Môi trường làng nghề -“báo động đỏ”

Còn khoảng 200 ngày nữa là đến Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội. Cùng với nhiều hoạt động triển khai khác về kinh tế – xã hội – văn hóa, thì vấn đề cải tạo môi trường sinh thái, giảm bớt ô nhiễm cũng đang được các cấp ngành triển khai để Hà Nội xanh – sạch – đẹp hơn. Tuy nhiên, vấn đề ô nhiễm môi trường tại các làng nghề hết sức bức xúc…

Hiện tại các làng nghề: chế biến nông sản thực phẩm, cơ kim khí, chế biến lâm sản, dệt đang bị ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, điển hình như các làng nghề: Minh Khai, Cát Quế, Dương Liễu (Hoài Đức), Kỳ Thủy, Thanh Lương (Thanh Oai), bún bánh Hòa Khuê – Hạ (phú Xuyên), cơ kim khí (Thạch Thất), làng xương sừng Thụy Ứng (Thường Tín), bánh mứt Xuân Đỉnh (Từ Liêm)… Do chưa có ý thức bảo vệ môi trường ngay từ đầu, nên hầu hết các làng nghề đã bị ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân.

Đến các xã Dương Liễu, Minh Khai, Cát Quế, La phù, Đức Giang vào những ngày đầu xuân mới, nhìn những phên miến, bánh phở, bún khô, phơi ở khắp đường làng, ngõ xóm, thậm chí cả trên cống rãnh không nắp đậy, mà thấy hãi hùng. Không khí ở các xã nghề này quanh năm suốt tháng đều bị bao bọc một mùi chua thiu đặc trưng. Đặc biệt là đoạn kênh T2 chảy qua xã Sơn Đồng bị lớp váng dày màu đen đặc bao phủ bề mặt, bốc mùi nồng nặc. Nguyên nhân chính khiến kênh T2 chảy qua địa phận xã Sơn Đồng bị ô nhiễm là bởi chất thải từ các làng nghề chế biến tinh bột, bún, miến… của các xã Dương Liễu, Minh Khai, Cát Quế xả trực tiếp ra. Thêm nữa, người dân chưa có ý thức bảo vệ môi trường, nên thường xuyên đổ rác thải sinh hoạt bừa bãi xuống dòng kênh, khiến con kênh bị ô nhiễm trầm trọng.

Ông phạm Văn Sơn, chủ xưởng đồ gỗ, ở cạnh con kênh T2 bức xúc: Quanh năm cả gia đình tôi phải sống chung với thứ mùi khó chịu này. Đáng nói là hiện nay tất cả các hộ sản xuất chế biến hàng nông sản đều vô tư xả ra cống rãnh không qua xử lý, rút cục hậu quả của sự ô nhiễm lại chính người dân hứng chịu, mà không ai dám kêu ca phàn nàn. Một số hộ khác cho biết mùa khô, mặt kênh sủi bọt, khi trời nắng to, bọt trên mặt kênh khô cứng đóng váng, mùa mưa mặt váng bị phá vỡ, nước trong kênh không thoát kịp tràn lênh láng vào nhà dân.

Chưa có con số thống kê cụ thể tỷ lệ người dân mắc bệnh viêm đường hô hấp do hít thở phải mùi khí độc, nhưng những năm gần đây số người dân chết do các bệnh nan y… trên địa bàn các xã làng nghề ở Hoài Đức lên tới gần trăm người. Ai cũng ngửi thấy mùi xú uế từ ô nhiễm nhưng đều lực bất tòng tâm, bởi hàng ngày họ vẫn sản xuất, chế biến và vẫn cứ xả nước thải, chất thải ra môi trường.

Để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường làng nghề, trong những năm qua, các ngành, các cấp của Hà Nội đã có nhiều giải pháp giúp  khắc phục ô nhiễm ở các làng nghề như: Xử lý nước thải quy mô hộ gia đình, tiết kiệm nhiên liệu, xăng dầu, nước. Xây dựng các điểm công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp làng nghề tập trung gắn với làng nghề ở ngoài khu dân cư. Tuyên truyền giáo dục ý thức cho người dân về bảo vệ môi trường trong và sau sản xuất… Bên cạnh đó, cũng có những dự án của các tổ chức trong, ngoài nước, các trường đại học… nghiên cứu, đầu tư xây dựng mẫu xử lý ô nhiễm môi trường ở một số làng nghề như: Mây tre đan phú Vinh (Chương Mỹ); chế biến nông sản thực phẩm Dương Liễu (Hoài Đức); xương sừng Thụy Ứng (Thường Tín)…

Nhưng dường như vẫn chưa có một đơn thuốc đặc trị đủ mạnh, tình trạng ô nhiễm tại các làng nghề vẫn chưa suy giảm. Từ nay đến năm 2015, thành phố tiếp tục tiến hành xử lý rác thải, chất thải lỏng, chất thải rắn, chất thải khí và cung cấp nước sạch cho khoảng 30 làng nghề (5 làng/năm), với tổng kinh phí khoảng 450 tỷ đồng. trước mắt, một dự án điểm về xử lý nước thải với công suất 200 – 300 m3/ngày, đêm sẽ được xây dựng tại làng nghề chế biến tinh bột sắt Tân Hòa (Quốc Oai), dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2010. Ngoài ra, Sở Công Thương cũng đang hoàn thiện các cơ chế chính sách hỗ trợ cho các cơ sở trong làng nghề gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng để di chuyển vào các cụm công nghiệp làng nghề tập trung.

Toàn thành phố hiện có 1.270 làng có nghề, với số lượng lớn như vậy, để giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề không thể đạt được như mong muốn nếu các cấp, các ngành của Hà Nội không có một giải pháp đồng bộ và kiên quyết…