Lao đao tuyển sinh trường nghề

Kỳ II: Thay đổi “tam giác” đào tạo nghề – cần sự đồng thuận

trong khi hầu hết các trường than phiền rằng nhiều nghề truyền thống của ngành Xây dựng rất khó tuyển sinh đào tạo nghề thì nhiều khu vực, thị trường có tốc độ đầu tư tăng vọt đều khẳng định nhu cầu nhân lực, cả lao động phổ thông đến kỹ sư, thạc sỹ đều thiếu. Đánh giá về công tác đào tạo, TS Nguyễn Chiến – Hiệu trưởng trường Cao đẳng Xây dựng số 2 khẳng định: “Nguồn nhân lực cung ứng cho ngành Xây dựng chủ yếu là mạng lưới các cơ sở đào tạo của ngành Xây dựng và một phần của các cơ sở đào tạo khác trong và ngoài nước”.

Sẽ không có gì nghịch lý khi mà thực tế cho thấy những trường đào tạo bị xếp vào diện “quy mô nhỏ” là các trường thuộc DN vẫn có khả năng hoạt động ổn định trong sự khó khăn tưởng như thách thức chung của toàn xã hội. trao đổi kinh nghiệm về cung ứng nguồn nhân lực chuyên ngành thuỷ điện cho các công trình trong và ngoài nước, ThS Lê Văn Giang – Hiệu trưởng trường Cao đẳng nghề Sông Đà cho biết: Ngay cả với một số nghề khó tuyển sinh như khoan hầm, nổ mìn, nề, bê tông… thì nhu cầu của các đơn vị là rất lớn. Nhận thức được điều ấy, ngoài việc đào tạo theo đơn đặt hàng của Bộ LĐTB&XH, theo hợp đồng đào tạo với Bộ Xây dựng, định kỳ Nhà trường gửi tới từng  đơn vị thành viên của TCty những thông tin về tuyển sinh, tiến độ đào tạo các khoá, các nghề, số lượng học sinh chuẩn bị tốt nghiệp… trên cơ sở nhu cầu của mình các đơn vị thống kê, gửi đăng ký tuyển dụng học sinh sau khi tốt nghiệp.  Dẫn chứng là 60 – 65% số học sinh học tại trường, chủ yếu gồm các nghề: Hàn, cốt thép hàn, điện, lái xe, vận hành máy xúc, máy khoan, cần trục, máy xây dựng… tốt nghiệp đều phấn khởi về nhận công tác tại các đơn vị của TCty Sông Đà theo sự giới thiệu của trường. Ở một TCty có tới 2 trường Cao đẳng nghề như LILAMA, táo bạo hơn, nhà trường không chỉ hợp tác với các đơn vị trong ngành mà còn hợp tác với các DN lớn thuộc các tập đoàn hàng đầu như pEtrO Việt Nam, CS INDUStrIAL, FiCO… các nhà máy thép, các dự án lớn như lọc dầu Dung Quất, điện Cà Mau, Ô Môn, các KCN như Nhơn trạch 1, 2, 3 ; Biên Hoà; phú Mỹ… để đưa học sinh đi thực tập và đào tạo lại, cung cấp học sinh làm việc ngắn hạn theo nhu cầu.

Như vậy, bài học kinh nghiệm của trường nghề thuộc TCty Sông Đà chính là cần thường xuyên tạo được mối quan hệ giữa Nhà trường và các DN nhằm tạo được sự gắn kết, hỗ trợ trong quan hệ cung – cầu nhân lực. Nhà trường không chỉ đào tạo theo khả năng “cung” của mình mà còn đào tạo theo “cầu” của DN. Người học nghề sẽ được học những nghề phù hợp với nhu cầu thực tế của DN, được thực tập trên máy móc, thiết bị đang sử dụng tại DN nên không quá bỡ ngỡ khi bắt tay vào nghề.

Nâng cao một bước, từ bài học kinh nghiệm tương tự như trường CĐ nghề Sông Đà, NGƯT Hoàng Công Thi – Hiệu trưởng trường CĐ nghề LILAMA 1 đưa ra cơ sở lý luận: Nên chăng đã đến lúc cần thay đổi mô hình của “tam giác” đào tạo hiện nay? Với mô hình: Học sinh – Nhà trường – DN, vô hình trung Nhà trường trở thành “đỉnh cao” của tam giác và vì vậy từ đi học đến tiếp cận việc làm phải vượt dốc mà chưa chắc đã tới được đích bằng con đường nhanh nhất. Còn nếu như thay đổi một chút, áp dụng theo mô hình nhiều nước đang thực hiện theo tam giác: Học sinh – DN – Nhà trường con đường đi sẽ sáng hơn nhiều. Người học chọn DN trước, định hướng công việc mình sẽ làm, DN ký hợp đồng tuyển dụng lao động, gửi đi đào tạo, DN chịu chi phí đào tạo (hoặc hỗ trợ). phương pháp này chọn ngay từ đầu những người tâm huyết, gắn bó với DN để xác định ở lại làm việc lâu dài. Tuy nhiên, ông Thi cũng cảnh báo rằng áp dụng được mô hình mới trong điều kiện hiện nay không phải là dễ.

Xu thế phát triển cạnh tranh mạnh mẽ như hiện nay đang đòi hỏi các trường trung cấp nghề nhanh chóng đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, xây dựng chương trình, giáo trình, đào tạo đội ngũ cán bộ, giáo viên để thu hút đầu vào là tất yếu. Ngoài sự nỗ lực của các cơ sở đào tạo thì cần phải có sự tham gia của các DN sử dụng lao động vào quá trình đào tạo. Mặt khác, không thể thiếu những chính sách, quy định mang tính tổng thể, đồng bộ về mối quan hệ giữa cơ sở đào tạo nghề và các đơn vị sử dụng lao động từ các cấp quản lý mà nói theo ngôn ngữ hình ảnh của ông Nguyễn Bỉnh Khiêm – Hiệu trưởng trường CĐ nghề CGCKXD số 1 “mọi sự tự giác được hình thành từ sự cưỡng bức”.