Vừa qua, Ban tổ chức Liên hoan Kiến trúc Thế giới 2025 (World Architecture Festival – WAF 2025) đã chính thức công bố danh sách rút gọn các đề cử vào vòng chung kết. Được lựa chọn từ hơn 780 bài dự thi trên toàn cầu, hơn 460 công trình và dự án xuất sắc đã lọt vào vòng tranh giải tại các hạng mục Công trình Kiến trúc, Dự án Tương lai, Nội thất và Cảnh quan của năm. Bên cạnh sự góp mặt của nhiều tên tuổi lừng danh như Foster + Partners, BIG, Studio Gang hay Nikken Sekkei, năm nay ghi nhận dấu ấn nổi bật của kiến trúc Việt với 8 công trình được vinh danh.
Từ những bảo tàng văn hoá biểu tượng, trung tâm cộng đồng tre truyền thống, đến các dự án văn phòng sinh thái và nhà ở bền vững, các công trình Việt Nam trải rộng ở nhiều hạng mục – từ các tòa nhà đã hoàn thành đến những ý tưởng kiến trúc tương lai. Đây là lần xuất hiện ấn tượng nhất của Việt Nam tại Liên hoan Kiến trúc Thế giới, một sân chơi toàn cầu nơi tính bền vững, bản sắc địa phương và khả năng tạo ảnh hưởng xã hội ngày càng trở thành tiêu chí cốt lõi trong đánh giá kiến trúc đương đại.
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Được đề cử ở hạng mục Văn hóa (Các tòa nhà đã hoàn thành), công trình của Nikken Sekkei gây ấn tượng bởi sự giao thoa giữa quá khứ và hiện đại. Tọa lạc trên đồi trong công viên 38,6ha, công trình mô phỏng một tán cây che bóng, tạo nên hệ sinh thái kiến trúc mở và liên kết chặt chẽ với cảnh quan tự nhiên xung quanh.
Điểm đặc biệt là hàng cột cao 25m, trải dài 300m, tạo nhịp điệu thị giác mạnh mẽ nhưng mềm mại – một ngôn ngữ hình khối gợi nhớ đến hình ảnh cánh tay giương cao đầy tự hào. Kết cấu mái vòm cong gợi lên biểu tượng chiếc nỏ thần trong truyền thuyết Việt, biến những yếu tố quân sự thành một thông điệp kiến trúc của sự bao dung và hòa giải. Công trình vừa là nơi lưu giữ ký ức, vừa là biểu tượng của niềm tin vào tương lai hòa bình.
>>> Xem thêm: Cận cảnh thiết kế hiện đại của Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam
Trung tâm DOM-INO
Lọt vào hạng mục Tái sử dụng sáng tạo (Các tòa nhà đã hoàn thành), Trung tâm DOM-INO – một sản phẩm đậm chất “phản biện kiến trúc” của atelier tho.A – đã tái định hình lại một biệt thự kín cổng cao tường bên sông Sài Gòn thành không gian cộng đồng mở, đậm tính văn hóa.
Thiết kế tổ chức xoay quanh ba yếu tố: nền – khung – mái, biến biệt thự cổ điển thành tổ hợp đa chức năng (café, triển lãm, coworking…). Điểm nhấn thị giác là cầu thang xoắn xanh lam – không chỉ là giao thông đứng mà còn là một tuyên ngôn nghệ thuật sống động. Cấu trúc khung thép – mây đan mái lấy cảm hứng từ nhà rông, kết nối truyền thống và đương đại, mang lại một diện mạo mềm mại và đầy bản sắc Việt.
Dom-ino là ví dụ điển hình cho xu hướng kiến trúc tái thiết đô thị, đưa các cấu trúc vốn biệt lập trở lại vòng tuần hoàn đời sống và văn hóa cộng đồng.
Nhà cộng đồng Đồng Nai
Nằm ngay cạnh phố cổ Hội An, công trình của VTN Architects là đại diện tiêu biểu tại hạng mục Công cộng và Cộng đồng (Đã hoàn thành). Nhà cộng đồng Đồng Na sử dụng vật liệu tre tự nhiên để tạo ra một không gian hữu cơ, mềm mại như chính rừng dừa nước miền Trung.
Tuy vẻ ngoài mộc mạc, cấu trúc tre được thiết kế tỉ mỉ với độ chính xác cao, có khả năng chống chịu bão cấp 12. Sáu khung tre modul được lắp ráp từ hàng trăm thân tre, uốn cong theo hình học chính xác, kết nối bằng thép đặt chế và neo xuống nền bê tông. Nhờ sử dụng các kỹ thuật xử lý truyền thống như ngâm bùn, hun khói, kết cấu đạt được độ bền và tuổi thọ dài lâu.
Công trình không chỉ góp phần bảo tồn kỹ thuật thủ công mà còn thể hiện tinh thần kiến trúc bền vững bản địa – nơi vật liệu, kỹ năng và cộng đồng giao hòa trong cùng một không gian.
Thiền đường Pa-Auk
Ở hạng mục Văn hóa (Dự án tương lai), Thiền đường Pa-Auk tại Myanmar – cũng do VTN Architects thực hiện – là minh chứng cho khả năng kiến tạo không gian tĩnh lặng, thiền định, bất chấp bối cảnh xáo trộn vì xung đột và thiên tai.
Không có nguồn điện ổn định, công trình áp dụng triệt để thiết kế thụ động: mái sâu che nắng, lưu thông khí tự nhiên, pin mặt trời, lưới chắn côn trùng… mà không phá vỡ sự tĩnh mịch vốn có. Hệ khung tre nhẹ, xử lý truyền thống, cho phép chính các nhà sư và cộng đồng địa phương tự xây dựng – một hình thức kiến trúc gắn liền với thiền định: giản dị, khiêm tốn, nhưng đầy chiều sâu tâm linh.
Đây là ví dụ tiêu biểu về kiến trúc phục vụ tâm linh, môi trường và cộng đồng – một mô hình đáng nhân rộng tại các vùng khó tiếp cận năng lượng và tài nguyên.
Văn phòng Quản lý KCN Nhuận Trạch
Đề cử ở hạng mục Văn phòng (Dự án tương lai), công trình này là nỗ lực của VTN Architects trong việc thiết kế một môi trường làm việc xanh, bền vững, đối phó với điều kiện khí hậu khắc nghiệt trong các khu công nghiệp miền Bắc.
Tòa nhà kết hợp chiến lược thiết kế khí hậu như tháp gió – hồ điều hòa – mái phủ năng lượng mặt trời, cùng cây trồng bản địa để giảm nhiệt độ, lọc không khí, duy trì vi khí hậu. Không gian bên trong sử dụng thông gió tự nhiên, tái sử dụng nước mưa và năng lượng mặt trời – giảm phát thải và chi phí vận hành.
Dự án không chỉ đáp ứng yêu cầu công năng mà còn là giải pháp sinh thái đô thị, mô hình hóa sự chuyển đổi xanh trong phát triển công nghiệp, phù hợp với các mục tiêu khí hậu toàn cầu.
Khu nghỉ dưỡng Tsikhisdziri
Khu nghỉ dưỡng Tsikhisdziri (Dự án tương lai) là bước đi mới của VTN Architects trên phạm vi quốc tế. Mặc dù không nằm tại Việt Nam, công trình vẫn mang đậm tinh thần “kiến trúc xanh châu Á” với vật liệu tự nhiên, kết nối cảnh quan và khả năng tự vận hành bền vững.
Dự án tận dụng địa hình đồi ven biển, bố trí các bungalow ẩn mình giữa cây xanh, sử dụng vật liệu như gỗ, đá, tre… kết hợp các giải pháp năng lượng sạch để giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái ven biển. Thiết kế mang tính cá nhân hóa cao, hòa trộn giữa không gian nghỉ dưỡng và thiên nhiên, phục vụ du khách quốc tế mà vẫn thể hiện được bản sắc Đông Nam Á.
Khu nghỉ dưỡng này là minh chứng cho khả năng của kiến trúc Việt vươn tầm quốc tế, đem giá trị địa phương tích hợp vào các bối cảnh toàn cầu.
Nhà máy xử lý rác Đà Nẵng
Một trong những điểm nhấn tại hạng mục Cơ sở hạ tầng (Dự án tương lai), nhà máy xử lý rác thải thành năng lượng tại Đà Nẵng mang đến một cách tiếp cận hoàn toàn mới – không chỉ là xử lý chất thải, mà còn phục hồi sinh thái đô thị.
Công trình sử dụng cấu kiện bê tông đúc sẵn từ tro xỉ tái chế – giảm chi phí, carbon và thời gian xây dựng. Hệ thống mái nhà phủ pin năng lượng mặt trời, nước mưa được thu gom và tái sử dụng. Không gian xanh được phủ khắp, thu hút đa dạng sinh học, tạo thành một công viên sinh thái thay thế bãi rác cũ.
Dự án không chỉ tích hợp công nghệ môi trường hiện đại mà còn biến không gian kỹ thuật thành địa điểm cộng đồng, góp phần nâng cao nhận thức về rác thải và nền kinh tế tuần hoàn.
Nhà Việt Trì
Dự án Nhà Việt Trì, nằm ở Phú Thọ, được đề cử ở hạng mục Khí hậu – Năng lượng và Carbon (Dự án tương lai). Đây là một thử nghiệm táo bạo trong thiết kế nhà ở ứng phó với khí hậu khắc nghiệt miền Bắc.
Ngôi nhà tích hợp mái xanh trồng rau và cỏ, vừa cách nhiệt vừa tăng khả năng tự cung cấp thực phẩm. Tháp gió kết hợp mặt nước tạo dòng khí mát vào bên trong, cùng hệ thống thu – tái sử dụng nước mưa và các tấm pin mặt trời giúp công trình đạt tiêu chuẩn tiêu thụ năng lượng thấp.
Vật liệu nội thất từ đá, gỗ địa phương, bố trí mở kết nối với thiên nhiên – tạo nên một không gian sống yên bình, thoải mái và hiện đại. Dự án là mẫu hình tích hợp nông nghiệp đô thị, kiến trúc bền vững và tinh thần sinh thái – phù hợp cho các vùng ven đô chịu nhiều tác động khí hậu.