 tuyến phải băng qua Công viên Gia Định, điều này nên cân nhắc “không thể cứ thiếu đất là lấy công viên ra xẻ” bởi khu vực nội đô công viên cây xanh hiện không còn nhiều nên phải gìn giữ”. Liên quan đến vấn đề môi trường cần lưu ý, khi cấp chứng nhận đầu tư cho Cty GS E&C, Bộ Kế hoạch Đầu tư đã qui định: Nhà thầu phải xây dựng Báo cáo đánh giá tác động môi trường trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và “D.A chỉ được triển khai sau khi báo cáo đánh giá tác động môi trường” đã được phê duyệt.

Khác với lý do “giảm thiểu tối đa công tác giải phóng mặt bằng” như văn bản của TP đã nêu, dư luận cho rằng: Nếu hướng tuyến D.A phê duyệt của Thủ tướng bị điều chỉnh, thì ngoài hơn 1 triệu mét vuông đất “vàng” đánh đổi cho nhà thầu, mặt bằng như TP nêu sẽ có thể hai lần thiệt hại. Thực tế phần lớn diện tích đất làm đường là đất công đã chừa sẵn từ khi D.A qui hoạch của Thủ tướng công bố, hiện vẫn còn bỏ trống. Trong phần đất qui hoạch làm đường vừa nêu người dân phản ánh, có gần 100 trường hợp đang “mượn” đất khi D.A làm đường theo qui hoạch của Thủ tướng chưa được triển khai. Với “giấy quyết định cấp” trên “căn cứ qui định về việc cho mượn” trước đây, phần lớn trong số đó đã có “Hợp đồng dịch vụ hóa giá nhà” với một Cty TNHH tư vấn xây dựng. Theo đó “bên A” những hộ gia đình vừa nêu “trọn gói” 15 triệu đồng, để “bên B” là Cty nọ lo “các giấy tờ có giá” cho việc hợp thức quyền sử dụng đất. Hợp đồng vừa nêu còn cam kết “giữ bí mật thông tin” trong thời gian làm dịch vụ.

Một cán bộ về hưu sống trên địa bàn (đề nghị dấu tên) đặt câu hỏi: Có phải chính những “quan ngại” vừa nêu là một trong những nguyên nhân, khiến con đường D.A phê duyệt của Thủ tướng, ngoài việc thu hẹp lộ giới “đã phải chẻ đôi hướng tuyến” đâm ngang khu dân cư, dẫn tới hậu quả: Bên cạnh một con đường “không hoàn chỉnh” là Nhà nước bị mất đất, còn nhà cửa tài sản của hàng trăm hộ dân, vốn không nằm trong qui hoạch mở đường buộc phải phá bỏ?