Quản lý dự án đầu tư – bức xúc từ thực tiễn (bài 11)

Bài 11: Khánh thành công trình: Cười trong nước mắt

>>Bài 1: Rắc rối từ khái niệm
>>Bài 2: Xác định sự cần thiết phải đầu tư: Chủ quan, duy ý chí
>>Bài 3: Vòng luẩn quẩn về chọn vị trí đầu tư
>>Bài 4: Công nghệ và kỹ thuật của dự án: Lực bất tòng tâm
>>Bài 5: Những nghịch lý từ… quy hoạch
>>Bài 6: Thách thức từ vùng nguyên liệu
>>Bài 7: Đánh giá tác động môi trường – “cửa ải” khó khăn 
>>Bài 8: Vay vốn cho dự án đầu tư – chặng đường đầy “chông gai”!
>>Bài 10: Thi công công trình và những giấy phép 

Lễ khánh thành, đưa công trình của dự án vào sử dụng cho mục đích kinh doanh là sự kiện lịch sử đặc biệt quan trọng đối với chủ đầu tư. Nó thực sự quan trọng vì nó ghi nhận, đánh dấu một sự cố gắng phi thường, vượt qua mọi trở ngại của chủ đầu tư. Một lễ đài trang trọng được dựng lên với cờ, hoa, băng-rôn, khẩu hiệu muôn màu sặc sỡ. Các nhân viên nữ xinh đẹp, duyên dáng trong trang phục áo dài đủ màu, luôn luôn nở nụ cười tươi rói khi đón khách. Khách mời tấp nập kéo đến với đủ các thành phần: quan chức, nhà đầu tư cho vay, đối tác trong cung ứng nguyên liệu, đối tác trong tiêu thụ sản phẩm, các nhà tư vấn… Các lẵng hoa chúc mừng cũng muôn màu, muôn sắc. Rồi ca nhạc chào mừng. Rồi MC dẫn chương trình mà tính chuyên nghiệp “trên cả tuyệt vời”. Chủ đầu tư  tất nhiên sẽ là nhân vật trung tâm của buổi lễ. Xúng xính trong bộ váy, áo sang trọng nhất – nếu chủ đầu tư là nữ và trong bộ comple sang trọng, đắt tiền nếu chủ đầu tư là nam. Chủ đầu tư niềm nở bắt tay chào đón mọi khách đến dự. Chủ đầu tư phát biểu cảm tưởng và tất nhiên không thể quên việc cám ơn sự “giúp đỡ tận tình, vô tư, có hiệu quả” của lãnh đạo các cấp chính quyền… Rồi đi tham quan dây chuyền sản xuất. Rồi nâng ly chúc mừng sự thành công. Trong suốt thời gian của lễ khánh thành, chủ đầu tư – tất nhiên – phải luôn luôn có nụ cười thường trực trên môi.

Đằng sau nụ cười là nước mắt (ảnh mang tính chất minh họa). Ảnh TL

Song, ít ai biết rằng, sự vui vẻ, những nụ cười của chủ đầu tư tại lễ khánh thành công trình chỉ là biểu hiện bên ngoài. Bên trong của những nụ cười ấy là những dòng nước mắt đang ngầm chảy. Họ khóc bởi vì, sau khi đã vượt qua các “cửa ải” để thực hiện dự án đầu tư, số tiền chi ra qua các “phong bì” và “bao gói”, không một mẩu chứng từ, đã lên tới con số giật mình. Một nhà đầu tư tư nhân (xin được giấu tên), đã đầu tư một dự án với tổng vốn đầu tư 500 tỷ đồng, tiết lộ, chi phí không chứng từ được cộng lại tới… 25 tỷ đồng, bằng 5% tổng vốn đầu tư! Số tiền đó quả là khó giải. Nó sẽ không được hạch toán vào bất kỳ tài khoản nào trong chế độ kế toán DN và do đó, đương nhiên nó cũng không thể cấu thành giá trị tài sản của dự án. Nếu Cty là của một gia đình, dòng tộc, chủ đầu tư là người có quyền thế cao nhất thì không cần phải giải trình với ai. Nhưng nếu công trình là của một Cty TNHH nhiều thành viên hoặc Cty CP đại chúng thì việc lý giải tính trung thực, hợp lý của khoản chi đó trước Hội đồng thành viên hoặc Đại hội đồng cổ đông là… bất khả thi. Nếu công trình lại có vốn ngân sách thì lại càng nguy hiểm hơn. Ai biết điều gì có thể xảy ra khi Thanh tra hoặc Kiểm toán Nhà nước vào cuộc? Hơn nữa, nhà đầu tư chỉ “được quyền” khóc thầm thôi. Bởi lẽ, nếu công khai điều đó sẽ không bao giờ có bằng chứng. Và kể cả khi có bằng chứng là băng ghi âm, ghi hình chẳng hạn thì nhà đầu tư cũng trở thành bị cáo, sẽ khóc nức nở trước một phiên tòa hình sự vì tội… đưa hối lộ!

Thay lời kết

Loạt bài “Quản lý dự án đầu tư – bức xúc từ thực tiễn” xin tạm dừng ở đây. Mười một bài viết đã nêu lên một phần những cơ cực của các nhà đầu tư Việt Nam, chủ yếu là những nhà đầu tư tư nhân, trên con đường làm giàu cho mình và cho đất nước. Những cơ cực của các nhà đầu tư tư nhân Việt Nam hiện nay trong việc thực hiện các dự án đầu tư là có thật, không ai có thể phủ nhận.

Nguyên nhân dẫn đến những cơ cực ấy có từ sự chưa hoàn thiện của hệ thống pháp luật ở nước ta. Nhưng quan trọng hơn nó xuất hiện từ sự xuống cấp về đạo đức của một bộ phận công chức, viên chức trong bộ máy công quyền. Đất nước ta đang phát triển và từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ cho nhân dân và cộng đồng các doanh nghiệp. Chúng ta đã chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế giới.Vì vậy, chắc chắn rằng, hệ thống pháp luật của nước ta sẽ  hoàn thiện hơn trong thời gian tới. Khi đó, những khó khăn không đáng có đối với các nhà đầu tư Việt Nam sẽ được khắc phục. Song, đấu tranh với nạn tham nhũng; xây dựng một đội ngũ công chức, viên chức có tâm huyết, thực sự phục vụ nhân dân và cộng đồng các DN đã, đang và sẽ là một thách thức lớn đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Có thể khẳng định rằng, khi nào cuộc đấu tranh chống tham nhũng chưa đạt kết quả, khi cuộc “đại cách mạng” về cải cách hành chính chưa tới đích thì các nhà đầu tư  Việt Nam vẫn sẽ chưa hết đau khổ!v

Luật gia Vũ Xuân Tiền
Tổng giám đốc Cty CP Tư vấn Quản lý và Đào tạo VFAM Việt Nam,