(VTC News) – Nếu tiền bồi thường không đủ để mua suất tái định cư (TĐC) tối thiểu thì ngân sách Nhà nước hỗ trợ khoản tiền chênh lệch đó cho người dân.
Đây là nội dung trong Nghị định 69/2009/NĐ-CP quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư vừa được Bộ TN&MT họp báo công bố chiều nay (20/8) .
Ông Phùng Văn Nghệ, Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ TN&MT, cho biết, do pháp luật đất đai hiện hành chưa tách bạch giữa bồi thường và hỗ trợ nên người bị thu hồi đất có tâm lý cho rằng việc bồi thường của Nhà nước là chưa thoả đáng.
Theo ông Nghệ, khắc phục bất cập này, tại Nghị định quy định tách bạch giữa bồi thường và hỗ trợ. Tất cả các đối tượng bị thu hồi đất sẽ được hỗ trợ tương đối đầy đủ theo các khoản hỗ trợ gồm: di chuyển; tái định cư; ổn định đời sống và sản xuất; đào tạo chuyển đổi nghề, tạo việc làm và các hỗ trợ khác.
Không khống chế mức hỗ trợ di chuyển khi thu hồi đất
Đất nông nghiệp trong khu dân cư và đất vườn, ao không được công nhận là đất ở ngoài việc bồi thường theo giá đất nông nghiệp trồng cây lâu năm còn được hỗ trợ bằng 30 – 70% giá đất của thửa đất (Ảnh: Trần Vũ)
Cụ thể, về mức hỗ trợ di chuyển, theo quy định hiện hành thì mức hỗ trợ cho mỗi hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển trong phạm vi tỉnh là 3 triệu đồng, sang tỉnh khác là 5 triệu đồng – mức hộ trợ này được đánh giá là quá thấp. Nghị định 69 giao cho UBND cấp tỉnh quy định cho phù hợp với điều kiện cụ thể ở địa phương quy định, không khống chế;
Về hỗ trợ tái định cư (TĐC), ông Nghệ nêu rõ, Nghị định quy định địa phương phải xây dựng đa dạng các loại nhà, bố trí nhiều diện tích đất ở, có suất định cư tối thiểu để người có nhu cầu, có khả năng tài chính đến đâu có thể lựa chọn cho phù hợp, tránh tình trạng người bị thu hồi đất không đủ tiền để vào khu TĐC, dẫn đến người được bố trí vào khu TĐC không có nhiều cơ hội lựa chọn. Thậm chí, nếu tiền bồi thường không đủ để mua suất TĐC tối thiểu thì ngân sách Nhà nước hỗ trợ khoản tiền chênh lệch đó cho người dân;
Về hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, theo quy định hiện hành thì hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp nếu bị thu hồi từ 30% diện tích trở lên thì được hỗ trợ (3 tháng đối với trường hợp không phải di chuyển, 6 tháng với trường hợp phải di chuyển). Tuy nhiên, thực tế việc thu hồi loại đất này lại có nhiều mức khác nhau tuỳ theo quy mô dự án, nếu chỉ quy định mức diện tích cụ thể thì dẫn đến sự không bình đẳng trong hưởng mức hỗ trợ đối với các hộ gia đình có diện tích đất khác nhau.
Khắc phục bất cập này, Nghị định quy định rõ 2 trường hợp: thu hồi từ 30 – 70% diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng thì thời gian hỗ trợ tối đa là 24 tháng và thu hồi trên 70% thì thời gian hỗ trợ tối đa là 36 tháng.
Gỡ “vướng” đất liền kề, xen kẽ
Ngoài các hỗ trợ trên, ông Nghệ cũng cho biết, “vướng” nhiều nhất là về hỗ trợ đất nông nghiệp trong địa giới hành chính phường, khu dân cư thuộc thị trấn, nông thôn (đất liền kề, xe kẽ). Theo đó, việc áp dụng quy định hiện hành trong xác định đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư, đất vườn ao liền kề với đất ở trong khu dân cư để tính mức hỗ trợ đã phát sinh sự so bì giữa những người dân có đất bị thu hồi dẫn đến khiếu nại gây mất ổn định xã hội ở nông thôn.
Theo đó, Nghị định 69 quy định cụ thể: Đối với đất vườn ao trong cùng 1 thửa đất có nhà ở nhưng không được công nhận là đất ở trong khu dân cư; đất vườn ao trong cùng thửa đất có nhà ở riêng lẻ; đất vườn ao trong cùng thửa đất có nhà ở dọc kênh mương và dọc tuyến đường giao thông thì đươc hỗ trợ bằng 30 – 70% giá đất ở của thửa đất đó. Diện tích được hỗ trợ không quá 5 lần hạn mức giao đất ở tại địa phương.
Đối với đất nông nghiệp trong địa giới hành chính phường, trong khu dân cư thuộc thị trấn, khu dân cư nông thôn; thửa đất nông nghiệp tiếp giáp ranh giới với phường, ranh giới khu dân cư thì được hỗ trợ bằng 20 -50% giá đất ở trung bình của khu vực có đất thu hồi theo quy định trong bảng giá đất của địa phươg. Diện tích được hỗ trợ không quá 5 lần hạn mức giao đất ở tại địa phương.
Mức hỗ trợ, diện tích được hỗ trợ do UBND cấp tỉnh quy định cụ thể.
Về hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm, tại quy định hiện hành, hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp bị thu hồi trên 30% diện tích mà không được bồi thường bằng đất nông nghiệp tương ứng thì được hỗ trợ bằng việc giao đất để làm mặt bằng sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp hoặc giao đất ở.
Quy định này phát sinh một số vướng mắc như việc xác định mức thu hồi trên 30% còn chung chung, không quy định rõ trên 30% diện tích đất thu hồi là đất đang sử dụng theo hạn mức đất nông nghiệp được giao hay là diện tích đất còn lại đang sử dụng. Đối với hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi nhiều lần, qua nhiều dự án mà tổng diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi trên 30% cũng chưa có quy định.
Trong khi đó, hiện quỹ đất ở nhiều địa phương đã được giao, cho thuê nên không còn hoặc ít quỹ để thực hiện bố trí đất dịch vụ hoặc đất ở. Việc phải thu hồi đất của người khác để thực hiện hình thức hỗ trợ này cũng dẫn đến phải xử lý các vấn đề phát sinh. Cùng với đó, một bộ phận lớn nông dân không dễ dàng xoay chuyển ngay sang kinh doanh dịch vụ phi nông nghiệp.
Vì vậy, ông Nghệ cho biết, Nghị định này quy định 3 hình thức hỗ trợ mới gồm: hỗ trợ bằng tiền được tính từ 1,5 – 5 lần giá đất nông nghiệp cho toàn bộ diện tích đất thu hồi; hỗ trợ bằng việc giao 1 suất đất ở hoặc 1 căn hộ chung cư hoặc 1 suất đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất và quỹ nhà ở.
Cũng theo ông Nghệ, ngoài các hình thức hỗ trợ nêu trên, còn có hỗ trợ khác do Chủ tịch UBND cấp tỉnh quy định như quy định hiện hành và bổ sung đối tượng xem xét áp dụng hỗ trợ khác cho hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp bị thu hồi đất nông nghiệp mà không đủ điều kiện được bồi thường.
Về giá đất, ông Phùng Văn Nghệ cũng cho biết, Nghị định 69/2009/NĐ-CP quy định rõ: Trong một số trường hợp cụ thể, UBND cấp tỉnh căn cứ vào giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường để xác định lại giá đất cụ thể cho phù hợp. Đơn giá thuê đất 1 năm tính bằng 0,5 – 2% giá đất theo mục đích sử dụng đất cho thuê do UBND cấp tỉnh quyết định. Đối với đất ở vùng sâu, vùng xa, núi cao, hải đảo, vùng có điều kiện KTXH khó khăn thì UBND cấp tỉnh quyết định ban hành đơn giá thuê đất thấp hơn theo quy định, nhưng mức giá cho thuê thấp nhất bằng 0,25% giá đất theo mục đích sử dụng đất. Người được Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê một lần cho cả thời gian thuê phải nộp tổng số tiền thuê tương đương với tổng số tiền sử dụng đất phải nộp đối với người được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất. |
Kiều Minh
