Thành phố Hồ Chí Minh: Một số công trình xây dựng chậm tiến độ vì vướng quy định về tự thỏa thuận đền bù

Phải mất gần 2 năm nằm chờ, đầu tháng 5/2009, công trình xây dựng trụ sở làm việc tại số 14 đường Phan Tôn, phường Đakao, quận 1, của Công ty TNHH Hà Xuân Thành, chỉ được thi công cầm chừng. Lý do của sự chậm trễ này là do chủ đầu tư công trình và chủ nhà số 14A đường Phan Tôn vẫn không thống nhất về mức bồi thường thiệt hại cho đoạn tường nhà bị lún nứt xảy ra từ ngày 29/5/2007.

Câu chuyện lòng vòng thương lượng làm công trình phải đắp chiếu từ vài tháng đến vài năm, không chỉ xảy ra tại công trình 14 Phan Tôn mà còn phổ biến tại các công trình xây dựng gặp sự cố khác. Xét về góc độ quản lý Nhà nước, khoản 1, điều 15, Nghị định 180/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định: Công trình xây dựng gây lún, nứt, thấm dột… công trình lân cận thì phải ngừng thi công để thực hiện bồi thường thiệt hại. Việc bồi thường do chủ đầu tư và bên bị thiệt hại tự thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì kiện ra tòa.

Quy định là thế nhưng trong thực tế, nhiều hộ dân có nhà cửa bị ảnh hưởng trong quá trình thi công đã “làm giá” khi bắt chủ đầu tư phải chịu mức giá bồi thường quá cao. Theo nhiều chủ đầu tư, chính quy định “phải ngưng thi công đến khi bồi thường xong công trình” đã khiến họ bị các hộ dân “bắt chẹt”. Nếu phải kiện ra tòa thì thời gian tố tụng của một vụ án (qua các giai đoạn sơ thẩm, phúc thẩm, có khi hủy án sơ thẩm xét xử lại từ đầu) có thể kéo dài đến hàng năm trời, thậm chí nhiều năm, mà như vậy thì đất bỏ không, vốn nằm chờ, thiệt hại gấp nhiều lần.

Như công trình xây dựng cao ốc Sài Gòn Residences, tại số 11D đường Thi Sách, quận 1, sau khi sự cố sụt hố móng xảy ra ngày 31/10/2007, làm nghiêng chung cư số 5 đường Nguyễn Siêu, cũng đã phải tạm ngừng thi công. Cũng từ thời điểm đó đến nay, quá trình thương lượng về mức bồi thường thiệt hại, giữa chủ đầu tư là Cty Liên doanh Trung tâm Thương mại và Căn hộ Sài Gòn (SAJV) với 26 hộ dân vẫn chưa kết thúc. Hầu hết các hộ trong chung cư Nguyễn Siêu, đồng ý phương án sửa chữa, gia cố. Nhưng còn một số hộ lại “bắt cá hai tay” khi tiền hỗ trợ 3 triệu đồng/hộ/tháng vẫn nhận nhưng nhà vẫn ở hoặc không cho nhà đầu tư vào gia cố, đòi tăng mức bồi thường. Thậm chí, có người còn “gợi ý” xây mới lại chung cư, trong khi kết quả kiểm định cho biết chung cư số 5 Nguyễn Siêu đã sắp hết thời gian sử dụng vì có tuổi thọ 40 năm. Để chịu trận với sự việc nhùng nhằng này, mỗi tháng SAJV bị thiệt hại nửa tỷ đồng tiền hỗ trợ thuê nhà cho các hộ dân tạm cư. Còn công trình xây dựng với vốn đầu tư hơn 100 tỷ đồng vẫn nằm chờ.

Trở lại công trình 14 đường Phan Tôn, bên bị thiệt hại đã đề nghị mức bồi thường cao ngất ngưởng là xấp xỉ 1,9 tỷ đồng. Cụ thể, ông Trần Sơn Tây, chủ nhà 14A đường Phan Tôn đã liệt kê các khoản thiệt hại gồm: chi phí thuê nhà 30 triệu đồng/tháng, chi phí di dời nhà 700 triệu đồng .Riêng chi phí do mất công ăn việc làm, mất tiền lương vì phải xin nghỉ việc để dời nhà, họp hành, khiếu nại, vé máy bay, thuê luật sư… được liệt kê đến hơn 1 tỷ đồng. Trong khi đó, Công ty TNHH Hà Xuân Thành chỉ đồng ý bồi thường 300 triệu đồng, vì cho rằng thiệt hại không lớn.

Không đồng ý với mức giá này, ông Trần Sơn Tây, chủ nhà 14A đường Phan Tôn, đã yêu cầu Công ty IDICO-VINACONTROL kiểm định thiệt hại nếu xây mới lại phần công trình bị hư hỏng. Kết quả kiểm định cho biết tổng mức thiệt hại chỉ là 117 triệu đồng. Tưởng rằng với kết quả kiểm định này sẽ chấm dứt những rắc rối trong về tự thỏa thuận đền bù, đại diện Công ty TNHH Hà Xuân Thành đã đồng ý sẽ bồi thường với mức 350 triệu đồng. Thế nhưng bên thiệt hại đã không đồng ý mà khăng khăng đòi phải nhận được 1,9 tỷ đồng mới chấm dứt khiếu kiện.

Với vai trò là cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực xây dựng tại địa phương, Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh đã sớm vào cuộc để giải quyết những vấn đề phát sinh do trong quá trình thực hiện quy định về tự thỏa thuận đền bù tại các dự án xây dựng xảy ra sự cố. Từ tháng 7/2008, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Văn Hiệp, đã đề nghị các cơ quan liên quan, các công ty kiểm định và chủ đầu tư công trình xây dựng số 14 đường Phan Tôn, công trình cao ốc Sài Gòn Residences, số 11 đường Thi Sách phải nhanh chóng xử lý dứt điểm việc bồi thường thiệt hại cho các tổ chức, công dân cũng như khắc phục hậu quả sau các sự cố thi công đúng pháp luật. Sở Xây dựng việc xử lý các sự cố này theo hướng tự thỏa thuận nều để kéo dài thêm sẽ gây bức xúc cho dư luận và thiệt hại cho tất cả các bên kể cả chủ đầu tư và các hộ dân, chủ công trình bị ảnh hưởng. Nếu sau tháng 7/2008, các bên vẫn không đạt được thỏa thuận bồi thường, đề nghị một trong hai bên khởi kiện ra tòa án để được giải quyết, thời điểm tòa án thụ lý cũng xem như kết thúc vụ việc.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này, ông Nguyễn Tấn Bền, Giám đốc Sở xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, cho rằng cần phải tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp xây dựng, đặc biệt trong giai đoạn hiện tại khi tình hình đầu tư thực hiện dự án gặp khó khăn do thiếu vốn, thị trường địa ốc giảm nhiệt. Sở Xây dựng đã báo cáo, kiến nghị vấn đề này lên Bộ Xây dựng theo hướng tách riêng phần khắc phục sự cố kỹ thuật công trình với việc bồi thường thiệt hại cho các hộ dân bị ảnh hưởng.

Cụ thể, nếu chủ đầu tư công trình xây dựng đã xảy ra sự cố, đề xuất được phương án thi công an toàn, không để sự cố tiếp diễn và được tổ chức tư vấn có năng lực thẩm tra, xác nhận việc tiếp tục thi công không gây mất an toàn cho cả công trình đã bị ảnh hưởng và các công trình lân cận khác thì được thi công tiếp. Còn việc đền bù do tổ chức bảo hiểm công trình chịu trách nhiệm.

Những đề xuất sát hợp với thực tế này của Sở Xây dựng đã được đã được Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng-Bộ Xây dựng phân công trả lời chấp nhận. Còn Thường trực UBND Thành phố Hồ Chí Minh cũng đồng tình vì đây là giải pháp vừa đảm bảo được tiến độ thi công các công trình xây dựng vừa giải quyết được việc đền bù thiệt hại cho những hộ dân, cơ quan tổ chức bị ảnh hưởng do sự cố trong xây dựng. Hơn thế nữa, phương án này còn là tiến đề để giải quyết các sự cố xây dựng khác trên tại địa phương, nơi mật độ nhà cửa cao, địa chất phức tạp, dễ phát sinh hiện tượng lún, nứt trong quá trình thi công các tòa cao ốc.

Rõ ràng, phương án chia nhỏ sự cố để xử lý của Sở xây dựng sẽ chấm dứt tình trạng một số cá nhân lợi dụng quy định “chờ bồi thường” để làm “khó” chủ đầu tư. Hiện tượng công trình xây dựng có vốn đầu tư hàng trăm tỷ đồng sẽ không phải nằm chờ, hạn chế được việc gây lãng phí cho xã hội, cũng như làm trong sạch môi trường đầu tư trong lĩnh vực xây dựng tại Thành phố Hồ Chí Minh.