|
Hơn 90% công trình xây dựng đạt chất lượng khá trở lên. Tính về tỷ lệ gần 10% còn lại không quá lớn, song rất đáng tiếc những “”con sâu” lại thường gây hậu quả lớn, gây tốn kém về kinh tế và thiệt hại cảvề tính mạng con người.
Những khoảng trống…
Cục Trưởng Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng) Lê Quang Hùng đánh giá: Trong 5 năm gần đây, số công trình đạt chất lượng khá trở lên luôn chiếm tỷ lệ hơn 90%. Trong khi, số lượng sự cố công trình xây dựng trung bình hằng năm ở tỷ lệ rất thấp, chỉ từ 0,28% đến 0,56% tổng số công trình được xây dựng. Tuy nhiên, đáng tiếc là lại xảy ra những sự cố lớn về chất lượng như sậphai nhịp neo cầu Cần Thơ, sạt lở mỏ đá Đ III thủy điện Bản Vẽ, vỡ đập chính hồ chứa nước Cửa Đạt, nứt bê tông các đốt hầm dìm Thủ Thiêm… làm thiệt hại đến tính mạng con người, tốn kém tài sản của Nhà nước và chủ đầu tư. Các bất cập về chất lượng công trình được thể hiện thông qua các sự cố, hư hỏng công trình cũng như những khoảng trống về pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.
Đối với quá trình triển khai dự án, PGS.TS Nguyễn Văn Hiệp, phó giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh nêu thực trạng, Luật Đấu thầu không bắt buộc nhà thầu chính phải thực hiện công việc chính, nghĩa là cho phép nhà thầu chính chuyển công việc, kể cả phức tạp nhất, cho nhà thầu phụ. Chưa dừng ở đó, nhà thầu phụ lại khoán việc đến những thầu phụ thứ cấp tiếp theo… đến người trực tiếp thực hiện thì giá trị nhận việc đã giảm đáng kể. Từ đó dẫn đến chất lượng thực hiện không cao, thiết bị sử dụng cũ, lạc hậu, biện pháp thi công, bảo hộ lao động sơ sài để giảm thiểu chi phí dễ dẫn đến sự cố. Ngay cả tổng công ty, công ty lớn, uy tín, sau khi thắng thầu cũng ủy quyền thực hiện hợp đồng hoặc khoán trắng cho các đơn vị thành viên, xí nghiệp, tổ, đội trực tiếp thực hiện, đương nhiên trách nhiệm quản lý của thầu chính sẽ không cao hoặc mang tính hình thức.
Câu hỏi đặt ra, phải chăng một số quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng của ta còn rườm ra, tạo nên thủ tục hành chính không cần thiết. Trong khi đó có thể lại đểlỏng các quy định đối với năng lực nhà thầu, nhẹ về chế tài xử phạt vi phạm trong quản lý chất lượng (?)
Bổ sung chế tài – cần làm rõ người, rõ tội
Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Trần Ngọc Hùng cho rằng, muốn tăng cường quản lý chất lượng công trình xây dựng, trước hết cần bổ sung ngay quy định bảo đảm chất lượng công trình trong Luật Đấu thầu. Cụ thể, với giai đoạn lập dự án, thiết kế, khảo sát, thi công… cần quy định cụ thể vi phạm điều nào, điểm nào thì xử lý thế nào; phạt bao nhiêu tiền, bao nhiêu phần trăm giá trị hợp đồng; đưa chủ thể vi phạm vào danh sách “đen” cấm có thời hạn, thu hồi giấy phép kinh doanh, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự. Hiện quy định lựa chọn đơn vị trúng thầu chủ yếu căn cứ vào giá dự thầu thấp nhất mà chưa tính đầy đủ đến yếu tố bảo đảm chất lượng và hiệu quả đầu tư cả vòng đời dự án.
Bộ luật Hình sự có quy định tội danh bán thầu, nhưng trong xây dựng lại có thầu chính, thầu phụ, thậm chí thầu phụ nhiều bậc. Vì vậy, vấn đề cơ bản cần được giải quyết, khép vào Luật là ngăn chặn nạn mua -bán thầu đang rộ lên trong ngành xây dựng. Nhà thầu phải có tích lũy để an tâm tăng năng suất, mua sắm thiết bị tốt hiện đại, trang bị đủ phương tiện bảo hộ lao động.
Để khắc phục những lỗ hổng trong quy định pháp lý, Bộ Xây dựng đang tiến hành soạn thảo thông tư sửa đổi, bổ sung hướng dẫn giám định tư pháp trong hoạt động xây dựng. Theo đó, quy định cụ thể công việc chủ đầu tư phải thực hiện từ khi bắt đầu đến khi kết thúc dự án; trách nhiệm quản lý chất lượng của chủ đầu tư đối với các hình thức; giám sát thiết kế, hệ thống quản lý chất lượng tại công trường, nghiệm thu nội bộ của nhà thầu; giải quyết tranh chấp chất lượng và phân loại sự cố; quy định năng lực tổ chức kiểm định chất lượng; nội dung giám định tư pháp trong xây dựng; trách nhiệm của các chủ thể trong bảo trì công trình.
Song Hà