Giải bài toán hạ tầng cơ sở bằng mô hình PPP

Chia sẻ rằng, hầu hết các DN Hàn Quốc tại Việt Nam đều coi Việt Nam là địa điểm rất tốt để đầu tư trong trung và dài hạn, bất chấp những tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, song ông Kim Ho Kyun, Phó chủ tịch Hiệp hội DN Hàn Quốc tại Việt Nam, vẫn không khỏi băn khoăn trước việc hệ thống cơ sở hạ tầng ở Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. “Chúng tôi đang gặp phải hạn chế lớn về điện và giao thông. Tôi cho rằng, Chính phủ Việt Nam phải ưu tiên cho những dự án trong lĩnh vực này, giải quyết những nút thắt cổ chai của nền kinh tế”, ông Kim Ho Kyun nói.

Đồng quan điểm này, tham dự buổi đối thoại giữa Hiệp hội các DN nước ngoài tại Việt Nam và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), tổ chức ngày 18/5 tại Hà Nội, ông Micheal John Pease, Chủ tịch Hiệp hội DN Hoa Kỳ tại Hà Nội (Amcham), cũng khẳng định rằng, Amcham đã liên tục đưa ra các khuyến nghị về cơ sở hạ tầng như đường, cảng biển… Theo ông Micheal John Pease thì chính sự thiếu hụt hạ tầng cơ sở là một trong những nguyên nhân làm sụt giảm dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. “Sự tham gia của khu vực tư nhân vào đầu tư cho cơ sở hạ tầng là rất cần thiết. Sự đóng góp của ngân sách Nhà nước là quan trọng, nhưng cũng cần phải đẩy mạnh việc bảo lãnh vay vốn để khu vực tư nhân có nguồn lực để tham gia đầu tư trong lĩnh vực này, ông Micheal John Pease khẳng định.

Thực ra, không phải tới khi các DN đầu tư nước ngoài lên tiếng, mà trên thực tế, từ lâu sự thiếu hụt cơ sở hạ tầng đã được xác định là một trong ba nút “thắt cổ chai” của nền kinh tế. Nhu cầu đầu tư cho lĩnh vực này là rất lớn, chỉ tính riêng nhu cầu vốn đầu tư cho kết cấu hạ tầng đường bộ trong giai đoạn 2011-2020 đã lên tới cả triệu tỷ đồng. Trong điều kiện nguồn ngân sách còn hạn hẹp, thì hợp tác công – tư (PPP) chính là mô hình hiệu quả để giải quyết vấn đề này. Điều này cũng trùng khớp với quan điểm của ông Micheal John Pease. Tuy nhiên, cho tới nay, mặc dù đã có một số dự án được quyết định thực hiện theo mô hình PPP, song hành lang pháp lý cho mô hình này vẫn chỉ đang trong giai đoạn khởi thảo. Dự kiến, khung pháp lý về mô hình PPP trong phát triển cơ sở hạ tầng sẽ bắt đầu bằng việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 78/2007/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức BOT, một hình thức được cho là manh nha của PPP.

Cùng với việc chuẩn bị xây dựng khung pháp lý cho mô hình PPP, Bộ KH&ĐT cũng đã đề xuất kế hoạch thành lập một quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng theo mô hình PPP. Trao đổi về sự cần thiết của việc thành lập quỹ này, ông Edward Roche, chuyên viên tín dụng cao cấp của Cơ quan Tín dụng phát triển DCA (USAID), chia sẻ rằng, thông thường, có thể dùng vốn viện trợ, vốn vay thương mại, hay phát hành trái phiếu để thực hiện các dự án hạ tầng. Tuy nhiên, theo ông Roche, vốn vay Chính phủ và vốn vay ưu đãi mặc dù chi phí rẻ, thời hạn vay dài, phù hợp với việc đầu tư các cơ sở hạ tầng, nhưng lại hạn chế về số lượng. Trong khi đó, vốn vay từ các ngân hàng thương mại thì kỳ hạn lại ngắn; quy mô các dự án hạ tầng thường lớn, một ngân hàng không thể đảm đương được việc tài trợ, nên nhiều khi phải hợp vốn nhiều ngân hàng. “Giải pháp là tập hợp tất cả các nguồn vốn vào một quỹ, tối đa hóa lợi ích của từng nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư các dự án hạ tầng”, ông Roche nói.

Đây cũng chính là điều được Bộ KH&ĐT tính tới. Theo ông Nguyễn Trọng Tín, Vụ trưởng Vụ Kết cấu Hạ tầng (Bộ KH&ĐT), thì quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng có thể sẽ do Nhà nước và các nhà tài trợ thành lập, nhưng các nhà đầu tư, kể cả đầu tư công và tư nhân, sẽ được hưởng lợi, hưởng lãi suất thấp hơn khi vay vốn từ nguồn quỹ này và được hỗ trợ vốn khi cần thiết để triển khai các dự án hạ tầng. “Hiện nay, các ngân hàng cũng muốn phối hợp với Bộ KH&ĐT xây dựng quỹ này và vận hành mang tính quay vòng. Nghĩa là, sẽ đầu tư vào một số dự án, sau khi thu hồi, sẽ cho các dự án khác vay tiếp”, ông Tín nói và cho biết, nguồn quỹ sẽ được phát triển thường xuyên, chứ không phải cố định.

Tuy mọi vấn đề liên quan đến việc hình thành quỹ này, mức đóng góp ra sao, giao cho cơ quan nào quản lý, sẽ vận hành thế nào… mới đang trong giai đoạn thảo luận, song mục tiêu chung của quỹ là làm sao để huy động mọi nguồn lực tham gia đóng góp quỹ, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư được hưởng lợi từ nguồn quỹ này, được sử dụng vốn với lãi suất thấp để đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ở Việt Nam.

Một khi quỹ này được hình thành, và khung pháp lý về mô hình PPP hoàn thiện, một trong những nút thắt cổ chai của nền kinh tế có hy vọng được “thông suốt”.