Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, Điện Biên Phủ là một cột mốc vàng son bất diệt. 70 năm đã trôi qua kể từ ngày chiến thắng lẫy lừng ấy, nhưng mỗi độ tháng 5 về, ký ức về những năm tháng “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt” vẫn như vừa hôm qua.
Nơi chiến hào xưa, vẫn còn những mảnh đời lam lũ, những nóc nhà tạm bợ chưa bao giờ vững vàng trước mưa nắng. Cũng nơi ấy, lời căn dặn đầy thương dân của Đại tướng Võ Nguyên Giáp chưa một ngày vơi đi tính thời sự: “Điện Biên còn nghèo, bà con còn khổ, ta phải làm gì đó cho dân.”
Mang tinh thần ấy, Văn phòng Kiến Trúc 1+1>2 cùng nhóm KTXD 9497 đã khởi động hành trình Mái Ấm 5 – Sum Vầy ngay đúng dịp kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ 7/5, như một lời tri ân lịch sử, như một cách để tiếp nối những tâm nguyện của vị Đại tướng kính yêu.
Thông tin dự án: Một mái nhà, nhiều hy vọng
Mái Ấm 5 được triển khai tại xã Quài Cang, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên – một vùng đất còn nhiều khó khăn, đường sá cheo leo, nhà cửa lụp xụp, mùa mưa bùn đất bám chân, mùa nắng đất đá nứt nẻ.
Gia đình ông Thào Gà Tú, sinh năm 1959, thuộc diện hộ nghèo nhiều năm liền. Cả gia đình sáu miệng ăn chỉ trông chờ vào mấy nương ngô, sườn đồi cằn cỗi, công việc nương rẫy bấp bênh, chắt chiu từng bữa. Vợ ông, bà Mùa Thị Nếnh, đã tuổi cao sức yếu, mấy người con đã trưởng thành nhưng vẫn chưa có điều kiện dựng vợ gả chồng, quẩn quanh bên mái nhà cũ xiêu vẹo, mưa dột nắng hắt, nền đất lầy lội mỗi mùa mưa về.
Hiểu được hoàn cảnh ngặt nghèo ấy, Văn phòng Kiến Trúc 1+1>2, nhóm KTXD 9497 phối hợp cùng chính quyền địa phương đã chọn gia đình ông Thào Gà Tú làm đối tượng hỗ trợ tiếp theo trong chuỗi dự án “Mái Ấm” – nơi mà mỗi ngôi nhà dựng lên là điểm tựa tinh thần để một gia đình vượt qua mùa mưa gió, an tâm canh tác, nuôi hy vọng cho con cái học hành, lập nghiệp.
>>> Các dự án trước đó:
- Hành trình mang “Mái ấm 3: Bếp lửa” đến với Yên Thuận – Tuyên Quang của Group KTXD 9497
- Mái Ấm 4 – Tỏa Tình: Khi những viên gạch yêu thương dựng xây hy vọng
Dự án được khởi công vào đầu tháng 4/2024, huy động sự đóng góp cả về vật lực và nhân lực của đội ngũ kiến trúc sư, kỹ sư, thợ xây, tình nguyện viên, bà con lối xóm. Mái nhà mới được xây dựng kiên cố, khang trang, đảm bảo chống chọi tốt với điều kiện thời tiết khắc nghiệt miền núi.
Tổng diện tích sàn gần 60m², kết cấu khung thép chắc chắn, tường gạch không nung thân thiện môi trường, mái lợp tôn chống nóng và lớp trần cách nhiệt hoa văn bắt sáng, tạo cảm giác thoáng đãng mà vẫn ấm cúng. Khu bếp, khu vệ sinh cũng được tách riêng, lát gạch nền và tường sạch sẽ – điều xa xỉ trước đây với gia đình ông Tú.
Ý nghĩa của dự án: Gửi trọn tình người Điện Biên
Mái Ấm 5 – Sum Vầy không chỉ là một ngôi nhà mới. Đó là lời cam kết: Nơi nào còn khó, ta còn đến!
Với tinh thần sẻ chia, mỗi công trình “Mái Ấm” là một hạt mầm yêu thương, vun trồng sự gắn kết cộng đồng. Bởi lẽ, một ngôi nhà an toàn là điều kiện tiên quyết để người dân an cư, yên tâm lao động sản xuất, để con trẻ có góc học tập không lo dột nát, để người già không run sợ mỗi khi gió rít đêm đông.
Điều quý giá hơn, chính những mái ấm này đã khơi dậy tinh thần “lá lành đùm lá rách”, nhân lên niềm tin rằng kiến trúc không chỉ là nghề, mà là trách nhiệm xã hội. Mỗi viên gạch được xếp lên, mỗi tấm tôn lợp mái đều mang theo hy vọng về tương lai tươi sáng hơn cho cả một cộng đồng miền núi.
Kiến trúc độc đáo của ngôi nhà – Chắc chắn mà gần gũi
Ngôi nhà của gia đình ông Thào Gà Tú không cầu kỳ hình thức, không bóng bẩy kiểu dáng – bởi điều gia chủ cần nhất là an toàn và bền vững. Đội ngũ kiến trúc sư đã ưu tiên sử dụng các vật liệu địa phương, kết hợp thiết kế mở, thông gió tự nhiên phù hợp điều kiện khí hậu miền núi.
Bức tường gạch đất không nung vừa giữ nhiệt tốt, vừa thân thiện với môi trường – giảm phát thải carbon so với gạch nung truyền thống. Mái lợp tôn cách nhiệt bên ngoài, bên trong phủ trần nhôm hoa văn nổi bật, không chỉ làm mát không gian mà còn tăng tính thẩm mỹ. Hệ cửa sổ được bố trí theo hướng đón gió, ánh sáng chan hòa, tiết kiệm điện năng.
Điểm nhấn đặc biệt là khu bếp: tường ốp gạch và đá thô với tông màu tự nhiên, sạch sẽ, dễ lau chùi. Gian bếp tuy nhỏ nhưng gọn gàng, đủ công năng phục vụ sinh hoạt hằng ngày. Khu sân trước lát bê tông rộng rãi, bà con có thể phơi thóc, phơi ngô, tụ họp vào dịp lễ Tết.
Mọi chi tiết đều tính toán kỹ lưỡng để dù chi phí hạn hẹp, ngôi nhà vẫn vững chãi trước mưa bão, gió núi. Sự giản dị, gần gũi ấy chính là tinh thần kiến trúc bền vững mà nhóm KTXD 9497 và Văn phòng 1+1>2 đã kiên định theo đuổi suốt nhiều năm qua.
Hành trình chưa dừng lại
Tính đến nay, hành trình Mái Ấm đã lan tỏa qua 5 ngôi nhà tại nhiều huyện vùng cao. Mỗi công trình là minh chứng rằng tình người Việt Nam chưa bao giờ cạn kiệt. Không có nhà tài trợ lớn, không có nguồn vốn khổng lồ – dự án duy trì bằng chính tấm lòng tự nguyện của các kiến trúc sư, kỹ sư, mạnh thường quân, sinh viên kiến trúc, và cả những đồng bào lân cận sẵn sàng góp công góp sức.
Sau Mái Ấm 5, nhóm dự định tiếp tục khảo sát, lựa chọn những hộ gia đình khó khăn khác tại Mường Ảng, Tủa Chùa, Mường Lay… Nơi nào còn nóc nhà xiêu vẹo, nơi đó còn dấu chân những người làm nghề kiến trúc mang theo tâm huyết dựng đời.
Bên cạnh xây nhà, Văn phòng Kiến Trúc 1+1>2 còn vận động, quyên góp thêm các vật dụng thiết yếu như chăn ấm, bàn ghế học sinh, quần áo mùa đông, dụng cụ nấu bếp… để mỗi mái ấm thực sự trọn vẹn nghĩa tình, đủ đầy tiện nghi cơ bản.
Một viên gạch yêu thương, một mùa sum vầy
Khi viên gạch đầu tiên đặt xuống, những tiếng đinh gõ lợp mái vang lên, là lúc hy vọng nhen nhóm. Dưới mái tôn sáng bóng ấy, gia đình ông Thào Gà Tú sẽ được yên giấc giữa mùa mưa Tây Bắc, tiếng cười con trẻ sẽ xua đi mỏi mệt của những ngày mưa gió.
Và đâu đó trong ánh lửa bếp bập bùng, di nguyện của Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn còn sống động: làm điều gì đó cho Điện Biên – bằng tất cả tấm lòng.“Mái Ấm 5 – Sum Vầy” không chỉ là một dự án xây nhà. Nó là lời khẳng định: Kiến trúc Việt bắt đầu từ tình người.